จริยธรรม: ชาวญี่ปุ่นไม่เคยมองข้าม

"...เรื่องราวข้างต้นดูจะเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่สำหรับชาวญี่ปุ่นที่ถูกปลูกฝังในเรื่องจริยธรรม โดยเฉพาะความซื่อสัตย์ ถือเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน แม้ภาพที่ปรับเปลี่ยนจะเป็นภาพที่ถูกเก็บรักษาไว้ แต่การปรับเปลี่ยนรูปภาพดังกล่าวจะถูกถอดเป็นบทเรียนให้กับชาวญี่ปุ่นเช่นกัน..."

สวัสดีครับ

แฟนพันธุ์แท้ weekly mail หลายท่านได้ตั้งข้อสังเกตว่าทำไมเนื้อหาสัปดาห์ที่แล้วจึงเบา ๆ ไม่เหมือนกับ weekly mail ก่อนเกษียณ เรียกว่า อ่านยังไม่จุใจก็รีบตัดบทจบแล้ว ผมต้องสารภาพว่าในช่วงนี้ยังมีงานเลี้ยงที่ยังไม่เลิกรา ในขณะที่ใจเรียกร้องให้พักร่างกายก่อน ทำให้การเตรียมเนื้อหาในการเขียน weekly mail ไม่เหมือนเดิม แต่ผมตั้งใจว่า ในช่วงเดือนหน้าจะกลับมาตั้งใจเขียนให้เหมือนเดิม เพราะคงมีเวลาที่จะค้นคว้าหาข้อมูลได้มากขึ้น

อย่างไรก็ดี ในสัปดาห์นี้ ข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ที่สะดุดตาผมมากที่สุด คือการปรับแต่งรูปภาพของคณะรัฐมนตรีญี่ปุ่นชุดใหม่ ถือเป็นประเพณีคล้ายกับบ้านเราที่จะมีการถ่ายรูปคณะรัฐมนตรีไว้เป็นที่ระลึก เพื่อบันทึกเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ซึ่งนายกรัฐมนตรีท่านใหม่ ชิเงรุ อิชิบะ (Shigeru Ishiba) และคณะรัฐมนตรีทั้งหมด 19 ท่าน ได้ยืนถ่ายรูปบนกระไดภายในทำเนียบนายกรัฐมนตรี แต่ด้วยเหตุผลใดไม่ทราบชัดเจน เกิดการผิดพลาดที่เสื้อสูทยาวของนายกฯ อิชิบะ และนายเก็น นากาทานิ (Gen Nakatani) รมว. กลาโหม ใส่ผิดขนาด ทำให้เห็นเชิ้ตขาวโผล่ออกมาข้างนอกสูท ซึ่งภายหลังที่รูปภาพดังกล่าวถูกเผยแพร่ออกไปไม่นานนัก ได้ถูกชาวญี่ปุ่นวิพากษ์วิจารณ์อย่างมากถึงความไม่เหมาะสม เพราะการแต่งกายให้เรียบร้อยและถูกกาลเทศะ ถือเป็นขนบธรรมเนียมที่ชาวญี่ปุ่นให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก สูทยาวจะถูกสวมใส่ในงานพระราชพิธีหรืองานสำคัญ ในขณะที่คนขับแท็กซี่จะสวมถุงมือขาวเวลาขับรถ คนทำงานยังคงใส่สูท ผูกเนคไท แม้ชาวตะวันตกจะหันมาใส่ชุดลำลอง กางเกงยีนส์กันแล้วก็ตาม1/

ด้วยเสียงวิจารณ์ที่เข้ามาอย่างไม่ขาดสาย สำนักนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น จึงตัดสินใจปรับแต่งรูปภาพดังกล่าว และโพสต์รูปใหม่บนเว็บไซต์ เป็นรูปที่ไม่เห็นเชิ้ตขาวโผล่ออกมาข้างนอกสูทแล้ว โดยโฆษกของรัฐบาลกล่าวยอมรับว่า “ภาพนั้นผ่านการปรับแต่งเล็กน้อย...ภาพที่ระลึก เช่น
ภาพการจัดตั้งคณะรัฐมนตรี หรือภาพหมู่ในงานสำคัญต่าง ๆ ณ สำนักนายกรัฐมนตรี จะยังคงเป็นที่ระลึกสำหรับผู้ร่วมงานไปอีกนาน...ตามความเข้าใจของผมแล้ว ที่ผ่านมามีการปรับแต่งภาพเล็กน้อย ไม่ใช่แค่ภาพนี้ที่คุณตั้งคำถามเท่านั้น”

การปรับเปลี่ยนภาพดังกล่าว แทนที่จะได้รับการยอมรับจากสาธารณชน กลับมีการวิพากษ์วิจารณ์ในอีกแง่มุมหนึ่งถึงความไม่โปร่งใส โดย สส. พรรคฝ่ายค้านกล่าวว่า “การปรับเปลี่ยนภาพโดยไม่ได้บอกกล่าวล่วงหน้าแสดงให้เห็นว่า รัฐบาลพยายามที่จะปิดบังความจริง และไม่จริงใจต่อประชาชน” อย่างไรก็ดี สส. ซีกรัฐบาลพยายามออกมาปกป้องว่า การรับตำแหน่งของคณะรัฐมนตรีเป็นเรื่องเร่งด่วน
มีเวลาเพียง 15 นาทีในการเปลี่ยนชุด

อนึ่ง ในช่วงที่ผ่านมา นักการเมืองและผู้ที่อยู่ในสายตาของสาธารณชน ได้มีการนำเทคโนโลยีมาปรับแต่งรูปภาพ วิดีโอ หรือแม้แต่สุนทรพจน์ของตนเอง เช่น กรณีของนายอิมราน ข่าน (Imran Khan) นายกรัฐมนตรีปากีสถาน ได้ใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI) มาทำเป็นเสียงพูดสุนทรพจน์แทนเสียงตนเอง ในขณะที่แคเธอริน (Catherine) เจ้าหญิงแห่งเวลส์ ได้ตรัสยอมรับว่า ทรงเป็นผู้ตัดต่อดัดแปลงพระรูปหมู่ของพระองค์ที่ฉายร่วมกับพระโอรสและพระธิดา เนื่องในโอกาสวันแม่2/

เรื่องราวข้างต้นดูจะเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่สำหรับชาวญี่ปุ่นที่ถูกปลูกฝังในเรื่องจริยธรรม โดยเฉพาะความซื่อสัตย์ ถือเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน แม้ภาพที่ปรับเปลี่ยนจะเป็นภาพที่ถูกเก็บรักษาไว้ แต่การปรับเปลี่ยนรูปภาพดังกล่าวจะถูกถอดเป็นบทเรียนให้กับชาวญี่ปุ่นเช่นกัน

รณดล นุ่มนนท์
15 ตุลาคม 2567

แหล่งที่มา:
1/ รัฐบาลญี่ปุ่นยอมรับแก้ไขภาพ ครม. ให้ "เรียบร้อย" ขึ้น, ไทยรัฐออนไลน์ 8 ตุลาคม 2567 09:56 น.https://www.thairath.co.th/news/foreign/2818778
2/ Mike Ives and Hisako Ueno, Japan Says It Manipulated a Photo of (Slightly) Unkempt Cabinet Ministers, New York Times, October 8, 2024
https://www.nytimes.com/2024/10/08/world/asia/japan-doctored-cabinet-photo.html