Tetris: เกมแห่งตำนาน

"...Tetris เป็นเกมคอมพิวเตอร์ที่เล่นง่าย กติกาง่าย ๆ คือ จะมีการสุ่มบล็อก 7 รูปแบบ ปล่อยให้ร่วงลงมาจากด้านบน โดยผู้เล่นสามารถขยับบล็อกไปทางด้านซ้ายหรือขวาได้ และยังหมุนรอบตัวได้อีกทีละ 90 องศา จากนั้นบล็อกจะร่วงลงมาด้านล่าง โดยที่ผู้เล่นต้องวางตำแหน่งให้เรียบร้อยก่อนที่จะไม่สามารถขยับไปไหนได้ เป้าหมายคือสร้างให้เต็มพื้นที่แนวนอน ถ้าบล็อกเรียงเต็มพื้นที่แนวนอน ส่วนที่เต็มจะถูกลบออกทีละแถว..."

หากถามถึงงานอดิเรกที่ทำของคนยุคสมัยนี้ ผมเชื่อมั่นว่า ส่วนใหญ่จะตอบว่า “เล่มเกมออนไลน์” จึงไม่น่าแปลกใจที่เห็นสังคมปัจจุบันกลายเป็น “สังคมก้มหน้า” ที่นั่งอยู่ในร้านอาหารโต๊ะกลมแทนที่จะพูดคุยสนทนากัน แต่ต่างคนต่างก้มหน้าก้มตากดมือถือเล่นเกมออนไลน์กันอย่างจริงจังด้วยบรรยากาศที่เงียบกริบ นาน ๆ จะได้ยินเสียงร้องอุทานขึ้นมาเพราะดีใจที่ฝ่าฟันด่านจากเกมที่ตนกำลังเล่นได้สำเร็จ

สำหรับผมเอง แม้การเล่นเกมออนไลน์ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตมากนัก แต่ไม่ต่างกับคนอื่น ๆ เพราะได้สัมผัสเกมผ่านจอคอมพิวเตอร์ ตั้งแต่ยุคบุกเบิก พื้นจอสีเขียว ตัวอักษรขาวดำ ซึ่งตอนนั้นเกมแพ็ก-แมน (Pac-Man) เป็นที่นิยม เรียกว่า ทำงานได้ไม่ถึงคืบก็อดไม่ได้ที่จะแอบเปิดเกมมาเล่น อย่างไรก็ดี เกมที่ผมติดงอมแงมในยุคนั้น คงหนีไม่พ้นเกมที่ชื่อว่า เททริส (Tetris) ซึ่งพวกเราน่าจะรู้จักกันดีและไม่น่าเชื่อว่า เป็นเกมที่มีอายุยาวนานมากว่า 4 ทศวรรษแล้ว

Tetris เป็นเกมคอมพิวเตอร์ที่เล่นง่าย กติกาง่าย ๆ คือ จะมีการสุ่มบล็อก 7 รูปแบบ ปล่อยให้ร่วงลงมาจากด้านบน โดยผู้เล่นสามารถขยับบล็อกไปทางด้านซ้ายหรือขวาได้ และยังหมุนรอบตัวได้อีกทีละ 90 องศา จากนั้นบล็อกจะร่วงลงมาด้านล่าง โดยที่ผู้เล่นต้องวางตำแหน่งให้เรียบร้อยก่อนที่จะไม่สามารถขยับไปไหนได้ เป้าหมายคือสร้างให้เต็มพื้นที่แนวนอน ถ้าบล็อกเรียงเต็มพื้นที่แนวนอน ส่วนที่เต็มจะถูกลบออกทีละแถว

เกมจะดำเนินต่อไปเรื่อย ๆ ยิ่งต่อและลบบล็อกได้มากเท่าไรก็จะมีการเพิ่มระดับ แต่เมื่อระดับสูงขึ้น ความเร็วในการร่วงของบล็อกก็จะเร็วขึ้น เรียกว่าเล่นไปได้เรื่อย ๆ เกมจะจบลงเมื่อไม่สามารถลบบล็อกได้ทันและบล็อกถมกันจนเต็มถึงด้านบนสุดของจอ^1/

Tetris ถูกค้นคิดโดย อเล็กเซย์ พาจิตนอฟ  (Alexey Pajitnov) โปรแกรมเมอร์ สถาบันวิทยาศาสตร์แห่งสหภาพโซเวียต รับผิดชอบค้นคิดโปรแกรมสั่งงานด้วยเสียง (Voice Recognition) แต่ด้วยเป็นงานที่มีความเครียด จึงพยายามค้นคิดเกมบนคอมพิวเตอร์เพื่อผ่อนคลายความตึงเครียดของบรรดาเจ้าหน้าที่ที่ต้องใช้คอมพิวเตอร์เป็นระยะเวลานาน ๆ พาจิตนอฟชอบเล่นเกมที่เกี่ยวข้องกับตัวต่อจิ๊กซอว์ (Puzzle) จึงคิดถึงรูปบล็อกจากเกมเพนโตมิโน (Pentominoes) ในสมัยเด็กที่นำมาต่อเข้าด้วยกัน โดยคิดว่า หากสามารถให้รูปบล็อกเหล่านั้นร่วงลงมาจากจอด้านบน และให้ผู้เล่นคอยปรับเปลี่ยนให้ลงมาเชื่อมโยงกันก็น่าจะเป็นเรื่องสนุก ในตอนแรกเขาคิดจะนำบล็อกทั้ง 12 รูปแบบมาไว้ในเกมแต่เปลี่ยนใจลดลงมาเหลือเพียง 7 รูปแบบ เพื่อให้เกมง่ายขึ้นพร้อมตั้งชื่อว่า Tetris ที่มาจากการผสมคำ “เทตรา” (Tetra) ที่แปลว่าสี่ สอดรับกับกับรูปร่างของบล็อกแต่ละตัวที่ประกอบไปด้วยชิ้นส่วน 4 ชิ้น มารวมกันและคำว่า “Tennis” กีฬาที่เขาชื่นชอบนั่นเอง^2/

ในที่สุดในปี 1985 พาจิตนอฟสามารถสร้างเกมขึ้นบนอิเล็กทรอนิก้า (Electronika 60) เครื่องคอมพิวเตอร์ของสถาบันฯ ที่ยังไม่มีรูปกราฟิก พร้อมกับนำไปให้เพื่อนในสถาบันฯ เล่นกัน ซึ่งภายในเวลาไม่กี่สัปดาห์ทุกคนติดกันงอมแงม พยายามแข่งกันเพื่อให้ได้ระดับที่สูงขึ้นเรื่อย ๆ และในเวลาต่อมาได้ถูกนำไปเล่นกันอย่างแพร่หลายในหน่วยงาน ในกรุงมอสโก ที่มีคอมพิวเตอร์ พร้อมกับมีการพัฒนาโปรแกรมให้ดีขึ้นเรื่อย ๆ โดยพาจิตนอฟได้ว่าจ้างวาดิม เกราซิมอฟ (Vadim erasimov)^3/ เด็กวัยเพียง 16 ปี ให้นำเกม Tetris ลงในเครื่อง IBM ได้สำเร็จ

ด้วยนวัตกรรมหรือสิ่งประดิษฐ์ที่บุคลากรของหน่วยงานของรัฐบาล ภายใต้การปกครองของสหภาพโซเวียดค้นคิด ต้องตกเป็นของรัฐบาลเท่านั้น พาจิตนอฟจึงได้เพียงแต่ส่งเกมผ่านแผ่นดิสก์ (Floppy Disk) ให้คนรู้จักได้เล่นกัน ซึ่งต่อมาถูกเล็ดลอดนำออกไปนอกประเทศ เริ่มมีการเล่นกันในประเทศยุโรปตะวันออก จนในที่สุดโรเบิร์ต สไตน์ (Robert Stein) เซลล์แมนซื้อขายโปรแกรมคอมพิวเตอร์ได้เห็นเกมนี้ในประเทศฮังการี จึงอยากซื้อลิขสิทธิ์ไปขายต่อในประเทศตะวันตกโดยส่งโทรสารไปติดต่อกับสถาบันวิทยาศาสตร์ สถานที่ทำงานของพาจิตนอฟ และด้วยความรู้ไม่เท่าทันว่า การติดต่อผ่านโทรสารถือเป็นสัญญาผูกมัดได้ ทำให้สไตน์ฉกฉวยโอกาสครอบครองลิขสิทธิ์ของ Tetris ขายต่อให้กับบริษัทคอมพิวเตอร์ในยุโรป และบริษัทไมโครซอฟท์ในที่สุด

กระบวนการลิขสิทธิ์ที่ยุ่งเหยิงของ Tetris ไม่จบลงแค่นั้น เพราะเมื่อเฮงค์ โรเจอร์ส (Henk Rogers) เซลล์แมนผู้คร่ำหวอดอยู่ในธุรกิจเกมค้นพบ Tetris ในงานอิเล็กทรอนิกส์โชว์ที่ลาสเวกัส และพบว่า ยังไม่มีตัวแทนจำหน่ายในญี่ปุ่น จึงเป็นก้าวแรกที่เขาเริ่มเข้าถึงเบื้องลึกเบื้องหลังของกระบวนการลิขสิทธิ์ที่ยุ่งเหยิงของ Tetris และพบช่องโหว่มากมาย โรเจอร์สตัดสินใจบินไปหาพาจิตนอฟเองถึงมอสโก จนสามารถฟันฝ่าอุปสรรคต่าง ๆ ได้ และในปี 1996 สิทธิ์ได้เปลี่ยนกลับไปเป็นของพาจิตนอฟ และตั้งบริษัท Tetris Company ร่วมกับโรเจอร์สในเวลาต่อมา

