"...คำว่า “ผู้เสียหาย” สำหรับสื่อมวลชนอาจจะยาวเกินไปในการพาดหัวข่าว แต่ถ้าจะย่อว่า ผสห. ก็น่าจะพอกล้อมแกล้มไปได้ ซึ่งเท่าที่ค้นก็ยังไม่มีการใช้อย่างเป็นทางการมาก่อน แต่ในเมื่อนักข่าวยังย่อ ประชาชน ว่า ปชช. ทำไม ผู้เสียหายจะเป็น ผสห. บ้างไม่ได้เล่า..."
คดีความผิดเกี่ยวกับเพศมีความละเอียดอ่อนกว่าคดีอาญาอื่นๆ ไม่เหมือนอย่าง คดีทำร้ายร่างกาย หรือคดีพยายามฆ่า เพราะคดีความผิดเกี่ยวกับเพศมีความรู้สึก การตัดสินของสังคมว่าผู้เสียหายเป็น “ผู้มีมลทิน” และตัวผู้เสียหายเองก็มักจะมีแนวโน้มคิดอย่างนั้น ด้วยเหตุที่สังคมชี้นำ และความจิตตกของตนเอง
หลายครั้งที่ผู้เสียหายไม่กล้าเข้าแจ้งความร้องทุกข์ ต่อเจ้าหน้าที่รัฐ เพราะรู้สึกอับอายและหวาดกลัว ด้วยเหตุไม่เข้าใจขั้นตอนของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของประเทศไทย ที่มีความวุ่นวาย ยุ่งยาก ซับซ้อน มีตัวแปรมากมาย ไม่รู้จะได้รับความคุ้มครอง จากกระบวนการยุติธรรมแค่ไหน คดีความผิดเกี่ยวกับเพศจึงเป็นคดีที่มีงานวิจัยหลายชิ้น บ่งชี้ว่าผู้เสียหายที่แท้จริง มีมากกว่าที่เป็นคดีความ
การสร้างความรู้สึกกล้าหาญและให้กำลังใจแก่ผู้เสียหายคดีความผิดเกี่ยวกับเพศ ในการเรียกร้องความเป็นธรรม จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง
คดีความผิดเกี่ยวกับเพศ ผู้ที่อับอายควรเป็นผู้ก่อเหตุ ไม่ใช่ผู้เสียหาย
สื่อมวลชนนิยมใช้คำว่า”เหยื่อ” พาดหัวข่าวกัน “เหยี่อ” (เหฺยื่อ) เป็นคำนามหมายถึง อาหารที่ใช้ล่อสัตว์ เครื่องล่อ หรือ ตัวรับเคราะห์ เช่น เหยื่อกระสุน
มีความหมายในภาษาไทยในเชิงกดทับ การนำมาใช้เรียกผู้เสียหายในคดีต่างๆ นัยหนึ่งเพื่อต้องการให้สังคมเกิดความสงสาร เห็นอกเห็นใจ แต่อีกนัยหนึ่งคือการลดทอนศักดิ์ศรีความเป็นคน
ในเวทีสิทธิมนุษยชนมักจะใช้คำว่า survival หรือ ผู้รอดชีวิต ที่มีแนวคิด เพื่อต้องการเสริมแรง สร้างพลัง ให้กำลังใจแก่ผู้เสียหายในการถูกล่วงละเมิดทางเพศว่าเป็นผู้ที่สามารถรอดจากเหตุการณ์สำคัญและหยัดยืนขึ้นได้ อย่างไรก็ตาม คำดังกล่าวอาจจะเป็นคำที่ยาวเกินไปในการพาดห้วข่าว
คำว่า “ผู้เสียหาย” เป็นภาษากฎหมายไทย ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาคดีอาญา มาตรา 2(4) เป็นคำกลางๆ ที่ใช้เรียกผู้ได้รับความเสียหายจากคดีอาญา ไม่ว่าลักทรัพย์ ปล้นทรัพย์ พยายามฆ่า ฯลฯ อาจจะเป็นคำที่เป็นกลางๆ ไม่ยกย่อง ไม่กดทับ
คำว่า “ผู้เสียหาย” สำหรับสื่อมวลชนอาจจะยาวเกินไปในการพาดหัวข่าว แต่ถ้าจะย่อว่า ผสห. ก็น่าจะพอกล้อมแกล้มไปได้ ซึ่งเท่าที่ค้นก็ยังไม่มีการใช้อย่างเป็นทางการมาก่อน แต่ในเมื่อนักข่าวยังย่อ ประชาชน ว่า ปชช. ทำไม ผู้เสียหายจะเป็น ผสห. บ้างไม่ได้เล่า
แม้การเปลี่ยนแปลงทัศนคติของสังคมเราคนเดียวคงทำไม่ได้ในข้ามคืน แต่การเริ่มต้นจากสิ่งเล็กๆ ง่ายๆ ใกล้ๆ ตัว ก็อาจจะขยายผลจนเป็นรูปธรรมได้ถ้ามีความตั้งใจจริง
วุฒิชัย พุ่มสงวน
อัยการจังหวัดประจำสำนักงานอัยการสูงสุด
สำนักงานอัยการพิเศษฝ่ายคดีเยาวชนและครอบครัว 6
หมายเหตุ : ภาพประกอบจาก https://www.freepik.com