‘ธนาคารกรุงไทย’ เป็นหน่วยงานของรัฐหรือไม่?

"...สิ่งที่รัฐวิสาหกิจไทยไม่เปลี่ยนไปจากอดีตคือ เคยชินกับการผูกขาด ชอบความคลุมเครือ อะไรง่ายได้เปรียบก็เอาอย่างนั้น อะไรที่มาควบคุมตรวจสอบหรือเห็นว่ายุ่งยากเป็นภาระกับตนก็ไม่เอา รัฐวิสาหกิจของไทยส่วนใหญ่จึงด้อยประสิทธิภาพ แฝงไปด้วยผลประโยชน์ทับซ้อนและคอร์รัปชัน..."

ธนาคารกรุงไทย อาจเป็น ‘รัฐวิสาหกิจหรือหน่วยงานของรัฐ’ หรือไม่ก็ได้ แล้วแต่กรณี

ถามกันมากว่า ธนาคารกรุงไทยยังเป็นรัฐวิสาหกิจหรือเป็นหน่วยงานของรัฐอยู่หรือไม่ คำตอบที่ถูกต้องของเรื่องนี้คือ เป็นอะไรก็ได้ ขึ้นอยู่กับว่ากำลังพูดถึงเรื่องอะไร พูดในฐานะอะไร และอ้างกฎหมายอะไร

เพราะสถานะตามกฎหมายของธนาคารฯ เป็นได้ดังนี้

1. “ไม่เป็น” ทั้งรัฐวิสาหกิจและหน่วยงานของรัฐ ตาม พ.ร.บ. วิธีงบประมาณฯ, พ.ร.บ. จัดซื้อจัดจ้างฯ, พ.ร.บ. รัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ฯ จึงไม่ต้องปฏิบัติกฎหมายเหล่านี้ (คณะกรรมการกฤษฎีกา ตีความตาม พ.ร.บ. วิธีการงบประมาณฯ ว่าไม่ใช่รัฐวิสาหกิจ แต่ยังเป็นหน่วยงานรัฐ)

2. “เป็น” รัฐวิสาหกิจหรือหน่วยงานของรัฐ ตาม พ.ร.ป. ป.ป.ช., พ.ร.บ. อัยการฯ, พ.ร.บ. หนี้สาธารณะฯ, พ.ร.บ. การร่วมทุนระหว่างรัฐและเอกชนฯ

3. “ไม่เป็น” หน่วยงานในกำกับดูแลของ สำนักงานคณะกรรมการนโยบายรัฐวิสาหกิจ (สคร.) จึงไม่ต้องปฏิบัติตามกฎหมายที่บังคับใช้กับรัฐวิสาหกิจกว่าสิบฉบับอีกต่อไป

4. “เป็น” ธนาคารพาณิชย์ของรัฐ ที่ถือหุ้น 55.07% โดยกองทุนเพื่อการฟื้นฟูและพัฒนาระบบสถาบันการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย

เหตุนี้ การชี้ว่าธนาคารกรุงไทยเป็นรัฐวิสาหกิจหรือหน่วยงานของรัฐหรือไม่ จึงต้องว่าเป็นกรณีไป

เรื่องประหลาดนี้เริ่มจากการแก้กฎหมายหนึ่งฉบับจนเกิดช่องว่าง แล้วไล่ตีความกฎหมายอื่นแบบชนะบ้างแพ้บ้างเช่นนี้ หากช่วยให้ธนาคารคล่องตัว เพิ่มประสิทธิภาพเป็นประโยชน์แก่องค์กรและประเทศ สังคมคงยอมรับได้ แต่จะให้ชาวบ้านเชื่อสนิทใจหรือไม่ ลองไปถามดูครับ

เชื่อว่า หลังจากนี้คงมีอีกหลายรัฐวิสาหกิจรวมถึงบริษัทลูกบริษัทหลานของรัฐวิสาหกิจ หรือนิติบุคคลของหน่วยงานรัฐ จะทำตัวเป็นศรีธนญชัย หาช่องตีความเหมือนที่ธนาคารกรุงไทยทำตัวอย่างไว้

สิ่งที่รัฐวิสาหกิจไทยไม่เปลี่ยนไปจากอดีตคือ เคยชินกับการผูกขาด ชอบความคลุมเครือ อะไรง่ายได้เปรียบก็เอาอย่างนั้น อะไรที่มาควบคุมตรวจสอบหรือเห็นว่ายุ่งยากเป็นภาระกับตนก็ไม่เอา รัฐวิสาหกิจของไทยส่วนใหญ่จึงด้อยประสิทธิภาพ แฝงไปด้วยผลประโยชน์ทับซ้อนและคอร์รัปชัน

ดร. มานะ นิมิตรมงคล เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชันฯ