ร้องประธานกมธ.‘ป.ป.ช.’ สอบ ‘กปภ.’ เล็งต่อสัญญาซื้อน้ำประปา 20 ปี เอื้อเอกชนรายเดียว

‘สร.กปภ.’ ยื่นหนังสือต่อประธาน กมธ. ‘ป.ป.ช.’ ตรวจสอบกรณี ‘กปภ.’ เตรียมต่อสัญญาซื้อน้ำประปา 20 ปี ชี้เอื้อประโยชน์เอกชนรายเดียว คาดทำรัฐได้รับความเสียหายจากเงิน ‘ส่วนต่างกำไร’ 1.44 หมื่นล้าน

.............................

สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) รายงานว่า เมื่อวันที่ 20 ต.ค. นายธงชัย ไวยบุญญา ประธานสหภาพแรงงานรัฐวิสาหกิจการประปาส่วนภูมิภาค (สร.กปภ.) เข้ายื่นหนังสือต่อ พล.ต.อ.เสรีพิศุทธ์ เตมียเวส ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคเสรีรวมไทย ในฐานะประธานคณะกรรมาธิการการป้องกันและปราบปรามการทุจริตประพฤติมิชอบ กรณี กปภ.เตรียมดำเนินการเพื่อให้มีการต่อสัญญาซื้อน้ำประปาจากเอกชน หรือให้สิทธิเป็นผู้ดำเนินการผลิตน้ำประปา ซึ่งอาจเป็นการเอื้อประโยชน์ให้เอกชนเพียงรายเดียว หลีกเลี่ยงการประกวดราคา และอาจส่งผลให้รัฐได้รับความเสียหายในส่วนต่างของผลกำไรถึง 1.44 หมื่นล้านบาท

สำหรับหนังสือของ สร.กปภ. ระบุว่า

วันที่ 31 สิงหาคม 2538 การประปาส่วนภูมิภาค ได้ทำสัญญาให้สิทธิดำเนินการผลิตและจำหน่ายน้ำประปาแก่ บริษัท ประปาปทุมธานี จำกัด 

โดยให้เอกชนร่วมลงทุนในรูปแบบสัญญา BOOT (Build-Own-Operate-Transfer) ซึ่งเป็นรูปแบบที่ให้เอกชนเป็นผู้ลงทุนก่อสร้างระบบผลิตและจำหน่ายน้ำประปา โดยเอกชนดำเนินการออกแบบและก่อสร้างระบบประปา มีสถานะเป็นเจ้าของ ทรัพย์สินหลังจากก่อสร้างแล้วเสร็จ

จากนั้นเอกชนจะเป็นผู้ใช้ทรัพย์สินดังกล่าวในการระบบผลิต ดูแลบำรุงรักษา และขายน้ำประปาให้กับ กปภ. ตลอดอายุของสัญญา โดยเมื่อสิ้นสุดสัญญาเอกชนร่วมลงทุนจะต้องส่งมอบทรัพย์สินทั้งหมดคืนให้ กปภ. หรือ ณ วันสิ้นสุดสัญญาทรัพย์สินทั้งหมดจะตกเป็นของ กปภ.

โดยสัญญาฯดังกล่าวจะสิ้นสุดลงในวันที่ 14 ตุลาคม 2566 นับอายุสัญญา 25 ปี จากวันที่บริษัทฯ เริ่มขายน้ำเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2541 กำหนดรับซื้อน้ำ “ไม่เกิน” 288,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน ในราคาเริ่มต้นที่ 7.89 บาทต่อลูกบาศก์เมตร (ไม่รวมภาษีมูลค่าเพิ่ม) โดยราคาค่าน้ำจะถูกปรับ (เพิ่มขึ้น) ทุกปีตามดัชนีราคาผู้บริโภค (CPI)

