นวัตกรรมทางสังคม : สูตรสำเร็จของฟินแลนด์

"...ฟินแลนด์ถูกกล่าวขานมากที่สุดเพราะเป็นประเทศที่ถูกจัดอันดับว่ามีประชากรที่มีความสุขที่สุดในโลก “Happiest Country in the world” เป็นปีที่ 6 ติดต่อกัน โดยสำรวจความคิดจากประชากรในเรื่องคุณภาพชีวิต อิสรภาพในการใช้ชีวิต ความเอื้ออาทรในชุมชน ระบบสาธารณสุข ไปจนถึงการปราศจากคอร์รัปชัน..."

ผมพยายามนึกถึงประเทศมีชื่อภาษาอังกฤษลงท้ายด้วย “Land” แต่นึกไม่ครบถ้วน ต้องอาศัยน้องกูเกิ้ล จนทราบว่ามีทั้งหมด 12 ประเทศ^1/ ซึ่งส่วนใหญ่ประเทศเหล่านี้จะใช้ “เชื้อชาติ” ของประชากรเป็นชื่อนำหน้า ไม่ว่าจะเป็น Scotland หรือ Poland ที่เป็นคนเชื้อชาติ Scots และ Poles ตามลำดับ อย่างไรก็ดี ชื่อประเทศที่ไม่ได้ลงท้ายด้วย “Land” แต่ภาษาท้องถิ่นหมายถึง “Land” ยังมีอีกหลายประเทศไม่ว่าจะเป็น Uzbekistan และ Kazakhstan รวมถึงประเทศเยอรมันที่ภาษาเยอรมันคือ Deutschland นั่นเอง^2/

อย่างไรก็ดี ในกลุ่มประเทศ “Land” ที่โดดเด่นที่สุดในครึ่งศตวรรษที่ผ่านมา คงหนีไม่พ้นประเทศฟินแลนด์ ซึ่งมีประชากรเพียง 5.5 ล้านคน (ไม่นับรวมซานตาคลอส) เคยถูกปกครองโดยสวีเดน 700 ปี และรัสเซียกว่า 100 ปี และถือเป็นประเทศกันชนระหว่างรัสเซียกับกลุ่มประเทศยุโรปตะวันตก เป็นประเทศอยู่ใกล้ขั้วโลกเหนือ ทำให้นักท่องเที่ยวนิยมไปดูปรากฏการณ์พระอาทิตย์เที่ยงคืนที่ไม่ตกดินเป็นเวลา 73 วันในช่วงฤดูร้อน^3/

ฟินแลนด์ถูกกล่าวขานมากที่สุดเพราะเป็นประเทศที่ถูกจัดอันดับว่ามีประชากรที่มีความสุขที่สุดในโลก “Happiest Country in the world” เป็นปีที่ 6 ติดต่อกัน โดยสำรวจความคิดจากประชากรในเรื่องคุณภาพชีวิต อิสรภาพในการใช้ชีวิต ความเอื้ออาทรในชุมชน ระบบสาธารณสุข ไปจนถึงการปราศจากคอร์รัปชัน นอกจากนั้น ฟินแลนด์ยังติดอันดับประเทศชั้นนำในด้านนวัตกรรม ทั้งนี้ สิ่งประดิษฐ์ที่เกิดจากความคิดสร้างสรรค์ของชาวฟินแลนด์เป็นที่รู้จักกันมากมายตั้งแต่ กล่องดำ (Blackbox) ในเครื่องบินโดยสาร การส่งข้อความเอสเอ็มเอส (SMS) วิดีโอเกม Angry Birds ไปจนถึงการค้นคิดโทรศัพท์มือถือยี่ห้อ Nokia

เหตุผลที่ฟินแลนด์เป็นประเทศที่ประชากรมีความสุขที่สุดในโลก และเป็นประเทศที่ช่างสร้างสรรค์นวัตกรรม ปูดี (Podi) เพื่อนชาวฟินแลนด์ คนแรกและคนเดียวของผมคงให้คำตอบนี้ได้ดีที่สุด

