"...ไม่น่าใช่ คิดว่าทางรัฐบาลไม่มีเจตนาจะทุจริตในส่วนนั้น เพราะว่าบัญชีนวัตกรรมมีบัญชีที่ประกาศใช้ไว้หลายชนิด และมีอายุ เมื่อครบอายุก็อาจจะต่ออายุได้เป็นช่วง ๆ ตามเกณฑ์ แต่ผมไม่ทราบรายละเอียดมากนัก แต่ถึงเวลาก็จะปลดออกจากบัญชีนวัตกรรม กลายเป็นสินค้าทั่วไปที่สามารถแข่งขันในตลาดได้อย่างหลากหลาย..."
ISRA-INVESTIGATIVE: ประเด็นตรวจสอบข้อมูลเชิงลึกงานจัดซื้อจัดจ้างสินค้าในบัญชีนวัตกรรมไทย ที่ขึ้นทะเบียนไว้กับสำนักงบประมาณ อันเป็นมาตรการส่งเสริมและผลักดันงานวิจัยไปสู่การใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ ตามนโยบายของรัฐบาล ที่หากหน่วยงานของรัฐมีความต้องการจัดซื้อจัดจ้างตรงตามบัญชีสามารถดำเนินการโดยวิธีการเจาะจงได้ ซึ่งเริ่มดำเนินการมาตั้งแต่สมัยรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา อดีตนายกรัฐมนตรี
ที่สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) ติดตามนำข้อมูลมาเสนอให้สาธารณชนได้รับทราบอย่างต่อเนื่องในขณะนี้ หลังตรวจสอบพบข้อมูลสำคัญว่ามีเอกชนมากกว่าหนึ่งกลุ่ม ที่นำสินค้ามาขึ้นทะเบียนในบัญชีนวัตกรรมไทย สำนักงบประมาณ ปรากฏชื่อเข้าเป็นคู่สัญญางานจัดซื้อจัดจ้าง กับหน่วยงานรัฐในช่วงปี 2563-2564 นับร้อยโครงการ รวมวงเงินมูลค่านับพันล้านบาท
หนึ่งในประเด็นที่ถูกตั้งคำถามอย่างมาก คือ นโยบายของรัฐเรื่องนี้ มีปัญหาลักษณะเข้าข่ายการผูกขาดหรือมีประเด็นความเสี่ยงต่อการเอื้อประโยชน์สำหรับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งโดยเฉพาะ หรือไม่
ขณะที่ สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้ศึกษาและตรวจสอบข้อเท็จจริงเพื่อเฝ้าระวังการผูกขาดทางการแข่งขันอันเนื่องมาจากนโยบาย กฎหมาย หรือระเบียบที่ออกโดยหน่วยงานภาครัฐ การสนับสนุนสินค้าที่ขึ้นทะเบียนบัญชีนวัตกรรมไทย ต่อคณะรัฐมนตรี (ครม.) พร้อมแจ้งให้สำนักงบประมาณและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมจัดทำบัญชีนวัตกรรมไทย โดยพิจารณากำหนดแนวทางป้องกันไม่ให้สินค้าในบัญชีนวัตกรรมเกิดการผูกขาดหรือมีประเด็นความเสี่ยงต่อการเอื้อประโยชน์สาหรับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งโดยเฉพาะดังกล่าว
ล่าสุด สำนักข่าวอิศราได้สัมภาษณ์ นายเฉลิมพล เพ็ญสูตร ผู้อำนวยการสำนักงบประมาณ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่รับผิดชอบการจัดทำบัญชีนวัตกรรมไทย ในประเด็นคำถามข้างต้น