ที่ผ่านมามีการปรับปรุงแก้ไขสัญญาดังกล่าว 3 ครั้ง เมื่อวันที่ 15 กันยายน 2549 , วันที่ 8 พฤศจิกายน 2549 และวันที่ 3 กันยายน 2558 โดยเป็นการปรับเพิ่มปริมาณการซื้อน้ำ และปรับเพิ่มราคาตามฐานราคาในปีนั้น

โดยสัญญาแก้ไขเมื่อวันที่ 15 กันยายน 2549 “ปลดล๊อค” ปริมาณซื้อน้ำขั้นสูงเดิมที่กำหนดให้ซื้อไม่เกิน 288,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน โดยการเพิ่มการรับซื้อน้ำอีก 70,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน ที่ราคาเริ่มต้น 9.90 บาทต่อลูกบาศก์เมตร (ไม่รวมภาษีมูลค่าเพิ่ม) เพิ่มทุกปีตามค่า CPI

พร้อมระบุข้อความในสัญญาข้อ 4 วรรคแรก ความว่า “คู่สัญญาตกลงให้มีการกำหนดปริมาณน้ำขั้นต่ำที่ต้องซื้อ...” ซึ่งหมายความว่า กปภ. จำต้องซื้อน้ำในปริมาณไม่เกิน 288,000 (ตามสัญญาแรก) รวมกับปริมาณไม่น้อยกว่า 70,000 (ตามสัญญาแก้ไข) รวมแล้ว จะต้องซื้อน้ำจากบริษัทฯ “ไม่น้อยกว่า” 358,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน โดยมีผลบังคับใช้ตามสัญญาจนถึงปัจจุบัน

จากแก้ไขสัญญา (ซื้อน้ำเพิ่ม) ทั้ง 3 ครั้ง ปัจจุบัน การประปาส่วนภูมิภาค รับซื้อน้ำในปริมาณเฉลี่ยมากกว่า 400,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน ที่ราคาเฉลี่ย 12.50 บาทต่อลูกบาศก์เมตร

วันที่ 19 กันยายน 2562 นายฉัตรชัย พรหมเลิศ ปลัดกระทรวงมหาดไทย และประธานกรรมการการประปาส่วนภูมิภาค ในขณะนั้น ได้มีบันทึกข้อความแจ้งต่อผู้ว่าการการประปาส่วนภูมิภาคว่ารัฐมนตรีกระทรวงมหาดไทยได้พิจารณาและเห็นชอบแนวทางการดำเนินกิจการฯ ภายหลังสิ้นสุดสัญญาโครงการเอกชนร่วมลงทุนปทุมธานี-รังสิต คือให้ กปภ. เป็นผู้ดำเนินกิจการเอง เนื่องจากมีความคุ้มค่าทางการเงินมากที่สุด

โดยแนวทางดังกล่าวได้ผ่านความเห็นชอบจากคณะกรรมการการประปาส่วนภูมิภาค เมื่อวันที่ 24 เมษายน 2562

และมติของคณะกรรมการและความเห็นชอบของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยดังกล่าว เป็นการดำเนินการตามความในมาตรา 49 วรรคแรก แห่ง พ.ร.บ.การร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ.2562 โดยหลังจากที่รัฐมนตรีกระทรวงเจ้าสังกัดให้ความเห็นชอบแล้ว การประปาส่วนภูมิภาคมีหน้าที่ในการจัดเตรียมความพร้อมในทุกด้านเพื่อรับโอนกิจการหรือทรัพย์สินจากบริษัทภายหลังสิ้นสุดสัญญา (14 ตุลาคม 2566)

วันที่ 28 ตุลาคม 2563 นายฉัตรชัย พรหมเลิศ ลาออกจากประธานกรรมการการประปาส่วนภูมิภาค ส่งผลให้องค์ประกอบของคณะกรรมการไม่ครบในส่วนของประธานกรรมการ กรรมการที่เหลือจึงไม่อาจถือเป็นคณะกรรมการ และไม่สามารถดำเนินการใดๆ ได้

