ส่องคดีทุจริตโลก: ย้อนรอยไวรัสโคโรน่า กับความล้มเหลว 'จีน' ในการใช้ กม.คุมตลาดค้าสัตว์ป่า

"...มีรายงานจากทางนักเคลื่อนไหวคุ้มครองสัตว์ป่าที่ระบุออกมาว่าการบังคับใช้กฎหมายเพื่อควบคุมฟาร์มและตลาดสัตว์ป่าดูจะเป็นเรื่องที่มีความหย่อนยานอย่างมากในประเทศจีน ซึ่งนี่ส่งผลทำให้ตลาดการซื้อขายสัตว์ป่าใต้ดินนั้นเติบโตขึ้นเป็นอย่างมาก โดยช่องทางที่ภัตตาคารจะได้มาซึ่งสัตว์ป่าหายากนั้นจะอาศัยการทำสัญญาว่าจ้างคนกลาง แล้วคนกลางก็จะไปติดต่อว่าจ้างนายพรานเพื่อให้มาล่าสัตว์ป่าอีกทีหนึ่ง และอีกช่องทางหนึ่งก็คือการซื้อขายผ่านทางระบบออนไลน์เพื่อนำเข้าสัตว์จากต่างประเทศ ซึ่งเป็นที่ไปที่มาของการส่งสัตว์ป่าหายากไปยังภัตตาคารทั่วประเทศจีน มีรายงานว่าประเทศจีนนั้นนำเข้าตัวนิ่มจากประเทศอื่นเป็นจำนวนที่สูงมาก ซึ่งกรณีนี้ส่งผลทำให้ความเสี่ยงที่จะติดเชื้อโรคต่างๆทั่วประเทศจีนมากขึ้นไปอีก ..."

WSJ

ส่องคดีทุจริตโลก สำนักข่าวอิศรา www.isranews.org ในสัปดาห์นี้ขอเสนอกรณีปัญหาเรื่องการลักลอบค้าสัตว์ป่าที่เกิดขึ้นในประเทศจีน จนเป็นสาเหตุทำให้เกิดการระบาดของไวรัสโคโรน่าสายพันธ์ใหม่ในหลายประเทศ รวมถึงในประเทศไทย ณ ขณะนี้

โดยเมื่อวันที่ 27 ม.ค.ที่ผ่านมา สำนักข่าววอลล์สตรีท เจอร์นัล ของสหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่ลงบทความประเด็นเรื่องการระบาดของไวรัสโคโรน่าเอาไว้ว่า น่าจะมีสาเหตุสำคัญมาจาก 2 ประการด้วยกัน คือ 1.จำนวนค้างคาวที่มากในพื้นที่ชนบทของประเทศจีน และ 2. ธรรมเนียมเรื่องการนิยมกินสัตว์ป่าที่มามาช้านาน

ประเภทของสัตว์ที่มีการค้าขายกันเป็นอาหารในเมืองอู่ฮั่น (อ้างอิงรูปภาพจากเว็บไซต์ www.scmp.com)

โดยนับตั้งแต่ที่มีการระบาดของโรคซาร์สในปี 2546 ซึ่งมีที่มาจากตัวชะมด รัฐบาลประเทศจีนก็ได้ออกมาตรการเพื่อควบคุมการระบาดของโรค ทั้งการออกกฎเกณฑ์ควบคุมความสะอาดของตลาดสด และการจดทะเบียนควบคุมการทำฟาร์มเพื่อเพาะพันธ์สัตว์ป่า เพื่อที่จะตรวจสอบมาตรฐานความสะอาดให้เหมาะสม

แต่อย่างไรก็ตาม มีรายงานจากทางนักเคลื่อนไหวคุ้มครองสัตว์ป่าที่ระบุออกมาว่าการบังคับใช้กฎหมายเพื่อควบคุมฟาร์มและตลาดสัตว์ป่าดูจะเป็นเรื่องที่มีความหย่อนยานอย่างมากในประเทศจีน ซึ่งนี่ส่งผลทำให้ตลาดการซื้อขายสัตว์ป่าใต้ดินนั้นเติบโตขึ้นเป็นอย่างมาก

