เทียบ! คำวินิจฉัยกก.อุทธรณ์ข้อมูลฯ จัดซื้อรถบัส ขส.ทอ.-ไฉน ทบ.ไม่เปิดเผย‘อิศรา’?

PIC khonsongutornarmy 28 3 64 1

“...คณะกรรมการวินิจฉัยฯ ชุดดังกล่าว มีความเห็นว่า ขส.ทอ. จะต้องเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้างทั้งหมดให้แก่บริษัท ก. ผู้อุทธรณ์ และมิได้มีส่วนเกี่ยวข้องในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างในยุคหลังด้วย แต่ให้ปกปิดข้อมูลสำคัญที่เกี่ยวกับความมั่นคงทางกองทัพอากาศไว้เท่านั้น…”

..........................................

เงื่อนปมการจัดซื้อจัดจ้างรถยนต์โดยสารปรับอากาศขนาดใหญ่ของ กรมการขนส่งทหารบก (ขส.ทบ.) ปีงบประมาณ 2558 และปี 2561-2563 รวม 7 ครั้ง 429 คัน วงเงินประมาณ 2,250 ล้านบาท ยังคงเป็นเรื่องที่ค้างคาใจสาธารณชนอย่างมาก แม้แต่พรรคฝ่ายค้านยังหยิบยกเรื่องนี้ไปปอภิปรายไม่ไว้วางใจในสภา ระหว่างวันที่ 16-20 ก.พ. 2564 ที่ผ่านมา ขณะที่ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และ รมว.กลาโหม ในฐานะกำกับดูแลกองทัพบก (ทบ.) เคยชี้แจงกรณีนี้อย่างน้อย 2 ครั้งว่า ได้สั่งการให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องไปตรวจสอบอยู่

อย่างไรก็ดีสำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) เป็นสื่อที่เกาะติดและรายงานความคืบหน้ากรณีดังกล่าวมาโดยตลอด โดยเมื่อปลายปี 2563 ที่ผ่านมาได้ใช้สิทธิตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540 ถึง พล.อ.ณรงค์พันธ์ จิตต์แก้วแท้ ผู้บัญชาการทหารบก (ผบ.ทบ.) ให้เปิดเผยข้อมูลการจัดซื้อดังกล่าว

ทว่าเมื่อวันที่ 24 มี.ค. 2564 ที่ผ่านมา ทบ. ส่งหนังสือตอบกลับสำนักข่าวอิศรา โดยไม่เปิดเผยข้อมูลดังกล่าวให้ โดยอ้างว่าไม่ได้ระบุวัตถุประสงค์ในการเปิดเผยข้อมูล และไม่ได้เป็นผู้มีส่วนได้เสีย หรือเป็นเอกชนที่มีส่วนเกี่ยวข้องในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างกรณีนี้ (อ่านประกอบ : อ้างไม่มีส่วนได้เสีย! ทบ.ปฏิเสธให้ข้อมูลจัดซื้อรถบัสทหาร 2,250 ล้าน)

ประเด็นที่น่าสนใจคือ การปฏิเสธให้ข้อมูลดังกล่าวของ ทบ. ระบุว่าสำนักข่าวอิศราไม่มีส่วนเกี่ยวข้องในเรื่องนี้ สามารถอ้างได้หรือไม่?

สำนักข่าวอิศรา มีคำตอบ ดังนี้

ข้อมูลคำวินิจฉัยคณะกรรมการวินิจฉัยการเปิดเผยข้อมูลข่าวสาร สาขาต่างประเทศและความมั่นคงของประเทศ ชุดที่มีนายถวิล เปลี่ยนศรี เป็นประธาน (ปัจจุบันเป็น ส.ว.) ที่ ตม. 2/2560 ลงวันที่ 25 ธ.ค. 2560 โดยเป็นการอุทธรณ์คำสั่งมิให้เปิดเผยข้อมูลข่าวสารของกรมขนส่งทหารอากาศ (ขส.ทอ.) เกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้าง ระหว่างเอกชนรายหนึ่ง (บริษัท ก.) โดยนาย ก. กับ ขส.ทอ.

