ชะตากรรมร่างกฎหมายป้องกันการทรมาน-บังคับบุคคลสูญหาย

"...ตัวอย่างหลักการที่สามารถรักษาไว้ได้ข้างต้นเป็นการลงมติของสมาชิกวุฒิสภาที่ไม่เห็นด้วยกับร่างฯที่คณะกรรมาธิการชุดพล.ต.อ.ชัชวาล สุขสมจิตรแก้ไขเสนอเข้ามาสู่การพิจารณา หลังผ่านการอภิปรายด้วยเหตุผลยาวนานในแต่ละประเด็น โดยเฉพาะมาตรา 3 และ 6 ซึ่งผมเห็นว่าเป็นหัวใจ ใช้เวลารวมกว่า 2 ชั่วโมง แม้ในประเด็นส่วนที่รักษาไว้ไม่ได้ก็อภิปรายกันอย่างรอบด้านและที่ประขุมเห็นว่ากรรมาธิการชี้แจงได้มีเหตุผลดีกว่า มติในแต่ละประเด็นมีตัวเลขที่แตกต่างกัน..."

ร่างพ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการทรมานและการกระทำให้บุคคลสูญหาย พ.ศ. … ที่คณะรัฐมนตรีเริ่มต้นเสนอต่อฝ่ายนิติบัญญัติเป็นครั้งแรกตั้งแต่เมื่อ 5 ปีก่อนในวันที่ 10 มกราคม 2560 เดินทางออกจากวุฒิสภากลับไปยังสภาผู้แทนราษฎรแล้วตั้งแต่เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม 2565 เพียง 12 ชั่วโมงหลังจากวุฒิสภาพิจารณาวาระ 2, 3 เสร็จสิ้นตั้งแต่เช้าเก้าโมงดครึ่งยันสี่ทุ่มของวันที่ 10 สิงหาคม 2565

เนื้อหาที่ผ่านออกมาสามารถรักษาหลักการสำคัญ ๆ ของร่างฯฉบับสภาผู้แทนราษฎรที่แตกต่างจากร่างฯคณะรัฐมนตรีไว้ได้มากพอสมควร แม้จะไม่ทั้งหมด

- คงฐานความผิดที่เพิ่มขึ้นใหม่ 'การกระทำที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม หรือย่ำยีศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์' ไว้ได้ (มาตรา 3 มาตรา 6 และอีก 17 จุดในมาตราอื่นๆ)

- คงมาตรการที่กำหนดให้เจ้าหน้าที่ของรัฐต้องบันทึกภาพและเสียงอย่างต่อเนื่องในขณะจับและควบคุมบุคคลจนกระทั่งส่งตัวให้พนักงานสอบสวนหรือปล่อยตัว (มาตรา 23)

- คงหลักการให้ศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบเป็นศาลเดียวที่มีเขตอำนาจในการพิจารณาคดีตามร่างกฎหมายนี้ไว้ได้ โดยไม่มีการเพิ่มเขตอำนาจของศาลทหารเข้ามา (มาตรา 37)

- คงหลักการอายุความของคดีความผิดตามร่างกฎหมายนี้ที่ให้เริ่มนับตั้งแต่ทราบชะตากรรมของผู้ถูกกระทำให้สูญหาย (มาตรา 32)
ส่วนที่ไม่สามารถรักษาไว้ได้ก็อาทิเช่น

- การกำหนดให้มีกรรมการสรรหาผู้ที่จะเข้าไปเป็นคณะกรรมการปัองกันและปราบปรามการทรมานและการทำให้บุคคลสูญหาย (มาตรา 15)

- สัดส่วนผู้เสียหายหรือผู้แทนผู้เสียหายในคณะกรรมการฯ (มาตรา 14)

- อายุความ 40 ปี (มาตรา 32)

- การห้ามออกกฎหมายนิรโทษกรรมผู้กระทำผิดตามร่างกฎหมายฉบับนี้ (มาตรา 12)