โดยช่องทางที่ภัตตาคารจะได้มาซึ่งสัตว์ป่าหายากนั้นจะอาศัยการทำสัญญาว่าจ้างคนกลาง แล้วคนกลางก็จะไปติดต่อว่าจ้างนายพรานเพื่อให้มาล่าสัตว์ป่าอีกทีหนึ่ง

และอีกช่องทางหนึ่งก็คือการซื้อขายผ่านทางระบบออนไลน์เพื่อนำเข้าสัตว์จากต่างประเทศ ซึ่งเป็นที่ไปที่มาของการส่งสัตว์ป่าหายากไปยังภัตตาคารทั่วประเทศจีน

โดยมีรายงานว่าประเทศจีนนั้นนำเข้าตัวนิ่มจากประเทศอื่นเป็นจำนวนที่สูงมาก ซึ่งกรณีนี้ส่งผลทำให้ความเสี่ยงที่จะติดเชื้อโรคต่างๆทั่วประเทศจีนมากขึ้นไปอีก

ขณะที่สำนักข่าว Independent ของอังกฤษก็ได้รายงานด้วยว่า นับตั้งแต่ที่มีการระบาดของโรคซาร์สในปี 2546 ก็ปรากฎข้อมูลว่าจีนได้ออกมาตรการเพื่อทลายขบวนการค้าสัตว์ป่าซึ่งมีผลบังคับใช้ได้เพียงแค่ 6 เดือนเท่านั้น

]

ตลาดค้าเนื้อสัตว์ป่าในเมืองอู่ฮั่น (อ้างอิงรูปภาพจากเว็บไซต์ https://apnews.com/)

และเมื่อตอนปี 2557 ที่ประเทศจีนได้ออกกฎหมายว่าการบริโภคสัตว์ป่าคุ้มครองเป็นสิ่งที่ผิดกฎหมาย จะต้องโทษจำคุกสูงสุดเป็นเวลา 3 ปี แต่ก็ปรากฏว่ามีข้อยกเว้นอีก เนื่องจากประเทศจีนได้อนุญาตให้มีการทำฟาร์มเพื่อค้าสัตว์ในเชิงพาณิชย์ได้ถึง 54 สายพันธ์ อาทิเช่นฟาร์มเสือ ฟาร์มชะมด ฟาร์มหนูไม้ไผ่ เป็นต้น โดยผู้ที่ต้องการที่จะเปิดฟาร์มเหล่านี้นั้นสามารถทำได้ โดยผ่านเกณฑ์การประเมินด้านสุขอนามัยจากทางภาครัฐของประเทศจีน

แต่อย่างไรก็ตามนักเคลื่อนไหวเพื่อคุ้มครองสัตว์ป่ามองว่ากรณีการอนุญาตให้เปิดฟาร์มนี้จะกลายเป็นการสนับสนุนให้มีช่องทางเพื่อค้าขายสัตว์คุ้มครองมากขึ้นไปอีก

โดยมีรายงานจากศาลในประเทศจีน ระบุว่าในมณฑลหูเป่ย ซึ่งมีประชากร 60 ล้านคน และเป็นที่ตั้งของเมืองอู่ฮั่น แหล่งต้นกำเนิดของไวรัสโคโรน่า พบว่ามีคดีการลักลอบค้าสัตว์ป่าแค่เพียงในปี 2562 ปีเดียว สูงถึง 250 คดี สอดคล้องกับรายงานของสื่อท้องถิ่นที่ระบุว่านับตั้งแต่ปี 2561 เป็นต้นมา มีกรณีการล่าสัตว์ป่าสูงถึง 16,000 ตัว และคาดว่าน่าจะมีประมาณ 110 สายพันธ์สัตว์ที่ถูกนำมาบริโภค