ปรากฏรายละเอียด ดังต่อไปนี้
อิศรา: การที่รัฐกำหนดนโยบายให้จัดซื้อสินค้าบัญชีนวัตกรรม ถูก ป.ป.ช.ระบุว่ามีลักษณะเข้าข่ายการผูกขาดหรือมีประเด็นความเสี่ยงต่อการเอื้อประโยชน์สำหรับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่งโดยเฉพาะ
นายเฉลิมพล: ทำไมต้องเป็นบัญชีนวัตกรรม ก่อนอื่นต้องดูมติครม.วันที่ 22 ก.ย. 2558 ได้มอบให้กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หรือกระทรวงศึกษาและวิจัยนวัตกรรมในปัจจุบัน โดยหน่วยงานที่รับผิดชอบคือสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) เป็นหน่วยงานที่ตรวจสอบคุณสมบัติของผลิตภัณฑ์และบริการนวัตกรรมที่ขอขึ้นทะเบียนบัญชีนวัตกรรมไทย สำหรับในส่วนของสำนักงบประมาณได้รับมอบหมายให้เป็นหน่วยตรวจสอบราคาของผลิตภัณฑ์และบริการที่ผ่านคุณสมบัติ เมื่อสำนักงบประมาณพิจารณาราคาเสร็จสิ้นจึงจะประกาศให้ใช้
ทั้งนี้การทำบัญชีนวัตกรรมรัฐบาลมีจุดประสงค์เพื่อสนับสนุนส่งเสริมนำผลงานวิจัยต่าง ๆ ที่มีการทำวิจัยแล้วมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศ ส่งเสริมผลงานวิจัยและพัฒนานวัตกรรมไทยให้สามารถเข้าสู่เชิงพาณิชย์และมีมาตรฐานเทียบเคียงเชื่อถือได้ รวมถึงทดแทนการนำเข้าจากต่างประเทศ เน้นให้นำสินค้าที่ผลิตในประเทศที่เป็นนวัตกรรมใหม่ ที่เอางานวิจัยมาใช้เพื่อให้เข้าสู่ตลาดภูมิภาค ให้โอกาสผู้ผลิตสินค้าในประเทศไทย โดยที่สินค้าเหล่านี้ต้องมีความเป็นมาตรฐาน สามารถใช้ประโยชน์ได้จริงและเป็นนวัตกรรมที่คิดค้นใหม่
“นี่เป็นเจตนาดีของรัฐบาลที่ต้องการสนับสนุนให้เกิดนวัตกรรมใหม่ ๆ ที่เกิดจากงานวิจัยที่ผ่านมา ที่หลาย ๆ เรื่องไม่ค่อยได้นำมาใช้ประโยชน์ โดยรัฐบาลไม่ได้มีเจตนาที่จะมองถึงการทุจริตเอื้อประโยชน์ให้เอกชนเพียงรายเดียว”
เฉลิมพล เพ็ญสูตร
อิศรา: สินค้าบางประเภทมีเอกชนเพียงรายเดียว ไม่ต้องแข่งขันราคา เป็นการผูกขาดหรือไม่ ตรวจสอบอย่างไร?
นายเฉลิมพล: สินค้าบัญชีนวัตกรรมคือการคิดนวัตกรรมขึ้นมาใหม่ จริง ๆ แล้ว รัฐบาลพยายามทำอย่างที่เรียนไปข้างต้น
หลังจากนั้นมีกฎกระทรวงกำหนดพัสดุและบัญชีการจัดซื้อจัดจ้างพัสดุ ที่รัฐต้องการส่งเสริมสนับสนุน พ.