บทวิเคราะห์เชิงลึกกระแสสังคมออนไลน์ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการแพร่ระบาดของสถานการณ์โควิด-19 ช่วง 3 เดือน พบกรณี “แมทธิวรับติดโควิด-19” ทำสังคมตระหนักเรื่องนี้เป็นวงกว้าง - ”ฟ้าทะลายโจร” ถูกบิดเบือน FakeNews เยอะที่สุด ขณะที่ 7 อันดับที่คนพูดถึงบนออนไลน์ “สวดมนต์ไล่โควิด” พุ่งสูงสุด
วันที่ 23 เม.ย. 63 ศูนย์วิจัยข้อมูลบนโลกออนไลน์ บริษัท แบ็คยาร์ด จำกัด เปิดบทวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกบนสื่อสังคมออนไลน์ ที่ได้รับการพูดถึงในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับ COVID-19 ช่วงระยะเวลา 3 เดือน (1 มกราคม - 31 มีนาคม 2563) ผ่านช่องทางออนไลน์ทุกแหล่งข้อมูลที่รวบรวม ประกอบด้วย Pantip 30 ห้องสนทนา, Facebook Fanpage 1,951 แฟนเพจ, เว็บไซต์สำนักข่าว(News Portal) 33 เว็บไซต์ และข้อมูลบนทวิตเตอร์ พร้อมเปรียบเทียบกับรายงานสถานการณ์ เหตุการณ์สำคัญ และยอดผู้ติดเชื้อด้วยใช้เครื่องมือ Ladder Social Analytic ซึ่งเป็นเครื่องมือวิเคราะห์สุ้มเสียงของผู้ใช้งานผ่านช่องทางออนไลน์
บทวิเคราะห์ชุดนี้ ถูกแบ่งออกเป็น 5 ส่วน ได้แก่ Overview, Mentioned Topics, Social Voice จังหวัดในประเทศไทย, Asking Topic ประเด็นที่สังคมออนไลน์ตั้งคำถามมากที่สุด และ Fake News จากการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกบนสื่อสังคมออนไลน์ พบว่า ในระยะเวลา 3 เดือน (1 มกราคม - 31 มีนาคม 2563) ประเด็นเกี่ยวกับ COVID-19 ถูกพูดถึงบนโลกออนไลน์กว่า 1,300,000 ครั้ง
สังคมออนไลน์ให้ความสนใจเกี่ยวกับ “รัฐบาล” “หน้ากากอนามัย” และ “มาตรการ” ไม่ว่าจะในพื้นที่กรุงเทพฯ หรือต่างจังหวัดก็ตาม
และเมื่อพิจารณาเปรียบเทียบสถานการณ์ที่เกิดขึ้น กับ สุ้มเสียงที่ปรากฎบนโลกออนไลน์ ปรากฎข้อมูลเติบโตขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ 7 อันดับแรก ได้แก่
อันดับที่ 1 “สวดมนต์ไล่โควิด-19” ช่วงวันที่ 18 มีนาคม
อันดับที่ 2 ได้แก่ ”พรก.ฉุกเฉิน” 24 - 26 มีนาคม
อันดับที่ 3 ได้แก่ “แมทธิว ดีน ติดโควิด-19” 13 - 14 มีนาคม
อันดับที่ 4 ได้แก่ “มาตรการแจกเงินเยียวยา” 6 มีนาคม
อันดับที่ 5 ได้แก่ “เคสปู่ยาติดโควิด-19 ลามถึงหลาน” 26 - 27 กุมภาพันธ์
อันดับที่ 6 ได้แก่ “หลังจากอู่ฮั่นประกาศปิดเมือง” 23 - 31 มีนาคม แ
ละอันดับที่ 7 ได้แก่ “คนไทยกลับจากอู่ฮั่น” 4 กุมภาพันธ์ (ตามภาพ)
และแม้ว่า “มาตรการ” จะเป็นประเด็นแรกที่สังคมออนไลน์ให้ความสนใจ แต่ก็ถูก “รัฐบาล” แซงขึ้นมาได้ภายในระยะเวลาอันสั้น รวมไปถึงคำว่า “รัฐบาล” กับ “มาตรการ” ที่ดูเหมือนจะเป็นของคู่กัน เพราะมีเปอร์เซ็นต์ความสัมพันธ์สูงมากถึง 95%
เมื่อตรวจสอบประเด็นที่ถูกพูดถึงในระบบ พบว่า สุ้มเสียงในโลกออนไลน์ส่วนใหญ่เป็นการเรียกร้องให้มีมาตรการต่างๆ มารองรับกับสถานการณ์โควิด-19
และเมื่อจำแนกข้อมูลรายจังหวัดที่ได้รับการพูดถึงบนโลกออนไลน์ พบข้อมูลที่น่าสนใจว่า จำนวนของผู้ติดเชื้อ COVID-19 เริ่มสูงขึ้นนับตั้งแต่ กรณี “แมทธิว ดีน ออกมาเปิดเผยว่า ตนเองติด COVID-19” เชื่อมโยงสนามมวยในกรุงเทพฯและสนามมวยในต่างจังหวัด ต่อมาเมื่อมีกรณี “ปิดเมืองบุรีรัมย์” รวมทั้งกรณี “คนกลับจากการร่วมกิจกรรมทางศาสนาในมาเลเซีย”