วันที่ 23 มีนาคม 2564 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบแต่งตั้ง นายธนาคม จงจิระ เป็นประธานกรรมการการประปาส่วนภูมิภาค พร้อมแต่งตั้งกรรมการอีก 7 ตำแหน่ง รวม 8 ตำแหน่ง เป็นคณะกรรมการการประปาส่วนภูมิภาคชุดปัจจุบัน

ในช่วงประมาณเดือนมิถุนายน 2564 ที่ผ่านมา มีกระแสข่าวและปรากฏข้อเท็จจริงที่เป็นเอกสารและร่างสัญญา กรณีมี “กลุ่มขบวนการ” ที่มีการดำเนินการเพื่อให้มีการต่อสัญญาให้แก่บริษัทฯ โดยเป็นการแก้ไขสัญญาที่เป็นการต่ออายุสัญญาออกไปอีก 20 ปี ถึง 14 ตุลาคม 2586 เพิ่มปริมาณการซื้อน้ำจากบริษัทฯ สูงถึง 530,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน และให้สามารถซื้อมากว่าปริมาณนี้ได้ หากไม่เพียงพอต่อผู้ใช้น้ำ (ข้อมูลจากร่างสัญญาแก้ไขฯ ร่างเสร็จวันที่ 30 กันยายน 2564)

โดยผู้ที่เกี่ยวข้อง อ้าง บริษัทฯ ยื่นข้อเสนอต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย เสนอลดค่าน้ำจากสัญญาเดิมลง 2 บาท และจะขยายกำลังผลิตเพิ่มขึ้นอีก 100,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน โดยอ้างเหตุผลต่างๆ ที่จะให้มีการต่อสัญญา โดยอ้างกฎหมายมาตรา 46 47และ 48 แห่ง พ.ร.บ.การร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ.2562

ในช่วงเวลาดังกล่าว สหภาพแรงงานรัฐวิสาหกิจการประปาส่วนภูมิภาค (สร.กปภ.) ได้มีหนังสือแจ้งผู้ว่าการฯ เพื่อขอรับทราบข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับร่างสัญญาแก้ไขเพื่อต่อสัญญาดังกล่าว แต่ไม่ได้รับคำตอบ

ภายใต้ความคลางแคลงและกังวลในสิ่งที่ผิดปกติอย่างมีนัย สหภาพแรงงานได้ทำหนังสือคัดค้านการต่อสัญญาให้กับบริษัท โดยยืนยันสนับสนุนให้ กปภ. เป็นผู้ดำเนินกิจการเองภายหลังรับโอนทรัพย์สินจากเอกชนในวันที่ 14 ตุลาคม 2566 หนังสือสหภาพแรงงานฯ คัดค้านหลายฉบับ แจ้งต่อผู้ว่าการฯ ประธานคณะกรรมการฯ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย และ ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี จนถึงวันนี้ยังไม่ได้รับความตอบถึงความชัดเจนการในกรณีการแก้ไขปัญหาดังกล่าว

วันที่ 7 ตุลาคม 2564 สหภาพแรงงานฯ ยื่นหนังสือร้องเรียนต่อหน่วยงานตรวจสอบที่เกี่ยวข้องหลายหน่วยงาน ได้แก่ ป.ป.ช. และ สตง โดยหวังพึ่งอำนาจหน้าที่ของหน่วยงานดังกล่าว เพื่อขอให้พิจารณายุติกระบวนการการต่อสัญญาดังกล่าวฯ

วันที่ 12 ตุลาคม 2564 สหภาพแรงงานฯ ยื่นหนังสือร้องเรียนต่อผู้ตรวจการแผ่นดิน

ในวันเดียวกัน สหภาพแรงงานฟ้องคดีต่อศาลปกครองกลาง เพื่อให้มีคำพิพากษายุติกระบวนการเพื่อให้เกิดการแก้ไขสัญญาฯ เนื่องจากมีกระบวนการดำเนินการพิจารณาที่ผิดต่อข้อตกลงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่ได้เคยมีข้อตกลงไว้กับสหภาพแรงงานฯ พร้อมขอให้ศาลมีคำสั่งคุ้มครองชั่วคราวในกรณีดังกล่าว
ประเด็นปัญหา

1.มท. ได้เห็นชอบในมติของอดีตคณะกรรมการ กปภ. ชุดนายฉัตรชัย พรหมเลิศ ในการที่ให้ กปภ. เป็นผู้ดำเนินกิจการเองภายหลังสิ้นสุดสัญญาในปี 2566 เป็นการดำเนินการโดยชอบตามมาตรา 49 วรรค 1 แห่ง พ.ร.บ. การร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ.2562 แล้ว เหตุใด กปภ. จึงรับข้อเสนอของบริษัทฯ แล้วมีกระบวนการให้เกิดสัญญาแก้ไขเพื่อต่อขยายระยะเวลาให้บริษัทฯ โดยอ้างมาตรา 46 47 และ 48 ในกฎหมายฉบับเดียวกัน

ปัญหาที่เกิดขึ้นเป็นความพยายามในการต่อสัญญาให้บริษัทฯ จึงเป็นการเอื้อประโยชน์ให้กับเอกชนเพียงรายเดียว เป็นการหลีกเลี่ยงการประกวดที่ให้มีการแข่งขันอย่างเป็นธรรมใช่หรือไม่

2.กรณีสหภาพแรงงานฯ ได้มีหนังสือคัดค้านการต่อสัญญา เสนอต่อผู้ว่าการฯ และประธานกรรมการฯ เหตุใดยังไม่มีคำชี้แจงหรืออธิบายในสิ่งที่เกิดขึ้น ในการขอข้อมูลรายละเอียดดังกล่าวของสหภาพแรงงานฯ เหตุใด กปภ. ไม่ยอมจัดส่งข้อมูลดังกล่าวให้ มีเจตนาที่จะปกปิด อำพราง หรือขาดความสุจริตในเรื่องดังกล่าวหรือไม่

3.เมื่อผู้ว่าการฯ ประธานกรรมการฯ ยังไม่แสดงความชัดเจนใด ๆ ในประเด็นปัญหาดังกล่าว สหภาพแรงงานฯ จึงแจ้งแสดงเจตจำนงในการคัดค้านการแก้ไขสัญญา โดยยื่นหนังสือต่อ มท. และ ฯพณฯ นายกรัฐมนตรี โดยสหภาพแรงงานฯ ยังรอคอยและคาดหวังให้มีการแก้ไขปัญหาดังกล่าวโดยอำนาจหน้าที่ของท่านตามที่กฎหมายกำหนด

4.สหภาพแรงงานฯ มีความจำเป็นที่จะต้องร้องเรียนปัญหาที่เกิดขึ้นต่อหน่วยงานตรวจสอบ ปปช. สตง. และผู้ตรวจการแผ่นดิน รวมถึงต้องพึ่งพาอำนาจศาลปกครองในการยุติปัญหาดังกล่าว เพื่อระงับ ยับยั้งมิให้เกิดการลงนามในสัญญาแก้ไข เพราะหากมีการลงนามในสัญญาจริง หากสัญญานี้ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ต้องถูกยกเลิกไป กปภ.อาจต้องเสีย “ค่าโง่” เงินชดเชยค่าเสียประโยชน์ทางธุรกิจคืนให้แก่บริษัท ค่าเสียหายดังกล่าว มูลค่าความเสียหายที่เกิดขึ้นบุคคลใดจะเป็นผู้รับผิดชอบ

5.ข้อมูลจากกองพัฒนาธุรกิจ กปภ. ในกรณีที่ กปภ. เป็นผู้ดำเนินกิจการเอง โดยไม่ต่อสัญญาให้กับบริษัท ปรากฏตัวเลขส่วนต่างของผลกำไรสูงถึง 14,400 ล้านบาท ไม่นับรวมเป็นมูลค่าการสูญเสียประโยชน์และโอกาสทางธุรกิจต่างๆ เงินจำนวนนี้ที่รัฐสูญเสีย ใครจะเป็นผู้รับผิดชอบ ไม่รวมถึงภาพลักษณ์ความน่าเชื่อถือในฐานะกิจการของรัฐที่มีหน้าที่ผลิตและจำหน่ายน้ำรายใหญ่ของประเทศ

6.การอ้างความเดือดร้อนของประชาชนผู้ใช้น้ำเป็นตัวประกัน ตลอดจนปริมาณการใช้น้ำที่เพิ่มขึ้นทุกปี แม้ว่าสัญญาดังกล่าวจะล่วงเลยมาแล้วนานถึง 23 ปี ข้ออ้างดังกล่าวสนองข้อเสนอของเอกชนที่ได้เสนอการลงทุนเพื่อเพิ่มกำลังผลิตอีก 1 แสนลูกบาศก์เมตรต่อวัน รวมถึงข้ออ้างการไม่มีเงินงบประมาณในการลงทุน กปภ.ฯ แต่ไม่เคยชี้แจงว่าสามารถถเพิ่มน้ำสำหรับให้บริการประชาชนได้โดยไม่ต้องเพิ่มกำลังผลิต 2 แนวทางหลัก ดังนี้

6.1 การบริหารและควบคุมน้ำสูญเสีย โดยพิจารณาข้อมูล ณ เดือนกันยายน 2564 กปภ. ซื้อน้ำประมาณวันละประมาณ 400,000 ลูกบาศก์เมตร แต่สามารถขายน้ำให้ประชาชนเพียงร้อยละ 58 โดยประมาณ ที่เหลือเป็นน้ำสูญเสียที่ไม่เกิดรายได้ 

ตัวอย่างข้อมูลประจำเดือนกันยายน 2564 ซื้อน้ำเฉลี่ยต่อวัน 400,284 ลูกบาศก์เมตร แต่ขายได้เพียง 232,418ลูกบาศก์เมตร ที่หายไปคือน้ำสูญเสีย จำนวน 167,888 ลูกบาศก์เมตร คิดเป็นมูลค่าที่ต้องจ่ายให้บริษัทในอัตราประมาณ 12.73 บาทต่อลูกบาศก์เมตร เป็นเงินที่สูญเสียไปมากกว่า 2 ล้านบาทต่อหนึ่งวัน ปัญหาดังกล่าว กปภ. สามารถลดหรือควบคุมน้ำสูญเสียให้ลดลงได้ โดยไม่จำเป็นต้องให้บริษัทขยายกำลังผลิตแล้วนำมาเป็นข้ออ้างในการต่อสัญญา

6.2 การประปาส่วนภูมิภาค กับ การประปานครหลวง ได้เคยมีบันทึกร่วมกัน ว่าด้วยความเข้าใจด้านการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำและการให้บริการน้ำประปา ฉบับลงวันที่ 15 มิถุนายน 2559 โดยบันทึกดังกล่าวได้ระบุข้อตกลงในการให้ความร่วมมือกันบริหารจัดการทรัพยากรน้ำและให้บริการน้ำประปาในพื้นที่รอยต่อของพื้นที่การให้บริการของทั้งสองรัฐวิสาหกิจ

เมื่อพิจารณาบันทึกความเข้าใจดังกล่าว ประกอบกับข้อมูลในด้านศักยภาพของการประปานครหลวง ทั้งในด้านกำลังผลิตน้ำประปา ต้นทุนน้ำประปาภายใต้ความคุ้มครองแห่ง พ.ร.บรักษาคลองประปา พ.ศ.2526 ดังนั้น หากการประปาส่วนภูมิภาคจะพิจารณารับซื้อน้ำประปาจากการประปานครหลวง ในราคาน้ำประปาขายส่ง (Bulk Sale) ในอัตราคงที่ 10.50 บาทต่อลูกบาศก์เมตร เพื่อจำหน่ายน้ำให้กับประชาชนผู้ใช้น้ำในเขตพื้นที่รอยต่อของการให้บริการ ซึ่งรวมถึงพื้นที่ปทุมธานีและรังสิต

