ไขปมซื้อเครื่องบินฝนหลวงพันล. 'บิ๊ก' สั่งไม่เข้าร่วมข้อตกลงคุณธรรม หลังเปลี่ยน TOR จริงหรือ?

"..กรณีของปี 2567 ไม่มีรายการการจัดซื้อเครื่องบินฝนหลวงในการเข้าข้อตกลงคุณธรรม ส่วนจะเข้าหรือไม่เข้าอยู่ที่กรมบัญชีกลางในฐานะฝ่ายพิจารณา ซึ่งในปี 2567 เท่าที่ทราบมีเข้ามา 8 โครงการที่จะเข้าข้อตกลงคุณธรรม แต่ไม่มีโครงการจัดซื้อของฝนหลวง..."

การประกวดราคาซื้อเครื่องบินขนาดกลาง 2 ลำใหม่ วงเงิน 1,188 ล้านบาท ของกรมฝนหลวงและการบินเกษตร มีการยกเลิกไม่เข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรมจริงหรือไม่?

เป็นอีกเงื่อนปมสำคัญ ในการตรวจสอบข้อมูลเชิงลึกการประกวดราคาโครงการฯ นี้  ซึ่งเป็นหนึ่งโครงการที่ปรากฏข่าวมีกลุ่มบุคคลพยายามติดต่อผู้บริหารกรมฝนหลวงและการบินเกษตร เพื่อเรียกรับเงินแลกเปลี่ยนกับการไม่ยื่นเรื่องร้องเรียน เหมือนกรณีโครงการต่างๆ ของกรมการข้าว แต่ยังไม่มีการจ่ายเงินกัน

ที่สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) ตรวจสอบพบข้อสังเกตสำคัญไปแล้วก่อนหน้านี้ คือ 

1. การจัดซื้อเครื่องบิน 2 ลำใหม่ วงเงินงบประมาณ 1,188 ล้านบาท  ใช้วิธีประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส์ (e-bidding) เมื่อวันที่ 5 ม.ค 2567 มีบริษัทเอกชนยื่นเสนอราคา 1 ราย แต่ปัจจุบันยังไม่มีการประกาศผลการพิจารณาราคาเป็นทางการออกมา ว่าเอกชนรายนี้ ได้รับการคัดเลือกหรือไม่? เสนอราคาเท่าไหร่?  ทั้งที่ผ่านช่วงเวลาการยื่นเสนอราคามาแล้วเกือบ 1 เดือน

2. สำนักข่าวอิศรา ได้รับแจ้งข้อมูลทางลับก่อนหน้านี้ว่า การจัดซื้อเครื่องบินฝนหลวง ขนาดกลาง จำนวน 2 ลำ ดังกล่าว มีข้อสังเกตสำคัญอยู่ตรงที่ข้อกำหนดทางเทคนิคของรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะและเงื่อนไขทางเทคนิค ว่ามีการปรับลดลงจากเดิม จนทำให้เอกชนบางราย สามารถเข้าร่วมการประกวดราคาโครงการฯ นี้ได้หรือไม่ หลังจากผู้บริหารกรมฝนกลวงฯ มีการเดินทางไปเยี่ยมชมโรงงานผู้ผลิตเครื่องบินยี่ห้อหนึ่ง ในต่างประเทศช่วงเดือน ต.ค.2566 ที่ผ่านมา เสี่ยงต่อการถูกร้องเรียนปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างโครงการฯ นี้ 

3. การประกวดราคาซื้อเครื่องบินขนาดกลาง 2 ลำใหม่ ในช่วงปี 2567 วงเงิน 1,188 ล้านบาท  อาจจะไม่ได้มีการเข้าร่วมโครงการจัดซื้อจัดจ้างในการจัดทำข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) ตามพระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560  กรมฝนหลวงฯ ให้เหตุผลว่า มีการยกเลิกการประกวดราคาไปในช่วงปี 2566 จึงถือว่าการเข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรม ถูกยกเลิกไปแล้ว จึงไม่ได้นำเรื่องมาเข้าใหม่อีก ขณะที่ผู้สังเกตการณ์ตามข้อตกลงคุณธรรม ให้ข้อมูลด้วยว่า ในการจัดซื้อเครื่องบินฝนหลวงขนาดกลาง 2 ลำใหม่นี้ ทางกรมฝนหลวงได้ขอแจ้งปรับลดข้อกำหนดทางเทคนิคของรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะและเงื่อนไขทางเทคนิค แต่ทางผู้สังเกตการณ์ข้อตกลงคุณธรรมเห็นค้าน เพราะการปรับลดดังกล่าว อาจจะส่งผลทำให้เครื่องบินที่จะจัดซื้อ ไม่ตรงตามความต้องการใช้งานของกรมฝนหลวง ขณะที่ราคาการจัดซื้อเครื่องบินทั้ง 2 ลำ ที่จะจัดซื้อก็ยังกำหนดราคาวงเงินเดิม ไม่ได้มีการปรับลดราคาลงด้วยแต่อย่างใด 