ศ. 2563 ขึ้นมา กฎนี้ในหมวดที่ 4 ข้อ 11 ระบุว่าพัสดุส่งเสริมนวัตกรรม หมายความว่า สินค้าหรือบริการที่มีรายชื่อตามบัญชีนวัตกรรมไทย แต่ไม่ได้รวมผลิตภัณฑ์ยาเวชภัณฑ์ที่กำหนดไว้ในหมวด 5 ที่ได้ขึ้นบัญชีนวัตกรรม โดยกำหนดไว้ในข้อ 12 ว่า ให้พัสดุส่งเสริมนวัตกรรมเป็นพัสดุที่รัฐต้องการส่งเสริมหรือสนับสนุน ขอให้หน่วยงานของรัฐใช้งบประมาณจัดซื้อจัดจ้างพัสดุดังกล่าว ไม่น้อยกว่าร้อยละ 30 ของงบประมาณในการจัดซื้อจัดจ้างพัสดุนั้น ๆ ก็คือเป็นนโยบายให้หน่วยงานรัฐไปซื้อของที่ผลิตตามบัญชีนวัตกรรมไทยร้อยละ 30 ของพัสดุอื่น ๆ เพื่อสนับสนุนให้เกิดการขาย แล้วในกรณีเขาบอกว่า หากพัสดุที่จะจัดซื้อจัดจ้างมีผู้ขายเพียงรายเดียวให้หน่วยงานของรัฐจัดซื้อจัดจ้างโดยวิธีเฉพาะเจาะจงจากผู้ขายโดยตรง อีกประเด็นหนึ่งก็บอกว่าหากพัสดุนั้นมีผู้ขายสองรายขึ้นไปให้หน่วยงานของรัฐใช้วิธีจัดซื้อจัดจ้างโดยวิธีคัดเลือก โดยแจ้งผู้ขายทุกรายให้เข้าเสนอราคา
“เราไม่ได้มีเจตนาให้มีผู้ขายรายเดียว เราก็เปิดกว้างให้มีคนยื่นเสนอบัญชีนวัตกรรมเข้ามา ซึ่งก็มีนวัตกรรมบางบัญชีอาจจะมีผู้ผลิตรายเดียวที่มายื่น แล้วก็ผ่านการตรวจสอบเรียบร้อยแล้ว ตรงนี้ก็เป็นไปตามกฎกระทรวง”
อย่างไรก็ตาม ก็ไม่ได้นิ่งนอนใจ ป.ป.ช.เคยมีข้อเสนอแนะให้พิจารณาในประเด็นนี้ คือ ในการจัดซื้อจัดจ้างบัญชีนวัตกรรมดังกล่าว ครม. เคยมีการรับทราบข้อเสนอแนะของป.ป.ช. เพื่อป้องกันการทุจริตผูกขาด โดยมีข้อเสนอแนะต่อสำนักงบประมาณ ให้สำนักงานงบประมาณร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการจัดทำบัญชีนวัตกรรมไทย พิจารณากำหนดแนวทางป้องกันสินค้าบัญชีนวัตกรรมไทยจากการผูกขาด หรือประเด็นความเสี่ยงต่อการเอื้อประโยชน์สำหรับผู้ประกอบการรายใดรายหนึ่ง
สำนักงบประมาณได้หารือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้ง สวทช. กรมบัญชีกลาง มาแล้วเมื่อช่วงเดือน ก.พ. 2566 ได้ข้อสรุปเบื้องต้นว่า กรณีการผูกขาดการแข่งขันอันเนื่องมาจากนโยบายสนับสนุนสินค้าบัญชีนวัตกรรมไทย ซึ่งกรมบัญชีกลางได้พิจารณาว่ากำหนดให้พัสดุที่ขึ้นบัญชีนวัตกรรมไทยเป็นพัสดุที่รัฐต้องการสนับสนุน โดยกำหนดไว้ในกฎกระทรวงตามที่เรียนไปแล้ว โดยใช้วิธีคัดเลือกได้ กรณีรายเดียวก็จำเป็นต้องซื้อรายเดียว
ขณะที่ สวทช.จะพยายามปรับปรุงทบทวนคำนิยาม หลักเกณฑ์ และสิทธิประโยชน์ ในการขึ้นบัญชีนวัตกรรมไทยให้เกิดการสามารถสนับสนุนและส่งเสริม นำผลงานวิจัยและพัฒนานวัตกรรมไทยไปใช้ประโยชน์กับการพัฒนาระบบเศรษฐกิจของประเทศได้อย่างแท้จริง
" สวทช.ก็กำลังปรับปรุงทบทวนคำนิยาม หลักเกณฑ์ และสิทธิประโยชน์อยู่ สำนักงานงบประมาณก็เข้มข้นในการพิจารณาปรับปรุงตรวจสอบราคาผลิตภัณฑ์นวัตกรรม บัญชีนวัตกรรมไทย รวมถึงการย้อนไปดูราคาสินค้าที่ขึ้นบัญชีไปแล้วให้มีการตรวจสอบราคาให้สอดคล้องกับหลักเกณฑ์ สิทธิประโยชน์ของผลิตภัณฑ์และบริการนวัตกรมไทยที่ได้ปรับปรุงแก้ไขเรียบร้อยตามประกาศของสวทช.ต่อไป"