ตัวอย่างหลักการที่สามารถรักษาไว้ได้ข้างต้นเป็นการลงมติของสมาชิกวุฒิสภาที่ไม่เห็นด้วยกับร่างฯที่คณะกรรมาธิการชุดพล.ต.อ.ชัชวาล สุขสมจิตรแก้ไขเสนอเข้ามาสู่การพิจารณา หลังผ่านการอภิปรายด้วยเหตุผลยาวนานในแต่ละประเด็น โดยเฉพาะมาตรา 3 และ 6 ซึ่งผมเห็นว่าเป็นหัวใจ ใช้เวลารวมกว่า 2 ชั่วโมง แม้ในประเด็นส่วนที่รักษาไว้ไม่ได้ก็อภิปรายกันอย่างรอบด้านและที่ประขุมเห็นว่ากรรมาธิการชี้แจงได้มีเหตุผลดีกว่า มติในแต่ละประเด็นมีตัวเลขที่แตกต่างกัน

วันที่ 10 สิงหาคม 2565 เป็นวันที่วุฒิสภาทำหน้าที่ได้ดีที่สุดครั้งหนึ่ง แต่จะสูญเปล่าทันทีหากร่างพ.ร.บ.สำคัญอันเป็นการปฏิรูปใหญ่นี้ต้องมีอันเป็นไปไม่ได้ประกาศใช้ เพราะหากสภาผู้แทนราษฎรไม่เห็นด้วยกับการแก้ไขของวุฒิสภา ก็จะต้องมีการตั้งกรรมาธิการร่วมกันของ 2 สภาเพื่อพิจารณาหาข้อสรุปและปรับแก้

จากนั้นก็จะต้องเสนอร่างฯใหม่นั้นให้ทั้งสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภาพิจารณากันอีกครั้ง ถ้าทั้ง 2 สภาเห็นชอบจึงจะนำไปสู่ขั้นตอนนำร่างฯขึ้นทูลเกล้าฯเพื่อทรงลงพระปรมาภิไธยประกาศใช้เป็นกฎหมาย แต่ถ้าสภาใดสภาหนึ่งไม่เห็นชอบ รัฐธรรมนูญกำหนดให้ยับยั้งร่างฯนั้นไว้ก่อน โดยสภาผู้แทนราษฎรอาจยกขึ้นมาพิจารณาใหม่ได้หลัง 180 วัน

จะเห็นได้ว่าระยะเวลากับสถานการณ์ปัจจุบันไม่เอื้ออำนวยให้เดินไปสุดทางแน่นอน เพราะสภาผู้แทนราษฎรจะมีอายุอย่างยาวที่สุดนับจากวันนี้เพียง 7 เดือน โอกาสที่ร่างกฎหมายจะตก ทำให้ต้องยัอนกลับไปตั้งต้นใหม่ในสภาผู้แทนราษฎรชุดหน้ามีความเป็นไปได้สูง หากสภาผู้แทนราษฎรชุดปัจจุบันมีมติไม่เห็นด้วยกับการแก้ไขของวุฒิสภาแล้วต้องตั้งกรรมาธิการร่วม 2 สภาขึ้นมาพิจารณาหาข้อยุติ เพราะการที่จะหวังให้ร่างฯที่ผ่านมติกรรมาธิการร่วม 2 สภากลับไปเป็นตามร่างฯฉบับสภาผู้แทนราษฎรทั้งหมดแล้วมาจบกระบวนการที่ทั้ง 2 สภามีมติเห็นชอบกับร่างฯนั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้เลย

เอาแค่ในชั้นต้น สภาผู้แทนราษฎรจะบรรจุวาระการประชุมพิจารณาร่างพระราชบัญญัติฉบับนี้ที่วุฒิสภาส่งกลับไปได้ทันสมัยประชุมนี้หรือไม่ยังไม่รู้เลย เพราะต้องไปเข้าคิวตามลำดับ
สภาผู้แทนราษฎรน่าจะต้องชั่งน้ำหนักให้ดีแล้วตัดสินใจ

ภาคประชาชนที่ร่วมกันเรียกร้องต้องการกฎหมายฉบับนี้มานานวัน และเห็นด้วยกับร่างฯของสภาผู้แทนราษฎร ก็ต้องชั่งน้ำหนักให้ดี และสะท้อนผลการชั่งน้ำหนักนั้นต่อสภาผู้แทนราษฎรผ่านสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและพรรคการเมือง

ด้วยความเคารพในการตัดสินใจของสภาผู้แทนราษฎรและภาคประชาชน

คำนูณ สิทธิสมาน
สมาชิกวุฒิสภา

อ้างอิง : 

ร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมานและการกระทำให้บุคคลสูญหาย พ.ศ. …. ที่ผ่านการพิจารณาจากวุฒิสภาเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2565
https://bit.ly/3CexV1R

แหล่งที่มา : https://bit.ly/3zWMPHa