สรุปได้ว่า บริษัท ก. โดยนาย ก. ผู้อุทธรณ์ มีหนังสือถึง ขส.ทอ. เมื่อวันที่ 19 ก.ย. 2559 เพื่อขอสำเนาข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการจัดจ้างขนส่งโดยรถยนต์บรรทุกประเภทและขนาดต่าง ๆ ตามที่ ขส.ทอ. ดำเนินการจัดจ้างตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุ พ.ศ. 2535 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ระหว่างวันที่ 1 ต.ค. 2557-30 ก.ย. 2559

อย่างไรก็ดี ขส.ทอ. มีหนังสือลงวันที่ 8 มี.ค. 2560 แจ้งบริษัท ก. ว่า ข้อมูลข่าวสารตามคำร้องขออุทธรณ์ดังกล่าวมีจำนวน 424 เรื่อง เปิดเผยได้จำนวน 226 เรื่อง และมิให้เปิดเผยจำนวน 198 เรื่อง โดยอ้าง พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ มาตรา 15 (1) การเปิดเผยจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อความมั่นคงของประเทศ ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ หรือความมั่นคงในทางเศรษฐกิจหรือการคลังของประเทศ และ (6) ข้อมูลข่าวสารของราชการที่มีกฎหมายคุ้มครองมิให้เปิดเผย หรือข้อมูลข่าวสารที่มีผู้ให้มาโดยไม่ประสงค์ให้ทางราชการนำไปเปิดเผยต่อผู้อื่น

ต่อมา บริษัท ก. ผู้อุทธรณ์มีหนังสือลงวันที่ 22 มี.ค. 2560 ถึงประธานกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ อุทธรณ์คำสั่งมิให้เปิดเผยข้อมูลดังกล่าว ชี้แจงว่า ผู้อุทธรณ์ไม่ประสงค์ที่จะทราบว่า สิ่งของหรืออุปกรณ์ที่จ้างขนไปกับรถบรรทุกคืออะไร ต้องการทราบเพียงว่าการจัดจ้างได้ดำเนินการตามระเบียบพัสดุฯหรือไม่ ประการใด ราคาเท่าใด ใช้วิธีใดในการจัดจ้าง ทำไมต้องเป็นวิธีนั้น โดยมีเหตุผลและความจำเป็นอย่างไร เพื่อประโยชน์ของหน่วยงานสังกัดกองทัพอากาศในเรื่องของนโยบายความโปร่งใสในการจัดซื้อจัดจ้าง อย่างไรก็ดีหากมีข้อความและหรือส่วนใดในเอกสารที่ต้องห้ามเปิดเผยตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯอยู่ด้วย ขอให้ ขส.ทอ. ลบหรือตัดทอน หรือทำโดยประการอื่นใดที่ไม่เป็นการเปิดเผยข้อมูลส่วนนั้นได้ตามที่กฎหมายบัญญัติ

PIC คำวินิจฉัยอุทธรณ์ กก ขส ทอ 1

คณะกรรมการวินิจฉัยข้อมูลข่าวสารของราชการ สาขาต่างประเทศและความมั่นคงของประเทศ (ต่อไปนี้จะเรียกว่า คณะกรรมการวินิจฉัยฯ) พิจารณาคำอุทธรณ์และเอกสารที่เกี่ยวข้องแล้ว โดยเชิญผู้แทนบริษัท ก. มาชี้แจง สรุปความได้ว่า เป็นนิติบุคคล ทุนจดทะเบียน 5 ล้านบาท ให้บริการเป็นผู้รับจัดการขนส่งสินค้าระหว่างประเทศทั้งทางทะเลและอากาศ ตลอดจนการขนส่งสินค้าในประเทศ โดยเมื่อวันที่ 5 เม.ย. 2550 บริษัท ก. ได้รับอนุมัติจากกระทรวงกลาโหมให้เป็นผู้บริการขนส่งพาณิชย์กับหน่วยขึ้นตรงคือ กองทัพบก กองทัพเรือ และกองทัพอากาศ โดยการใช้ใบแลกการขนส่งเป็นหลักฐานทางบัญชีและทางการเงินได้ ตลอดระยะเวลา 10 ปีที่ผ่านมา ขส.ทอ. เชิญชวนบริษัท ก. ให้เข้ายื่นเสนอราคาและให้บริการขนส่งยุทโธปกรณ์กับ ขส.ทอ. ทั้งทางเรือ ทางอากาศ และทางรถยนต์บรรทุกในประเทศ