“จริง ๆ ต้องยอมรับว่ามีสินค้าบางประเภทที่มีผู้ผลิตรายเดียว แต่ว่าก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะเจตนาให้ทุกคนซื้อทั้งหมด โดยกฎกระทรวงที่กำหนดมาให้ซื้อไม่น้อยกว่าร้อยละ 30 ของพัสดุที่หน่วยงานนั้นจะซื้อ ทีนี้การทุจริตไม่ใช่ดูจากการที่ซื้อสินค้าบัญชีนวัตกรรมอย่างเดียว อาจดูในเรื่องกระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง อันนี้เป็นขั้นตอนตามระเบียบว่า เขาไปเจอการทุจริตหรือไม่ หลักการคือบัญชีนวัตกรรมไทยเรามีเจตนาเพื่อจะส่งเสริมให้มีการนำผลการวิจัยที่ผ่าน ๆ มา นำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ลดการนำเข้าสินค้าจากต่างประเทศ ช่วยผู้ผลิตคนไทยสามารถผลิตสินค้าที่มีคุณภาพตามมาตรฐาน สวทช. ที่พิจารณา จะเกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศ”
อิศรา: จากที่ฟังมา มีช่องว่างอยู่จะนำไปสู่การทุจริตเชิงนโยบายหรือไม่?
นายเฉลิมพล: "ไม่น่าใช่ คิดว่าทางรัฐบาลไม่มีเจตนาจะทุจริตในส่วนนั้น เพราะว่าบัญชีนวัตกรรมมีบัญชีที่ประกาศใช้ไว้หลายชนิด และมีอายุ เมื่อครบอายุก็อาจจะต่ออายุได้เป็นช่วง ๆ ตามเกณฑ์ แต่ผมไม่ทราบรายละเอียดมากนัก แต่ถึงเวลาก็จะปลดออกจากบัญชีนวัตกรรม กลายเป็นสินค้าทั่วไปที่สามารถแข่งขันในตลาดได้อย่างหลากหลาย เราต้องเข้าใจว่านวัตกรรม คือ ความคิดใหม่ สินค้าใหม่ บางทีใหม่ ๆ อาจจะไม่เกิดสินค้าหลายผู้ประกอบการ พบว่ามีผู้ผลิตรายเดียวก็เป็นได้ แต่กระบวนการจัดซื้อจัดจ้างก็กำหนดให้ซื้อร้อยละ 30 ไม่ได้บอกให้ซื้อทั้งหมด ไม่ได้มีนโยบายแบบนั้น"
“ทั้งนี้ทั้งนั้นก็อาจจะเข้าใจได้ว่ามีช่องว่างให้ทุจริตได้ แต่รัฐบาลไม่ได้คิดเช่นนั้น ต้องการทำให้เศรษฐกิจในประเทศเจริญ พึ่งพาตนเอง ลดการนำเข้าจากต่างประเทศ และเป็นประโยชน์ ทางรัฐบาลเลยมอบหมายให้หน่วยงานต่าง ๆ ทำ ทั้งนี้สินค้าที่จะขึ้นบัญชีนวัตกรรมนั้นกว่าจะผ่านเกณฑ์ได้นั้นยาก สวทช.ต้องตรวจสอบ สำนักงบประมาณมาดูราคาเข้มข้น ไม่ได้ปล่อยราคาง่าย ๆ "
"ส่วนกระบวนการจัดซื้อก็มีสินค้าบางชนิดจริง ๆ ที่มีผู้ผลิตเพียงรายเดียว แต่ในอนาคตคิดว่าจะมีผู้ผลิตเพิ่มขึ้น นี่อาจจะเป็นช่วงเริ่มต้น”
อ่านข่าวเกี่ยวข้อง :
ภาพรวม:
- ขมวดปมร้อน!จัดซื้อสินค้าบัญชีนวัตกรรม เอกชนกลุ่มเดียวคว้างานพันล.นโยบายรัฐเสี่ยงเอื้อปย.?
