'สมคิด เลิศไพฑูรย์' แนะรัฐเพิ่มอำนาจท้องถิ่น กระจายอำนาจ เร่งจัดเลือกตั้งภายในปีนี้

“สมคิด” ปาฐกกถาเนื่องในวันสถาปนา มธ.แนะเพิ่มอำนาจให้ท้องถิ่นมีรูปแบบการปกครองพิเศษเพิ่มมากขึ้น ชี้ รัฐควรเร่งจัดเลือกตั้งส่วนท้องถิ่นภายในปีนี้ ย้ำการกระจายอำนาจเป็นเรื่องสำคัญ ไม่ใช่รวมศูนย์อำนาจไว้ที่ส่วนกลาง ยกวิกฤติโควิด-19 เป็นตัวอย่าง ผู้ว่าฯ แต่ละจังหวัดบริหารจัดการ-แก้ไขปัญหาได้ดี เชื่อ หากเกิดสมดุลอำนาจระหว่างส่วนกลางและท้องถิ่น ประเทศจะก้าวไปได้ดีกว่าเดิม

วันที่ 23 กรกฎาคม ที่ห้องประชุมสัญญา ธรรมศักดิ์ ศาสตราจารย์ ดร.สมคิด เลิศไพฑูรย์ ซึ่งได้รับการยกย่องให้เป็น กีรตยาจารย์แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปาฐกกถาเนื่องในวันสถาปนามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ หัวข้อ “ความสมดุลในการกระจายอำนาจในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในระดับประเทศ และการกระจายอำนาจให้แก่คณะในระดับมหาวิทยาลัย”

ใจความสำคัญตอนหนึ่งระบุว่า ประเทศไทยมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อยู่ 5 รูปแบบ คือ เทศบาล องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) กรุงเทพมหานคร (กทม.) และพัทยา รวมแล้วประมาณ 8,000 แห่งโดยประมาณ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2476 ผู้ที่ก่อตั้งการปกครองส่วนท้องถิ่นขึ้น คือนายปรีดี พนมยงค์ ผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมืองในขณะนั้น ซึ่งก่อตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมืองขึ้นในปี พ.ศ.2477 

นายสมคิดระบุว่า แม้จะมีการตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขึ้นแล้ว แต่โดยธรรมชาติของรัฐไทย ทำให้มีการรวมศูนย์อำนาจเข้าสู่ส่วนกลางค่อนข้างมาก “รัฐไทยกระจายอำนาจให้ท้องถิ่นน้อย ท้องถิ่นในไทยจึงมีอำนาจน้อยมาก สาเหตุเนื่องมาจากความกลัว ความไม่ไว้ใจ ความกลัวว่าจะกระทบอำนาจในการบริหารประเทศของรัฐบาล รัฐไทยทุกรัฐบาลบอกว่าท้องถิ่นสำคัญ แต่ในที่นี้ จะขอยกตัวอย่างว่า เราจัดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐไทย กับท้องถิ่นไม่ค่อยสมดุล รัฐไทยมีอำนาจมากเกินไป ท้องถิ่นมีอำนาจน้อย ไม่สมดุล” นายสมคิดระบุ และยกตัวอย่างว่า อำนาจหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของไทย ถ้าเทียบกับประเทศที่เจริญแล้ว ท้องถิ่นไทยมีอำนาจน้อยมาก อาทิ เรื่องการศึกษา โดยส่วนใหญ่รัฐกำกับดูแลตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงมหาวิทยาลัยล้วนอยู่ที่รัฐ ตำรวจหรือสาธารณูปโภคทั้งหลายก็ถูกรัฐรวมอำนาจไว้หมด โดยอ้างว่าท้องถิ่นไม่มีความพร้อม 

ตัวอย่างเช่น ถ้าเดินออกจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ไปท่าพระจันทร์ หน่วยงานที่ดูแลถนนจันทร์ คือกรมทางหลวง ท้องถิ่นในประเทศไทยถูกเปรียบเสมือนว่าให้ดูแลเฉพาะฟุตบาท แต่ถนนเป็นของรัฐบาล แสดงให้เห็นว่าท้องถิ่นมีอำนาจในการดูแลน้อยมาก 

“ตอนผมสอนหนังสือนักศึกษา ผมยังพูดติดตลกว่าถ้าพ่อค้าแม่ค้าไม่อยากโดนจับ ให้เอากระจาดลงไปวางขายที่ถนน ถ้าทำเช่นนั้น กทม. จะจับไม่ได้ เพราะอำนาจของกทม. อยู่ที่ฟุตบาท แม้แต่การดูแลลำน้ำ แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำลำคลอง ล้วนอยู่ในการดูแลของกรมเจ้าท่า รัฐไทย รวมศูนย์อำนาจอย่างมาก ทำตั้งแต่ไม้จิ้มฟันยันเรือรบ ”  นายสมคิดระบุ และกล่าวเพิ่มเติมว่า ในทางกฎหมาย มีเทคนิคที่รัฐใช้เพื่อไม่ให้ท้องถิ่นมีอำนาจ เช่นกฎหมายเทศบาล มาตรา 50 พระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ.2496 เนื่องจากหากระบุว่าเทศบาลมีอำนาจหน้าที่อย่างใด เช่น ท้องถิ่นนั้นๆ อาจมีอำนาจหน้าที่ตั้ง 20 กว่าประการ แต่สุดท้าย มาตรา 50 จะเขียนว่า “ภายใต้บังคับแห่งกฎหมาย...” คำนี้สำคัญ เพราะหมายความว่า มีกฎหมายอื่นชนะกฎหมายที่ให้อำนาจหน้าที่แก่ท้องถิ่นนี้  เช่นกฎหมายของกรมเจ้าท่า ชนะ กฎหมายของ กทม. ดังนั้น นี่เป็นตัวอย่างว่ารัฐไทยไม่ได้จัดความสมดุลระหว่างอำนาจหน้าที่ของรัฐและอำนาจหน้าที่ของท้องถิ่น

หากถามว่าเราควรทำอย่างไรเพื่อให้เกิดสมดุลระหว่างรัฐกับท้องถิ่น เนื่องจากวันนี้ไม่สมดุล รัฐมีอำนาจมาก ท้องถิ่นมีอำนาจน้อย นายสมคิดระบุว่า ควรปฏิรูประบบราชการ ให้ราชการส่วนท้องถิ่นใหญ่ขึ้น ให้ท้องถิ่นรับภาระหลักในเรื่องบริการสาธารณะ โดยรัฐบาลดูในเรื่องนโยบายในแต่ละกรณี เพิ่มอำนาจหน้าที่ให้ท้องถิ่นมากขึ้น ควรมีท้องถิ่นรูปแบบการปกครองพิเศษเพิ่มมากขึ้น เช่น เทศบาลเชียงใหม่ แม่สอด สมุย ที่มีความพร้อมมากแล้วและเขาหวังว่ารัฐบาลจะให้เขาเป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นพิเศษ

นายสมคิดย้ำว่า ควรจัดการเลือกตั้งส่วนท้องถิ่นให้ได้ภายในปี 2563 อย่างน้อยที่สุด รัฐบาลควรกำหนดวันให้ชัดเจน ว่าจะเลือกตั้งเมื่อไหร่ ส่วนไหน อย่างไร ทุกวันนี้ ปัจจัยส่วนหนึ่งที่ทำให้เศรษฐกิจของเราไม่ดี นอกจากเรื่องวิกฤติโควิด-19 แล้ว ปัญหาเรื่องการกระจายอำนาจก็สำคัญ

นายสมคิดยกตัวอย่างว่า แม้วันนี้ มี ศบค. (ศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 โควิด-19) แต่รัฐก็ปล่อยให้แต่ละจังหวัดบริหารจัดการแก้ไขปัญหาวิกฤติโควิด-19 ได้ด้วยตัวเอง ดังนั้น นี่คืออีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้เราแก้วิกฤติได้สำเร็จ เพราะผู้ว่าราชการจังหวัดมีอำนาจในการจัดการจังหวัดของตน   

“ส่วนกลางไม่ได้ตัดสินใจได้ดีไปหมดทุกเรื่อง บางเรื่องต้องให้ท้องถิ่นจัดการ การกระจายอำนาจเพื่อให้มีสมดุลจะทำให้ประเทศเราก้าวไปได้ดีกว่าเดิม” นายสมคิดระบุ 

# กดคลิก ติดตาม ส่งแชร์ข่าวอิศรา ได้ที่นี่ https://www.facebook.com/isranewsfanpage/