Tetris ครองตำแหน่งเกมที่ขายดีที่สุดในโลกตลอดกาลในอันดับที่ 2 เป็นรองแค่ Mario เท่านั้น เป็นเกมพกพาที่ Game Boy ขายได้สูงที่สุดกว่า 35 ล้านตลับ และอยู่ใน 65 แพลตฟอร์ม ที่มีคนดาวน์โหลดมาเล่นกว่า 132 ล้านครั้ง

แม้ว่า Tetris จะเป็นเกมง่าย ๆ ที่เล่นกันแทบทุกคนในโลก ไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ แต่มีประวัติความเป็นมาที่ไม่ง่ายเลย กว่าจะออกมาเป็นรูปเป็นร่าง มอบความสนุกให้กับผู้เล่นเกม มีผลวิจัยระบุว่า การเล่น Tetris อย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน เป็นเวลา 3 เดือน จะช่วยกระตุ้นให้สมองถูกใช้อย่างมีประสิทธิผลมากขึ้น โดยเฉพาะในด้านการคิดวิพากษ์ (Critical Thinking) และการใช้เหตุและผล

พร้อมตรึงผู้เล่นให้อยู่กับช่วงเวลานั้น ซึ่งช่วยให้เกิดการผ่อนคลาย อย่างไรก็ดี หากเล่นมากเกินไปก็พบว่า ผู้เล่นจะมีความลำบากในการนอนหลับ

ล่าสุด วิลลิส กิบสัน ( Willis Gibson) เด็กชายวัย 13 ปี จากรัฐโอคลาโฮมา ประเทศสหรัฐ กลายเป็นมนุษย์คนแรกที่สามารถเอาชนะวิดีโอเกม Tetris ของ Nintendo ได้สำเร็จ ถือเป็นครั้งแรกในรอบ 34 ปี กิบสัน ที่ใช้ชื่อในการเล่นเกมว่า “Blue Scuti” 'ใช้เวลาเพียง 38 นาที ในการไปถึงระดับ 157 แล้วจากนั้น ไปถึงจุดที่เรียกว่า "Kill Screen" ซึ่งโดยพฤตินัยคือการสิ้นสุดของเกม คะแนนที่เขาได้คือ “999999” คะแนน การเอาชนะ Tetris ถือเป็นเรื่องสะเทือนวงการมาก ๆ เพราะก่อนหน้านี้เชื่อกันว่า มีเพียงบอทปัญญาประดิษฐ์ที่ออกแบบมาเป็นพิเศษเท่านั้น ที่สามารถเล่นจนถึงระดับ Kill Screen ได้ โดยกิบสันใช้เทคนิคในการคลึงปุ่มแบบ “Rolling Technique” ที่สามารถกดปุ่มได้เร็วกว่าการกดปุ่มรัว ๆ โดยใช้นิ้วมือทั้ง 4 ช่วย (นอกเหนือกจากนิ้วโป้ง)^4/

เรื่องราวของ Tetris ถูกถ่ายทอดเป็นภาพยนตร์เมื่อปี 2023 สามารถรับชมได้ผ่านทาง Apple TV+ เกมเล็ก ๆ ที่สร้างความสนุกสนานมาอย่างยาวนาน แต่ประวัติความเป็นมาไม่น้อยเลยเฉกเช่น ผลงานต่าง ๆ ของพวกเรา งานบางชิ้น บางโครงการ อาจดูเล็กน้อยในสายตาคนทั่วไปแต่เบื้องหลังในการถ่ายทำเต็มไปด้วยการรวมพลัง ร่วมแรงร่วมใจกันเพื่อผลิตผลงานชิ้นนั้นออกมา

รณดล นุ่มนนท์
5 กุมภาพันธ์ 2567

แหล่งที่มา:

1/ 25 ปี "เททริส" [Tetris] เกมจัดบล็อก โดย ASTV ผู้จัดการออนไลน์ 18 มิถุนายน 2552 10:10 น. https://medinfo.psu.ac.th/pr/WebBoard/readboard.php?id=13621

2/ https://en.wikipedia.org/wiki/Tetris

3/ กำเนิดวิดิโอเกม Tetris และการจุดติดกระแส แพร่กระจายอย่างไรขอบเขต, Timeline photos 28 Mar 2023 https://m.facebook.com/GamesOnOfficial/photos/pcb.562891512600504/562890885933900/

4/ เขาคือมนุษย์คนแรกที่ทำสำเร็จ เกม Tetris ถูกพิชิตครั้งแรกในประวัติศาสตร์โดยเด็กชายวัย 13 ปี, The Better, Jan, 4 2024 https://www.thebetter.co.th/news/world/12150