3 กรณีนี้ส่งผลทำให้จำนวนการพูดถึง COVID-19 เชื่อมโยงกับต่างจังหวัดมีสัดส่วนที่โดดเด่นขึ้นด้วย สูงถึง 69% ของทั้งหมด
สำหรับจังหวัดที่เป็นเมืองท่องเที่ยว เช่น เชียงใหม่ ภูเก็ต ชลบุรี เป็นต้น กลุ่มคำที่มีความเกี่ยวข้องกับ COVID-19 ที่สื่อสังคมออนไลน์นิยมพูดถึง 3 กลุ่มคำแรก ก็มักจะเป็น “นักท่องเที่ยว”, “มาตรการ” และ “นายก” (จากทั้งหมด 224 กลุ่มคำ) ซึ่งข้อมูลที่น่าสนใจพบว่า ส่วนใหญ่ คำว่า “นายก” หรือ นายกรัฐมนตรีมักจะได้รับการพูดถึงบนโลกออนไลน์ โดยผูกโยงเกี่ยวกับเรื่องสถานการณ์โควิด-19 ในแต่ละจังหวัดร่วมด้วย
นอกจากนี้ ประเด็นที่สังคมออนไลน์ ตั้งคำถามมากที่สุด พบว่าภายใน 1 สัปดาห์ (24 - 31 มีนาคม 2563) มีการตั้งโพสต์ กระทู้ หรือเอกสารที่มีการตั้งประเด็นสอบถาม ภายใต้สถานการณ์การแพร่ระบาด COVID-19 กว่า 5,534 ครั้ง ซึ่งมักตั้งคำถามเกี่ยวกับมาตรการ ผลิตภัณฑ์ที่จำเป็น และประกัน
(1) มาตรการ สังคมออนไลน์ให้ความสนใจเกี่ยวกับเรื่องประกันสังคม, เงินชดเชย/เงินเยียวยา, แรงงานนอกระบบ, การพักชำระหนี้ และการลดดอกเบี้ย ตามลำดับ
(2) ผลิตภัณฑ์ที่จำเป็น สังคมออนไลน์ให้ความสนใจเกี่ยวกับหน้ากากอนามัย, แอลกอฮอล์, อุปกรณ์ทางการแพทย์, เจลล้างมือ, และวัคซีนตามลำดับ
(3) ประกัน สังคมออนไลน์ให้ความสนใจเกี่ยวกับประกัน COVID-19, ประกันภัย, ประกันสุขภาพ, ประกันชีวิต และประกันอุบัติเหตุ ตามลำดับ
ในส่วนของ Fake News ประเด็นข่าวปลอมภายใต้สถานการณ์ COVID-19 พบว่าภายใน 1 สัปดาห์ (24 - 31 มีนาคม 2563) มีการพูดถึงกลุ่มคำที่มีแนวโน้มเป็นประเด็น Fake News กว่า 1,255 ครั้ง ซึ่งได้แก่ สมุนไพร, ฟ้าทะลายโจร, น้ำเกลือ, ผ้าอนามัย และดื่มน้ำอุ่น
สำหรับประเด็นสมุนไพร และฟ้าทะลายโจรนั้น การพูดถึงส่วนใหญ่มาจากโพสต์ขายผลิตภัณฑ์ที่มีสมุนไพร และ/หรือ ฟ้าทะลายโจรเป็นส่วนผสม โดยใช้ข้อความที่มีแนวโน้มจะก่อให้เกิดประเด็นที่บิดเบือน และสร้างความเข้าใจผิดแก่สังคมออนไลน์ได้
ดังจะเห็นได้จากโพสต์ที่มีการระบุชัดเจนว่า “ยับยั้งการติดเชื้อได้” หรือ “ต้มสมุนไพรแก้โรคโควิด-19ได้” ซึ่งประเด็นนี้ ผู้วิจัยแนะนำให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เร่งสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเพื่อไม่ให้มีการบิดเบือน ขยายผล จนนำไปสู่ข้อความหรือความเข้าใจอันเป็นเท็จ
ทั้งหมดของบทวิเคราะห์ ซึ่งมีประเด็นที่น่าสนใจหลายเรื่อง ที่สามารถเป็นมุมสะท้อนไปยังภาครัฐต่อการบริหารจัดการสถานการณ์ และรับฟังเสียงสะท้อนสิ่งที่ได้รับการพูดถึงผ่านสื่อสังคมออนไลน์ และช่องทางต่างๆบนโลกออนไลน์ ประกอบกับภาคธุรกิจยังสามารถนำข้อมูลที่ได้ไปวางแผนธุรกิจรวมทั้งนำต่อยอดเพื่อปรับตัวในสถานการณ์โควิด-19 ได้อีกดด้วย
กิตติพงศ์ กิตติถาวรกุล กรรมการบริหารและผู้ร่วมก่อตั้ง บริษัท แบ็คยาร์ด จำกัด และทีม Business Analyst
จัดทำบทวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกบนสื่อสังคมออนไลน์ ที่ได้รับการพูดถึงในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับ COVID-19
ช่วงระยะเวลา 3 เดือน (1 มกราคม - 31 มีนาคม 2563)
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
ทดลองสารสกัด 'ฟ้าทะลายโจร' ได้ผลดี! สธ. เผยเริ่มวิจัยกับผู้ป่วย 'โควิด' อาการไม่รุนแรงแล้ว
กรมวิทย์ นำเชื้อผู้ป่วย 2 รายแรก ไปพัฒนาชุดตรวจไวรัสโควิด-เริ่มทดลองสารสกัดฟ้าทะลายโจร
