เวทีเสวนา ป.ป.ช. :เจาะลึกปัญหา-ทางแก้ เมื่อการจัดซื้อบัญชีนวัตกรรมเปิดช่องทุจริต

อย่างไรก็ตามผลการตรวจสอบลงพื้นที่การจัดซื้อที่เกี่ยวข้องกับบัญชีนวัตกรรมเหล่านี้พบว่าบางอันมีข้อสังเกตที่ทําให้เกิดข้อสงสัย ซึ่งมองดูอาจจะมีลักษณะที่ไม่ได้ทั้งความคุ้มค่า แล้วก็อาจจะดูสุ่มเสี่ยง พอตรวจสอบในปีที่สองก็มีข้อสังเกตุเช่นกรณีเสาไฟ ก็มีการเปลี่ยนแปลงว่าไม่เอาแบบพับแล้ว แต่เอาแบบหมุนเกลียวลงมา พอเราลงไปตรวจ เราก็จะดูทั้งในเรื่องความสว่างของแสงไฟเป็นต้น

หมายเหตุสำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) เมื่อวันที่ 3 มี.ค. ในงานอภิปราย Clean Zone,No Bribe: เขตปลอดสินบน"การประชุมเชิงปฏิบัติการต่อต้านสินบน "ไม่กล้ารับ-ไม่กล้าให้" ภายใต้โครงการผสานพลังป้องปรามการให้และการรับสินบน (Together against Bribery: TaB) ซึ่งจัดโดยสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ในตอนหนึ่งของการเสวนา น.ส.อรุณี วินทะสมบัตร์ ผู้อำนวยการศูนย์ประสานงานป้องกันการทุจริต ป.ป.ช.ภาค 4 ได้กล่าวถึงปัญหาการป้องกันการทุจริตการจัดซื้อจัดจ้างสินค้าในบัญชีนวัตกรรมไทย มีรายละเอียดเรียบเรียงได้ดังนี้

การดำเนินการของ ป.ป.ช.ภาค 4 ในภาคอีสาน ที่เราพบเจอเรื่องปัญหาการสินบนส่วนมากแล้วเป็นเรื่องเกี่ยวกับบัญชีนวัตกรรมไทย เรื่องของของบัญชีนวัตกรรมตามแนวทางนั้นเป็นสิ่งที่ดีเพราะจะทำให้คนไทยมีแนวความคิดและพัฒนาสินค้าใหม่ๆ แต่ปัญหาคือเมื่อเอามาใช้จริงเรื่องบัญชีนวัตกรรมกลับถูกนำมาใช้ในเรื่องของการเรียกสินบน บัญชีสินค้าบางตัวก็ไมได้ตรงกับสเปกที่กำหนด อีกทั้งสินค้าบางอย่างมันก็แพงกวาสินค้าราคาท้องตลาดทั่วไป  เราก็พยายามไปสอบถามเกี่ยวกับระดับพื้นที่ที่มีการของบประมาณว่าทำไมถึงไปของบประมาณจากบัญชีนวัตกรรมแทนที่จะมาคำนวณราคาเพื่อจะกำหนดราคาเอง เสียงสะท้อนก็คือระบุว่าการใช้บัญชีนวัตกรรมนั้นจะง่ายกว่า และจะได้รับสิทธิพิเศษ ใน เพราะว่าพอใครก็ตามที่ไปขึ้นบัญชีนวัตกรรมปุ๊บ ท่านจะได้รับสิทธิพิเศษแล้วในเรื่องการขึ้นบัญชี 8 ปี และการซื้อจ้างหน่วยงานภาครัฐสามารถที่จะใช้วิธีเฉพาะเจาะจง หรือวิธีการคัดเลือกได้อีกทั้งในการกําหนดราคากลางก็ยังสามารถที่จะเอาบัญชีวัตกรรมนี้มากําหนดราคากลางได้เลย

กรณีปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างในบัญชีนวัตกรรมที่เห็นเด่นชัดก็กรณีเสาไฟฟ้าซึ่งต้องแยกกันให้ชัดเจนระหว่างประติมากรรม กับนวัตกรรม ที่เราเห็นเสาไฟฟ้า เสาไฟกินรี เสารูปทรงเครื่องบิน เสารูปทรงแปลกตา เสารูปทรงพญานาค เสารูปทรงนกอินทรี อันนั้นเรียกว่าปฏิมากรรม คือเป็นการใช้วิจิตรศิลป์ในการปั้นแต่งขึ้นมาโดยเฉพาะแต่ว่ามันจะไม่เกี่ยวข้องกัน หรืออีกกรณีก็เสาไฟฟ้าโซล่าเซลล์ที่เราเห็นกันโดยทั่วไปที่ได้มีการลงตามเพจ เราก็ตามติดตามกรณีนี้มาแล้ว หรืออย่างกรณีแทงค์ ปรับปรุงคุณภาพน้ำต่างๆแบบนี้ก็เป็นสินค้านวัตกรรมที่เราติดตามอยู่   เช่นเดียวกับกรณีอื่นๆ