ผมรู้จักปูดีตั้งแต่วันแรกที่ย่างเข้าเรียนมหาวิทยาลัยตอนปริญญาตรี ที่รู้จักปูเป็นอย่างดี ไม่ใช่เพราะเป็นหนุ่มผมสีทองตาสีฟ้าที่เด่นชัดกว่าใคร แต่เพราะเป็นคนที่นำอีสุกอีใส มาติดเพื่อน ๆ รวมทั้งผม ที่ต้องพักการเรียนไปกว่า 1 สัปดาห์ ปูดีเรียนเศรษฐศาสตร์และคณิตศาสตร์เป็นวิชาเอกเหมือนกับผม เราจึงมักเลือกเรียนวิชาเดียวกัน สิ่งที่ผมได้เรียนรู้จากปูดีคือการเป็นคนช่างช่างซักถาม (แม้กระทั่งความเป็นมาของสูตรคณิตศาสตร์) ในขณะที่ผมกลับมาหอพักต้องมานั่งทบทวนวิชาที่เรียนมาจนถึงดึกดื่น แต่ปูดีกลับใช้เวลาตอนกลางคืนอ่านหนังสือวิทยาศาสตร์ และเรื่องธรรมชาติที่โปรดปราน เลือกที่จะไปเดินเขา เข้าป่า ในช่วงเทศกาลวันหยุด ในขณะที่เพื่อน ๆ กลับเข้าไปในเมืองใหญ่ โหยหาสีสันนอกเมืองมหาวิทยาลัย ดูเหมือนว่าปูดีไม่เอาใจใส่การเรียน แต่ผลการเรียนของเขากลับดีกว่าผมในหลายวิชา ปูดีได้กล่าวถึงเคล็ดลับในการเรียนว่า เขาไม่เคยท่องจำ แต่เกิดจากการทำความเข้าใจในตรรกะ คิดวิเคราะห์ตาม และที่สำคัญไม่เคยเปรียบเทียบผลการเรียนกับคนอื่น แต่พึงพอใจกับตนเอง และสำรวจตัวเองเสมอว่า “ค้นพบตัวเองหรือยัง” ภายหลังผมทราบว่าเขามาจากครอบครัวที่ร่ำรวยมาก แต่กลับทำตัวเองกลมกลืนกับเพื่อนคนอื่น

ผมไม่ได้ติดต่อกับปูดีอีกเลยภายหลังเรียนจบ แต่เชื่อมั่นว่าเขาเป็นชาวฟินแลนด์คนหนึ่งที่มีคุณภาพ และมีส่วนช่วยให้ฟินแลนด์เป็นประเทศที่โดดเด่นมาจนถึงทุกวันนี้ ทั้งนี้ การใช้ชีวิตของปูดีตรงกับที่ ดร.แฟรงก์ มาร์เตลา (Frank Martela) นักปรัชญาและจิตวิทยาชาวอเมริกัน กล่าวไว้ว่า ชาวฟินแลนด์มีปรัชญา 3 ประการในการดำรงชีวิตคือ 1. ไม่เปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น 2. ไม่เคยมองข้ามความงามของธรรมชาติ และ 3. ให้ความไว้วางใจซึ่งกันและกัน^4/

ในสัปดาห์หน้า ผมจะมาขยายความต่อถึงสูตรความสำเร็จของฟินแลนด์ ซึ่งนอกจากปรัชญาการใช้ชีวิต 3 ประการข้างต้นแล้ว นวัตกรรมทางสังคม (social innovation) ถือเป็นนโยบายสำคัญที่ทำให้ฟินแลนด์โดดเด่นมาจนถึงทุกวันนี้

รณดล นุ่มนนท์
17 เมษายน 2566

หมายเหตุ:

1/ ประเทศมีชื่อภาษาอังกฤษลงท้ายด้วย “Land” ได้แก่ Finland, Iceland, Ireland, Netherlands, Poland, Switzerland, Thailand, New Zealand,
England, Scotland, Somaliland และ Puntland
2/ Countries Ending in Land, https://worldpopulationreview.com/country-rankings/countries-ending-in-land
3/ https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%9F%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B9%8C

4/ Frank Martela, I’m a psychology expert in Finland, the No. 1 happiest country in the world—here are 3 things we never do,
CNBC News, Thursday, Jan 5 2023 6:37 p.m.
https://www.cnbc.com/2023/01/05/what-people-in-finland-happiest-country-in-world-never-do-according-to-psychologist.html