บริษัท ก. ชนะการแข่งขันด้วยวิธียื่นเสนอราคาและจ้างโดยวิธีตกลงราคาจำนวน 1,122 เที่ยว และจ้างด้วยวิธีพิเศษ 24 เที่ยว โดย ขส.ทอ. จะจัดส่งเอกสารการยื่นเสนอราคาให้แก่บริษัท ก. พร้อม ๆ กับเอกชนรายอื่น เพื่อแข่งขันเสนอราคา โดยเอกสารให้ยื่นเสนอราคาดังกล่าว จะกำหนดประเภทยานพาหนะ จำนวนกล่องพัสดุ รับจากหน่วยใดไปส่งยังหน่วยใด และวันเดือนปีที่ทำการขนส่ง

อย่างไรก็ดีปรากฏว่าตั้งแต่ปี 2557 เป็นต้นมา ขส.ทอ. มีจำนวนครั้งให้ยื่นเสนอราคาจัดจ้างขนส่งน้อยลงมากจนผิดสังเกต ประกอบกับบริษัท ก. ทราบมาว่า การให้ยื่นเสนอราคายังมีปริมาณเป็นปกติเหมือนทุก ๆ ปี แต่ส่วนหนึ่งจะเป็นวิธีจ้างด้วยวิธีพิเศษ หรือวิธีจ้างด้วยการตกลงราคา แต่ไม่ส่งเอกสารมาให้บริษัท ก. ยื่นเสนอราคาดังเช่นผ่านมา จึงทำหนังสือขอสำเนากระบวนการจัดจ้างขนส่งโดยรถยนต์ประเภทและขนาดต่าง ๆ ดังกล่าว เพื่อประสงค์จะทราบข้อเท็จจริงว่า ด้วยเหตุผลใด ขส.ทอ. จึงไม่ส่งเอกสารให้บริษัท ก. ยื่นเสนอราคา อีกทั้ง ขส.ทอ. ได้ส่งหนังสือให้บริษัทใดยื่นเสนอราคาบ้าง

ด้านผู้แทน ขส.ทอ. ชี้แจงด้วยวาจาต่อคณะกรรมการวินิจฉัยฯ สรุปความได้ว่า ขส.ทอ. กระทำตามมติของคณะกรรมการบริหารข้อมูลข่าวสารของกองทัพอากาศ ที่ไม่อนุมัติให้เปิดเผยข้อมูลตามที่บริษัท ก. ผู้อุทธรณ์ร้องขอ จำนวน 198 เรื่อง รวมเป็นเอกสาร 1,296 แผ่น เนื่องจากเป็นเอกสารเกี่ยวกับการเคลื่อนย้ายทางยุทธการของกองทัพอากาศให้กับหน่วยงานต่าง ๆ ของกองทัพอากาศ ใช้ปฏิบัติภารกิจหรือนำกลับมาซ่อมบำรุงในพื้นที่ต่าง ๆ การเปิดเผยข้อมูลดังกล่าวสามารถนำมาใช้พิจารณาขีดความสามารถในการปฏิบัติภารกิจที่แท้จริงของกองทัพอากาศ เป็นเหตุให้ขีดความสามารถในการป้องกันประเทศมีประสิทธิภาพลดลง โดยเอกสารเหล่านี้ได้รับความคุ้มครองตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ มาตรา 15 (1) และ (6)