จะเป็นการดำเนินการที่ได้ประโยชน์ร่วมที่ได้ประโยชน์ทั้งสองฝ่าย เป็นการซื้อขายระหว่างรัฐวิสาหกิจด้วยกัน เงินรายได้ที่เกิดขึ้นจะกลายเป็นเงินรายได้ของรัฐ ประชาชนในพื้นที่รอยต่อของการให้บริการจะได้รับประโยชน์อย่างยั่งยืน เนื่องจากได้รับการบริการจากรัฐวิสาหกิจสองแห่งที่มีความเชี่ยวชาญในการผลิตและให้บริการน้ำประปา เป็นต้น โดยมีข้อสังเกตว่า การซื้อน้ำจาก กปภ. จะมีความคุ้มค่ามากกว่าราคาที่บริษัทเสนอที่มีการปรับเพิ่มขึ้นทุกปีตามดัชนีราคาผู้บริโภค หรือ CPI

กรณีตัวอย่างผลกระทบจากค่า CPI สามารถเทียบเคียงในโครงการเอกชนร่วมลงทุนนครปฐม–สมุทรสาคร กปภ. ซื้อน้ำจากเอกชนในราคาเริ่มต้นในอัตรา 13.90 บาทต่อลูกบาศก์เมตร เมื่อปี พ.ศ.2543 มีการปรับราคาเพิ่มทุกปีตามค่า CPI จนถึงปัจจุบันในปีนี้ (พ.ศ.2564) กปภ. ซื้อน้ำจากเอกชนในราคาที่สูงถึง 29 บาทต่อลูกบาศก์เมตร (โดยประมาณ) แต่สามารถขายน้ำให้ประชาชนผู้ใช้น้ำในอัตรา 10.50 บาทต่อลูกบาศก์เมตร (สำหรับผู้ใช้น้ำภาคครัวเรือน) สัญญาดังกล่าวส่งผลให้ กปภ. ขาดทุนอย่างร้ายแรงในโครงการดังกล่าว

6.3 ในกรณีที่ กปภ. มีข้ออ้างที่อาจเชื่อได้ว่า กปภ. มีข้อจำกัดในงบประมาณเพื่อลงทุนในการเพิ่มกำลังการผลิต หรือขาดศักยภาพในการที่จะเป็นผู้ผลิตน้ำด้วยบุคลากรของตนเอง อาจพิจารณาดำเนินการภายหลังจากรับโอนทรัพย์สินจากบริษัท ณ วันสิ้นสุดสัญญา

โดยการให้เอกชนเข้ามามีส่วนร่วมในฐานะเป็นผู้รับจ้างผลิตน้ำ หรือเป็นผู้เช่าทรัพย์สินนั้น ด้วยวิธีการประกวดราคาโดยให้มีการแข่งขันที่เป็นธรรมเพื่อให้ กปภ. ได้รับประโยชน์สูงสุด (ค่าจ้างผลิตน้ำในราคาที่ต่ำที่สุด หรือได้รับค่าเช่าทรัพย์สินในราคาที่สูงสุด) แต่มิใช่หลีกเลี่ยงการประกวดราคาโดยเอื้อประโยชน์ผูกขาดให้เอกชนเพียงรายเดียวยาวนานอีกถึง 20 ปี ดังเช่นกระบวนการที่เกิดขึ้นอยู่ในขณะนี้

#กดคลิก ติดตาม ส่งแชร์ข่าวอิศรา ได้ที่นี่ https://www.facebook.com/isranewsfanpage