และนอกจากนี้ยังปรากฏข้อมูลในช่วงปี 2547 อีกว่ามณฑลกวางตุ้งนั้นได้กลายเป็นแหล่งจำหน่ายเนื้อตัวชะมด ซึ่งเป็นแหล่งต้นกำเนิดโรคซาร์สมากเป็นอันดับต้นๆของประเทศจีน

ซึ่งกรณีดังกล่าวนั้นก็ทำให้ทางด้านของนายโจว จินเฟิง (Zhou Jinfeng) ผู้อำนวยการมูลนิธิคุ้มครองความหลากหลายด้านชีวภาพและพัฒนาพื้นที่สีเขียวของประเทศจีนต้องออกมาเรียกร้องให้ทางรัฐบาลกลางจีนแก้ปัญหาเรื่องการค้าสัตว์ป่าเหล่านี้อย่างจริงจัง เพราะมิฉะนั้นสถานการณ์การแพร่ระบาดแบบนี้ก็อาจจะเกิดขึ้นอีกในอนาคต

นายโจวกล่าวต่อว่าที่ผ่านมาเขาได้พยายามร้องเรียนไปยังรัฐบาลกลางให้แก้ปัญหาเรื่องฟาร์มค้าสัตว์ป่ามาโดยตลอด ซึ่งมีการคาดการณ์ว่าน่าจะมีฟาร์มสัตว์แบบเดียวกับที่เมืองอู่ฮั่นตั้งอยู่ในหลายร้อยแห่งตามเมืองหลักๆทั่วประเทศจีน แต่อย่างไรก็ตาม รัฐบาลจีนกลับเพิกเฉยต่อข้อร้องเรียนของเขา เพราะภาครัฐกลับมีความเชื่อว่าการให้มีฟาร์มสัตว์เหล่านี้เปิดต่อไป จะส่งผลดีต่อเศรษฐกิจท้องถิ่น

นายโจว จินเฟิง ผู้อำนวยการมูลนิธิคุ้มครองความหลากหลายด้านชีวภาพและพัฒนาพื้นที่สีเขียวของประเทศจีน (อ้างอิงรูปภาพจาก https://enb.iisd.org/)

ในบทความดังกลาว ยังระบุว่า หลังจากการระบาดของไวรัสโคโรน่า ก็ปรากฏว่ารัฐบาลจีนนั้นดำเนินการช้ามากในการควบคุมการค้าสัตว์ป่า โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรของประเทศจีนเพิ่งจะออกมาตรการจำกัดการค้าสัตว์ป่าที่อาจจะเป็นพาหะของไวรัสโคโรน่าไปเมื่อช่วงวันที่ 23 ม.ค. ขณะที่ทางด้านของสำนักงานบริหารจัดการกฎระเบียบตลาดแห่งรัฐ (State Administration for Market Regulation) ประเทศจีน ก็ออกมาตรการห้ามค้าสัตว์ป่าทุกชนิดในวันที่ 25 ม.ค.

แต่อย่างไรก็ตาม มาตรการห้ามเหล่านี้อาจจะถูกยกเลิกในวันที่สถานการณ์การระบาดสิ้นสุดลง

ยิ่งไปกว่านั้นยังพบข้อมูลเอกสารด้วยว่าก่อนเหตุการณ์การระบาดไม่นาน สำนักงานบริหารจัดการกฎระเบียบตลาดแห่งรัฐ ประจำเมืองอู่ฮั่นได้เคยลงพื้นที่ตรวจสอบตลาดต่างๆในช่วงเดือน พ.ย. และเดือน ธ.ค. แต่กลับรายงานข้อมูลบนเว็บไซต์ว่าไม่พบสิ่งที่ผิดปกติในตลาดแต่อย่างใด โดยหลังจากการระบาดเกิดขึ้น ได้มีการส่งคำถามถึงการออกรายงานดังกล่าว แต่ปรากฎว่าไม่มีการตอบกลับใดๆมาจากทางสำนักงานบริหารฯประจำเมืองอู่ฮั่นเลย