• ก่อนเป็นข่าวโดนตบทรัพย์! เจาะปมซื้อเครื่องบินฝนหลวง 1,188 ล. ไฉนยังไม่ประกาศชื่อผู้ชนะ?
• ข้อมูลลับ! จัดซื้อเครื่องบินฝนหลวง 1,188 ล. 2 ลำ ปี 67 ไม่เข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรม? 
• เจาะสเปกซื้อเครื่องบินฝนหลวงพันล. ถูกปรับแก้ TOR เปิดทางให้รุ่น LET L410 NG จริงหรือ?

ล่าสุด สำนักข่าวอิศรา สืบค้นข้อมูลพบว่า โครงการจัดซื้อเครื่องบินขนาดกลาง จำนวน 2 ลำเดิม ของกรมฝนหลวงฯ  ในช่วงปี 2565 ตามสัญญาซื้อขายเลขที่ คภ./ฝล.1/2566 ลงวันที่ 8 พ.ย.2565 ด้วยวิธีประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส์ (e-bidding) กับ บริษัท เอ็ม-แลนดาร์ช จำกัด ราคาตามสัญญา 1,188,770,000 บาท มีการเข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) เพื่อความร่วมมือป้องกันการทุจริตในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ เป็นทางการ โดยมีผู้สังเกตการณ์ที่ได้รับการคัดเลือกจากกรมบัญชีกลางเข้าร่วมสังเกตการณ์ตรวจสอบการจัดซื้อ มีการประเมินความเสี่ยงการทุจริตในโครงการทุกขั้นตอน 

ทั้งนี้ การนำโครงการจัดซื้อเครื่องบินขนาดกลาง 2 ลำเดิม ของ กรมฝนหลวงฯ ดังกล่าว  เข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) เป็นไปตามนโยบายของผู้บริหารฯ เพื่อแสดงความโปร่งใสและความเป็นธรรมของกระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง

มีการจัดงานแถลงข่าวเป็นทางการต่อสาธารณชน เมื่อวันที่ 17 ธ.ค.2564  นายสำเริง แสงภู่วงค์ อธิบดีกรมฝนหลวงและการบินเกษตรในขณะนั้น  เป็นประธานการประชุม (Kick off Meeting) และพิธีลงนามข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ณ ห้องประชุมเทวกุล กรมฝนหลวงและการบินเกษตร

นายสำเริง แสงภู่วงค์ เปิดเผยในขณะนั้น ว่า กรมฝนหลวงฯ  ได้มีการเสนอโครงการจัดซื้อเครื่องบินขนาดกลาง จำนวน 2 ลำ งบประมาณ 1,252.00 ล้านบาท ซึ่งได้รับคัดเลือกจากคณะกรรมการความร่วมมือป้องกันการทุจริต (ค.ป.ท.) ให้เข้าร่วมโครงการจัดซื้อจัดจ้างในการจัดทำข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 โดยมีผู้ร่วมลงนาม ประกอบด้วย นายสุพิศ พิทักษ์ธรรม รองอธิบดีกรมฝนหลวงและการบินเกษตร ด้านปฏิบัติการ (ปัจจุบันเป็นอธิบดีกรมฝนหลวงฯ ) 

ผู้สังเกตการณ์จากองค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน(ประเทศไทย) จำนวน 3 ท่าน ได้แก่ พลอากาศเอก วีรวิท คงศักดิ์ นายสถาพร ทักษาดิพงศ์ และนางนันทกาญจน์ สวัสดิ์ภักดี รวมถึงนายเผด็จศึก สิงห์ทอง ผู้ประสานโครงการฯ คณะผู้บริหารกรมฝนหลวงและการบินเกษตร และคณะกรรมการจัดทำร่างขอบเขตของงาน (TOR) ร่วมเป็นสักขีพยานด้วย 