อย่างไรก็ตามผลการตรวจสอบลงพื้นที่การจัดซื้อที่เกี่ยวข้องกับบัญชีนวัตกรรมเหล่านี้พบว่าบางอันมีข้อสังเกตที่ทําให้เกิดข้อสงสัย ซึ่งมองดูอาจจะมีลักษณะที่ไม่ได้ทั้งความคุ้มค่า แล้วก็อาจจะดูสุ่มเสี่ยง พอตรวจสอบในปีที่สองก็มีข้อสังเกตุเช่นกรณีเสาไฟ ก็มีการเปลี่ยนแปลงว่าไม่เอาแบบพับแล้ว แต่เอาแบบหมุนเกลียวลงมา พอเราลงไปตรวจ เราก็จะดูทั้งในเรื่องความสว่างของแสงไฟเป็นต้น กรณีการเปลี่ยนเสาไฟเป็นแบบเกลียว ปรากฏก็ว่าก็มีปัญหาว่าหมุนลงไม่ได้  แล้วเวลาเปลี่ยนไฟจะทํายังไง ก็ต้องใช้รถกระเช้ามาเปลี่ยนหลอดให้เช่นเดิมไม่ได้แตกแต่งจากเสาไฟที่ไม่ใช่บัญชีนวัตกรรมเลย

มีกรณีที่เจาะลึกลงไปอีกก็คือกรณีของถนนแอสฟัลท์ ที่ไปขึ้นทะเบียนพ่วงกับเสาไฟฟ้านวัตกรรม ซึ่งผู้ที่ทำคอนกรีแอสฟัลท์เองก็มีแค่ไม่กี่เจ้า เสาไฟนวัตกรรมก็มีไม่กี่เจ้าแล้วก็มารวมกัน  ทางเราก็เลยเสนอไปว่าลักษณะการก่อสร้างที่เป็นแบบนี้นั้นมีลักษณะงานที่ดูมีความสุ่มเสี่ยงว่าจะมีการล็อกสเปกเกิดขึ้นได้ ดังนั้นจะแยกกันของบประมาณได้หรือไม่เพราะอย่างเช่นถนนก็จะต้องมีคุณลักษณะเฉพาะที่แตกต่างไป 

อีกกรณีที่มีการมาร้องเรียนยัง ป.ป.ช.ก็คือว่าที่ประชาชนเขาต้องการแค่ถนนที่ตัดผ่านเท่านั้น เขาไม่ได้ต้องการเสาไฟฟ้า เพราะถ้าใช้เสาไฟฟ้า ในบริเวณพื้นที่ซึ่งเป็นนาข้าวก็จะไม่ออกรวง แต่ว่าเจ้าหน้าที่รัฐที่ลงพื้นที่ไปบอกว่าถ้าคุณจะเอาถนนคุณต้องเอาเสาไฟฟ้าไปด้วย ซึ่งเรื่องนี้เราก็ไม่รู้ว่ามันจริงหรือเปล่า แต่ก็มีการลงพื้นที่ไปตรวจสอบดูและเพื่อระงับยับยั้งเพื่อไม่ให้มีการทุจริตแล้ว

สำหรับมาตรการการแก้ปัญหาของ ป.ป.ช.ด้วยการลงพื้นที่ ป.ป.ช.จะมีการวิเคราะห์จากงบประมาณที่ได้รับในระดับพื้นที่ของเราว่างบประมาณตรงไหน สูงที่สุดแล้วก็ลักษณะของการดําเนินโครงการ มีความสุ่มเสี่ยงหรือไม่อย่างไร กรณีที่สองมีการแจ้งเบาะแสเข้าไปเกี่ยวกับเรื่องแล้วความผิดปกติว่าจะมีการทุจริตได้ และกรณีที่สามกรณีที่เป็นนโยบายจากส่วนกลางนะคะว่าการลงพื้นที่แบบนี้ต้องรวมทั้งประเทศ เนื่องจากว่า เป็นลักษณะ โครงการที่มีงบประมาณจํานวนมาก มีหลายกิจกรรม อย่างเช่น แต่ก่อนที่มีการลงพื้นที่ของพวกโคกหนองนาโมเดลเป็นต้น