ทั้งนี้ คณะกรรมการวินิจฉัยฯ พิจารณาแล้วมีความเห็น ดังนี้

1.ข้อมูลข่าวสารรายการที่ 1 คือ รายงานขอจ้างขนส่งโดยรถยนต์บรรทุกประเภทและขนาดต่าง ๆ ข้อมูลข่าวสารรายการที่ 2 คือ รายงานของคณะกรรมการที่ได้รายงานผลการพิจารณาจัดจ้างขนส่งโดยรถยนต์บรรทุกประเภทและขนาดต่าง ๆ ที่ ขส.ทอ. ดำเนินการจัดจ้างตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุฯ จำนวน 198 เรื่อง เป็นข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ในการจัดหาพัสดุของหน่วยงานของรัฐ

หน่วยงานของรัฐมีหน้าที่ต้องเปิดเผยข้อมูลข่าวสารให้ประชาชนเข้าตรวจดูได้ตามประกาศคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ ลงวันที่ 27 ม.ค. 2559 เรื่อง กำหนดให้ข้อมูลข่าวสารตามเกณฑ์มาตรฐานความโปร่งใสและตัวชี้วัดความโปร่งใสของหน่วยงานของรัฐ เป็นข้อมูลข่าวสารที่ต้องจัดไว้ให้ประชาชนตรวจดูได้ตามมาตรา 9 วรรคหนึ่ง (8) แห่ง พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ

ดังนั้นข้อมูลข่าวสารตามอุทธรณ์จึงเป็นข้อมูลข่าวสารที่ต้องเปิดเผยให้ผู้อุทธรณ์ทราบ เว้นแต่ข้อมูลข่าวสารเฉพาะที่เกี่ยวกับอาวุธและยุทธภัณฑ์ทางทหาร สิ่งวัสดุอุปกรณ์เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติภารกิจทางยุทธการของกองทัพอากาศ อุปกรณ์ สรรพาวุธ ชิ้นส่วนอากาศยาน และยุทธภัณฑ์ การเปิดเผยจะทำให้เกิดความเสียหายต่อความมั่นของประเทศ ตามมาตรา 15 (1) แห่ง พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ

2.ข้อมูลข่าวสารรายการที่ 3 คือ ใบสั่งจ้างให้ดำเนินการขนส่งที่ ขส.ทอ. ดำเนินการจัดจ้างตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุฯ จำนวน 198 เรื่อง เป็นข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการจัดจ้างของหน่วยงานของรัฐที่ได้ดำเนินการเสร็จสิ้น และเป็นการปฏิบัติราชการตามปกติของหน่วยงานที่ต้องคำนึงถึงความโปร่งใส และประชาชนสามารถขอดู หรือตรวจสอบได้ บริษัท ก. ผู้อุทธรณ์ สมควรได้รับการคุ้มครองสิทธิในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารตามรัฐธรรมนูญ และตาม พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ

ดังนั้น เมื่อพิเคราะห์ถึงการปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมายของหน่วยงานของรัฐ ประโยชน์สาธารณะ และประโยชน์เอกชนที่เกี่ยวข้องประกอบกันแล้ว เห็นว่า ข้อมูลข่าวสารตามอุทธรณ์ สามารถเปิดเผยให้ผู้อุทธรณ์ทราบได้ เว้นแต่ข้อมูลข่าวสารเฉพาะที่เกี่ยวกับรายละเอียดอาวุธและยุทธภัณฑ์ทางทหาร สิ่งวัสดุอุปกรณ์เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติภารกิจทางยุทธการของกองทัพอากาศ อุปกรณ์สรรพาวุธ ชิ้นส่วนอากาศยาน และยุทธภัณฑ์ การเปิดเผยจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อความมั่นคงของประเทศ ตามมาตรา 15 (1) แห่ง พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ

ฉะนั้น อาศัยอำนาจตามมาตรา 35 แห่ง พ.ร.บ.ข้อมูลข่าวสารฯ คณะกรรมการวินิจฉัยฯ จึงให้ ขส.ทอ. เปิดเผยข้อมูลข่าวสารรายการที่ 1 รายการที่ 2 และรายการที่ 3 พร้อมทั้งให้สำเนาที่มีคำรับรองถูกต้องแก่บริษัท ก. ผู้อุทธรณ์ โดยปกปิดได้เพียงเฉพาะข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับรายละเอียดอาวุธและยุทธภัณฑ์ทางทหาร สิ่งวัสดุอุปกรณ์เพื่อสนับสนุนการปฏิบัติภารกิจทางยุทธการของกองทัพอากาศ อุปกรณ์สรรพาวุธ ชิ้นส่วนอากาศยาน และยุทธภัณฑ์

PIC คำวินิจฉัยอุทธรณ์ กก ขส ทอ 2

โดยสรุป คณะกรรมการวินิจฉัยฯ ชุดดังกล่าว มีความเห็นว่า ขส.ทอ. จะต้องเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้างทั้งหมดให้แก่บริษัท ก. ผู้อุทธรณ์ และมิได้มีส่วนเกี่ยวข้องในกระบวนการจัดซื้อจัดจ้างในยุคหลังด้วย แต่ให้ปกปิดข้อมูลสำคัญที่เกี่ยวกับความมั่นคงทางกองทัพอากาศไว้เท่านั้น

อาจเทียบเคียงได้กับกรณีสำนักข่าวอิศรา ขอข้อมูลเฉพาะการ ‘จัดซื้อจัดจ้าง’ รถโดยสารปรับอากาศขนาดใหญ่ ระหว่างปี 2558 และปี 2561-2563 รวม 7 ครั้ง 429 คัน วงเงินกว่า 2,250 ล้านบาท ของ ขส.ทบ.

การที่ ขส.ทบ. อ้างว่า สำนักข่าวอิศรามิได้มีส่วนได้เสีย หรือเป็นเอกชนที่เกี่ยวข้องในกระบวนการครั้งนี้ เหมือนหรือแตกต่างคำวินิจฉัยคณะกรรมการวินิจฉัยฯข้างต้นหรือไม่?

เป็นอีกหนึ่งเงื่อนปมที่ต้องติดตามกันต่อไป

อ่านประกอบ :

อ้างไม่มีส่วนได้เสีย! ทบ.ปฏิเสธให้ข้อมูลจัดซื้อรถบัสทหาร 2,250 ล้าน

@เรื่องเกี่ยวข้องกับการเช่ารถบรรทุกน้ำและขนมูลฝอย กทม.

ทำดับเพลิงเป็นหลัก! เปิดตัว บ.ดาวรุ่งฯ 1 ใน 5 แหล่งสืบราคากลางเช่ารถขยะ กทม. 2,048 ล.

สืบราคากลาง 5 ราย! เช่ารถเก็บขยะ กทม. 2 ลอต 424 คัน 2,048.6 ล. - บ. ใน จ.นครปฐมด้วย

INFO : 7 สัญญา 1,504 คัน 7.7 พันล. กทม.เช่ารถบรรทุกน้ำ-รถขยะ บ.อิทธิพรอิมปอร์ต ผู้ชนะ

740 คัน 3.6 พันล.! เช่ารถเก็บขนขยะ กทม. 3 สัญญา บ.อิทธิพรฯชนะคู่เทียบ 2.2 -7.6 ล้าน

เช่ารถบรรทุกน้ำ กทม. 2 สัญญา 2.1 พันล.! ผู้ชนะ-คู่เทียบ ห่างกัน 150,000 -300,000 บาท

เช่ารถเก็บขยะ-บรรทุกน้ำ กทม. 7.7 พันล.! หจก.ที.ไอ.พี.ฯ โผล่คู่เทียบ บ.อิทธิพร 5 สัญญา

@เรื่องเกี่ยวข้องกับการจัดซื้อรถโดยสาร ขส.ทบ.

รอผู้บังคับบัญชาอนุมัติ! ทบ.แจง 'อิศรา' ขอข้อมูลรถปรับอากาศ 2,250 ล้าน