นายสำเริง ยังกล่าวด้วยว่า สำหรับโครงการจัดซื้อจัดจ้างในการจัดทำข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) ที่กรมฝนหลวงและการบินเกษตรได้รับคัดเลือกในครั้งนี้ เป็นการดำเนินการตามแนวทางและวิธีการในการดำเนินงานโครงการความร่วมมือป้องกันการทุจริตในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐแบบของข้อตกลงคุณธรรมการคัดเลือกผู้สังเกตการณ์ และการจัดทำรายงานตามมาตรา 17 และมาตรา 18 แห่งพระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ. 2560 เพื่อเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพการใช้จ่ายเงินงบประมาณ ยกระดับความโปร่งใสของโครงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ เนื่องจากจะมีการตรวจสอบกระบวนการดำเนินงานและการใช้จ่ายเงินของโครงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐจากภาคประชาชน โดยผ่านผู้สังเกตการณ์และการเปิดเผยข้อมูลภาครัฐ สร้างความเชื่อมั่นให้กับภาคเอกชนที่จะเข้าร่วมเสนอราคาในโครงการภาครัฐ ก่อให้เกิดการแข่งขันอย่างเป็นธรรม และเกิดประโยชน์สูงสุดต่อประเทศชาติอย่างแท้จริง ตลอดจนส่งผลต่อการจัดทำดัชนีชี้วัดภาพลักษณ์คอร์รัปชัน (CPI) ของประเทศไทย และส่งเสริมภาพลักษณ์ของประเทศในการลงทุนของนักลงทุนต่างชาติ รวมทั้งส่งผลต่อเศรษฐกิจของประเทศในภาพรวมอีกด้วย

@ นายสำเริง แสงภู่วงค์

อย่างไรก็ดี สำหรับการจัดซื้อเครื่องบินขนาดกลาง จำนวน 2 ลำใหม่ ในช่วงปี 2566 - 2567 ที่มีการเปิดให้เอกชนยื่นซองเสนอราคาเมื่อวันที่ 5 ม.ค.2567 ที่ผ่านมา แต่ยังไม่มีการประกาศผล

สำนักข่าวอิศรา ยังตรวจสอบไม่พบข้อมูลการเข้าร่วมข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) แต่อย่างใด

ขณะที่ พลอากาศเอก วีรวิท คงศักดิ์ รองประธานคณะอนุกรรมาธิการด้านคุณธรรมและจริยธรรม คนที่สอง และผู้สังเกตการณ์จากองค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย) พยานในการลงนามโครงการจัดซื้อจัดจ้างในการจัดทำข้อตกลงคุณธรรม (Integrity Pact) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ของกรมฝนหลวงฯ ให้สัมภาษณ์ยืนยันผู้สื่อข่าวสำนักข่าวอิศรา เกี่ยวกับข้อเท็จจริงการจัดซื้อเครื่องบิน 2 ลำใหม่ ของกรมฝนหลวง ในปี 2567 ไม่ได้เข้าข้อตกลงคุณธรรม ว่า การเข้าร่วมข้อตกลงคุณธรรม เป็นการพิจารณาของคณะกรรมการความร่วมมือป้องกันการทุจริต (ค.ป.ท.) ตาม พร.บ.การจัดซื้อจัดจ้าง จะพิจารณาว่าโครงการไหนจะเข้าข้อตกลงคุณธรรม ในการจัดซื้อปี 2565 ได้โครงการเข้าร่วมข้อตกลงคุณธรรมแล้ว ขณะนี้อยู่ในขั้นการบริหารสัญญา จะหมดสัญญาปี 2567 ต่อมามีการจัดซื้อในปี 2566 แต่ยกเลิกก็ไม่ได้เข้าข้อตกลงคุณธรรม ปี 2567 ก็เหมือนกัน โดยกระบวนการนี้ทางกรมบัญชีกลาง ในฐานะฝ่ายเลขาฯ ของคปท.จะพิจารณาแล้วเสนอ

"แต่กรณีของปี 2567 ไม่มีรายการการจัดซื้อเครื่องบินฝนหลวงในการเข้าข้อตกลงคุณธรรม ส่วนจะเข้าหรือไม่เข้าอยู่ที่กรมบัญชีกลางในฐานะฝ่ายพิจารณา ซึ่งในปี 2567 เท่าที่ทราบมีเข้ามา 8 โครงการที่จะเข้าข้อตกลงคุณธรรม แต่ไม่มีโครงการจัดซื้อของฝนหลวง"  พลอากาศเอก วีรวิท กล่าว

พลอากาศเอก วีรวิท กล่าวด้วยว่า "แต่ก็อาจจะเป็นในอีกลักษณะหนึ่ง คือ เป็นกิจกรรมต่อเนื่องที่ยกเลิกในปี 2566 แล้วเตรียมการจัดซื้อในปี 2567 ไปเลย เพราะในปี 2567 ยังไม่มีงบประมาณในการสั่งจ่าย ก็อาจจะเป็นได้ ฉะนั้นอาจต้องถามกรมบัญชีกลางว่ามีเหตุผลใดที่ไม่เอาโครงการนี้เข้า" 

เมื่อถามว่า ทราบหรือไม่ว่าการจัดซื้อในปี 2567 กรมฝนหลวงฯ จัดซื้อเครื่องบินรุ่นใด เนื่องจากมีข่าวว่าอาจจะมีการเปลี่ยนแปลง TOR เนื่องจากปรับลดข้อกำหนดทางเทคนิคของเครื่องบิน

พลอากาศเอก วีรวิท กล่าวว่า  "ก็คงจะใช้ TOR เดิม ในตอนปี 2565 มีการออก TOR ใหม่ เพราะในการจัดซื้อจัดจ้างครั้งแรกในปี 2565 มีการกำหนดคุณสมบัติในลักษณะจัดซื้อโดยตรง ซึ่งเป็นเครื่องบิน Casa ที่ผลิตจากอินโดนีเซีย แต่ผู้บริหารของกรมฝนหลวงอยากให้เปิดประมูลจึงเขียน TOR ใหม่ ซึ่งเป็น TOR ที่ใช้ในการจัดซื้อในปี 2565 จาก TOR ข้างต้นก็ได้เครื่องบินแบบ skycourier ของอเมริกา ที่ชนะการประกวดและกำลังดำเนินในการผลิต ซึ่งจะหมดสัญญาในช่วงเดือน พ.ย. 2567 ที่จะต้องส่งมอบ ขณะนี้ทราบว่ามีปัญหาต้องขอขยายสัญญาอีก 4 เดือน เนื่องจากปัญหาวัสดุ คือ ถ้าจะจัดซื้อก็น่าจะใช้ TOR เดิม เพราะเป็นเครื่องบินคล้าย ๆ ชนิดเดิม"

พร้อมระบุว่า "ในทางเทคนิค คือ เครื่องบิน casa เป็นเครื่องบินลำเลียงขนาดกลาง จะมีที่นั่งประมาณ 32 ที่นั่ง แต่ TOR ที่ออกมาใหม่ ให้เครื่องบินอีกรุ่นหนึ่งที่ไม่เกิน 19 ที่นั่ง ซึ่งมีตลาดกว้างกว่า สามารถเข้ามาได้ แต่ก็มีคุณสมบัติเฉพาะที่กำหนดไว้ค่อนข้างรัดกุม เพื่อให้เป็นไปตามภารกิจของหน่วยบินฝนหลวงในการโปรยสารเคมี"  

"ฉะนั้นถ้าจะมีการเปลี่ยนแปลง TOR จากการจัดซื้อเมื่อปี 2565 กรมฝนหลวงคงจะต้องมีเหตุผลที่อธิบายได้ว่าเปลี่ยนเพราะอะไร แต่ส่วนจะเปลี่ยนหรือไม่ ผมไม่ทราบ เพราะขณะนี้ก็ยังไม่ทราบว่าใครเป็นผู้ชนะในการประกวดราคา"  พลอากาศเอก วีรวิท กล่าวย้ำ  

พลอากาศเอก วีรวิท คงศักดิ์

เหล่านี้ คือ ข้อมูลสำคัญอีกชุด ที่สำนักข่าวอิศรา ตรวจสอบพบล่าสุด ต่อกรณีการประกวดราคาซื้อเครื่องบินขนาดกลาง 2 ลำใหม่ วงเงิน 1,188 ล้านบาท ของกรมฝนหลวงและการบินเกษตร ว่ามีการยกเลิกไม่เข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรมหรือไม่? 

ท่ามกลางกระแสข่าวในกรมฝนหลวงฯ ว่า ผู้บริหารรายหนึ่ง เป็นผู้สั่งให้ยกเลิกไม่ต้องเข้าร่วมโครงการข้อตกลงคุณธรรมเอง หลังมีการแก้ไข TOR ใหม่ ? 

ข้อเท็จจริงอีกด้านเป็นอย่างไร คงต้องรอผู้บริหารฯ กรมฝนหลวงฯ ออกมาชี้แจงทำความจริงให้ปรากฏต่อสาธารณชนอีกครั้ง 

ขณะที่ นางสาวอัยรินทร์ พันธุ์ฤทธิ์ โฆษกกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยกับผู้สื่อข่าวสำนักข่าวอิศรา ว่า นายสุพิศ พิทักษ์ธรรม อธิบดีกรมฝนหลวงฯ จะให้สัมภาษณ์กับสำนักข่าวอิศรา หลังวันที่ 15 ก.พ. 2567 ขอชี้แจงกับกรรมาธิการศึกษาการจัดทำและติดตามการบริหารงบประมาณให้เสร็จก่อนแล้วจึงจะให้สัมภาษณ์

หากมีความคืบหน้าเพิ่มเติมประการใด สำนักข่าวอิศรา จะมารายงานให้สาธารณชนได้รับทราบต่อไป