บวกกันทั้งสามกรณีแล้วเราก็นํามาสู่การลงพื้นที่เพื่อดูว่ามีปัญหาอะไร พบว่าปัญหาแรกก็คือ เรื่องของการแข่งขันที่ยังขาดความเท่าเทียม กรณีปัญหาว่าใช้วิธีสินค้าที่มีตามบัญชี ซึ่งจะใช้วิธีเฉพาะเจาะจงและวิธีการคัดเลือก ซึ่งกรณีนี้เราก็จะได้ในราคาที่ค่อนข้างจะแพง แต่ว่าก็บางทีก็กฎหมายก็เอื้อให้ทํา อันนี้ทางเราก็เสนอวิธีแก้ปัญหาไป

อย่างที่ยกตัวอย่างไปว่า ถ้ากรณีที่เข้าพฤติการณ์ดังกล่าวเข้าสู่การทุจริต ทางเราเองก็จะเสนอให้ดําเนินการตามกระบวนการไต่สวน ซึ่งเราจะไม่ดําเนินการเราจะไม่ทําอะไรแล้วกรณีของงานป้องกัน ถ้ากรณีที่เราไปเจอแล้วยังสามารถระงับยับยั้งได้ ที่จะสามารถป้องกันได้ ก็จะขอให้ผู้จัดซื้อดําเนินการให้ถูกต้องตามระเบียบ กฎหมายแล้วก็ไม่ให้เกิดการทุจริต ไม่มีการเรียกรับ อันนั้นเราเสนอแนะในระดับพื้นที่และในระดับนโยบายว่าจะทําอย่างไร

สําหรับประเด็นที่เราเสนอไปในเรื่องของมาตรการเพื่อเป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุประกอบไปด้วยกันหลายเรื่อง ทั้งปัญหาอุปสรรค ที่เราเป็นภาคีเครือข่ายในความตกลงการค้าระหว่างประเทศ ปัญหาบัญชีนวัตกรรมไม่มีความชัดเจน ก็ต้องให้ชัดว่า ต้องมีการพัฒนาในระดับไหน จนถึงจะได้ขึ้นชื่อว่าบัญชีนวัตกรรม แล้วกรณีที่มีการเปลี่ยนแปลงแค่เล็กเล็กน้อยน้อยอย่างเช่นเปลี่ยนจากเสาไฟพับได้เป็นหมุนเกลียวจากหมุนซ้ายเป็นหมุนขวาที่มีการปรับแค่นิดหน่อย ลักษณะแบบนี้ต้องทำให้ชัดว่าสมควรได้ขึ้นบัญชีนวัตกรรมหรือไม่

ปัญหาคุณสมบัติของผู้ขาย ผลิตภัณฑ์ นวัตกรรมไทยไม่สอดคล้องกับคุณสมบัติของผู้เสนอขายกับหน่วยงานภาครัฐที่ อาทิผู้เสนอขายระบุว่าต่อไปนี้ไม่ต้องใช้รถกระเช้าหรอก แค่ใช้หมุนเกลียวลงก็เปลี่ยนหลอดไฟได้ แต่ปรากฎว่าเกลียวก็แน่นหมุนยังไงก็ไม่ลง ปัญหาไม่ตรงตามสเปกที่เขียนเอาไว้เลย เรื่องนี้เป็นเรื่องที่สําคัญมาก เช่นเดียวกับปัญหาเมื่อผู้ประกอบการไม่แสดงโครงสร้างของราคาต้นทุนสินค้านวัตกรรม แบตเตอรรี่ หลอดไฟราคาเท่าไรเป็นต้น และปัญหาด้านภาครัฐขาดการประเมินผลในส่วนของสินค้านวัตกรรม ทั้งหมดต้องได้รับการแก้ไข

จริงๆแล้วสินค้านวัตกรรมไม่ใช่ปัญหา ผู้ผลิตบางทีอาจจะมีนวัตกรรมใหม่ขึ้นมาจริงๆและมีคุณภาพดีจริงๆ แต่ปัญหาก็คืองานส่งมอบไม่ได้มีการมอบองค์ความรู้ทั้งหมด ทำให้ระดับพื้นที่บางทีต้องมาซื้อสินค้าพื้นๆมาเพื่อแก้ปัญหาตอนที่สินค้านวัตกรรมมีปัญหาเป็นต้น ซึ่งเรื่องเหล่านี้ก็ได้มีการเสนอให้กับทางคณะรัฐมนตรีได้รับทราบเกี่ยวกับปัญหาไปแล้ว