- อปท.แห่ซื้อเป็นร้อยโครงการ! ล้วงข้อมูล ป.ป.ช.สอบสินค้านวัตกรรม'ป๊อกแทงค์-Water Purifying'
- หลังบ.กลุ่มเดียวคว้างานพันล.! ป.ป.ช.สั่งศูนย์CDC จับตาซื้อสินค้าบัญชีนวัตกรรมใกล้ชิด
สินค้าเอกชนกลุ่มแรก:
เครื่องแปลงขยะเศษอาหารโดยใช้จุลินทรีย์ (Food Waste Recycling Machine) ตามบัญชีนวัตกรรมไทย
- จี้ผู้ว่าฯทบทวน! สตง.สอบงบเครื่องแปลงเศษอาหารจุลินทรีย์ 15.4 ล. อำนาจเจริญ ส่อเหลว
- ฉบับเต็ม! สตง.ชำแหละโครงการเครื่องแปลงเศษอาหารจุลินทรีย์ 15.4 ล.อำนาจเจริญ ส่อเหลว
- ตัวละ1.4 ล้าน! แกะรอยเครื่องแปลงเศษอาหารจุลินทรีย์ 11 ตัว15.3 ล. อำนาจเจริญ ซื้อจากไหน?
- ไม่มีขายทั่วไป! ผู้ว่าฯอำนาจเจริญ แจงซื้อเครื่องแปลงเศษอาหาร15.4 ล. บ.เดียว-ใช้งบรองนายกฯ
- สินค้าที่ 3 เครื่องแปลงขยะบัญชีนวัตกรรม เจ้าของกลุ่มเดิมอีกแล้ว สตง.เคยสอบที่อำนาจเจริญ
ระบบผลิตน้ำประปา (Water Treatment System) ตามบัญชีนวัตกรรมไทย
- ถึงคิว! สตง.สอบระบบผลิตน้ำประปากระบี่ 145 ล.พบปัญหาซ้ำรอยเครื่องแปลงเศษอาหารจุลินทรีย์
- เจาะจัดซื้อระบบผลิตน้ำประปาบัญชีนวัตกรรมไทย บ.ตัวแทนเจ้าเดียว คว้างาน อปท.ทั่วปท.พันล.
- ไขที่มา POG TANKS สินค้าบัญชีนวัตกรรมไทย บ.ตัวแทนเจ้าเดียวคว้างาน อปท.ทั่วปท.พันล.
- เปิดตัวเจ้าของ 'ป๊อกแทงค์' ไขข้อสงสัยสินค้าบัญชีนวัตกรรมไทย คว้างาน อปท.ทั่วปท.พันล.
ระบบปรับปรุงคุณภาพน้ำ (Water Purifying Unit) ตามบัญชีนวัตกรรมไทย
- เจาะสินค้าบัญชีนวัตกรรม 'ป๊อกแทงค์-Water Purifying' เจ้าของเดียวกัน-ได้งานรัฐอีก 32 ล.
- เบื้องลึก! 'Water Purifying' ป.ป.ช.บึงกาฬชงสอบอดีตผู้ว่าฯ-8 นอภ.แจ้งถอนชื่อบัญชีนวัตกรรม
ระบบผลิตน้ำประปา (Water Treatment System) ตามบัญชีนวัตกรรมไทย
สินค้าเอกชนกลุ่มสอง:
โคมไฟถนนพลังงานแสงอาทิตย์แบบประกอบในชุดเดียว (ALL In One Solar Street Light) ตามบัญชีนวัตกรรมไทย
Isranews Agency | สำนักข่าวอิศรา 