เผยมติ ป.ป.ช. ตีตกคดี 'สำราญ ลุนอุดม' อดีตนายก อบต.หนองเขียด ขอนแก่น-พวกรวม 11 ราย กำหนดเงื่อนไขกีดกันผู้ค้าเอื้อประโยชน์เอกชนเข้าเป็นคู่สัญญาจัดซื้อสื่อการเรียน เครื่องเล่น อุปกรณ์การพัฒนาเด็กปฐมวัย หลังพิจารณาสำนวนไต่สวนเบื้องต้น ยังรับฟังไม่ได้กระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่
สำนักข่าวอิศรา (www.isranews.org) รายงานว่า เมื่อเร็ว ๆ นี้ สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ได้เผยแพร่มติคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตีตกคดี นายสำราญ ลุนอุดม เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งนายกองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) หนองเขียด อำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น และพวกรวม 11 ราย กระทำการกำหนดเงื่อนไขในลักษณะกีดกันผู้ค้ารายอื่น ๆ และเอื้อประโยชน์ให้กับบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด ให้ได้เข้าเป็นคู่สัญญากับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ในโครงการจัดซื้อสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์การพัฒนาเด็กปฐมวัย
หลังพิจารณาสำนวนไต่สวนเบื้องต้น ยังรับฟังไม่ได้ว่าเป็นการกระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่ หรือกระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ
สำนักงาน ป.ป.ช.ระบุพฤติการณ์ที่กล่าวหาว่ากระทำผิดโดยสรุป ว่า องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ซึ่งได้ประกาศสอบราคาซื้อสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์การพัฒนาเด็กปฐมวัย งบประมาณราคากลาง 500,000 บาท มีการกำหนดราคากลาง และมาตรฐานสินค้าบางรายการเอื้ออำนวยให้บริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด ทำให้ผู้ประกอบการรายอื่นไม่สามารถเข้าเสนอราคาแข่งขันอย่างเป็นธรรมได้
ผลการพิจารณาของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีดังนี้
1. การจัดซื้อจัดจ้างโครงการจัดซื้อสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์การพัฒนาเด็กเล็กปฐมวัย งบประมาณ 500,000 บาท ขององค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด มีการปกปิดประกาศหรือข่าวสารการจัดซื้อจัดจ้าง หรือไม่ และมีการกำหนดคุณลักษณะสินค้าเป็นการกีดกันการเสนอราคาอย่างเป็นธรรม หรือไม่ อย่างไร
โครงการจัดซื้อสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์การพัฒนาเด็กเล็กปฐมวัยที่องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ดำเนินการจัดซื้อในปี 2554 มีงบประมาณ 500,000 บาท จึงต้องดำเนินการจัดซื้อโดยวิธีสอบราคา ตามข้อ 14 ของระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการ พัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2535 ซึ่งตามระเบียบดังกล่าว กำหนดขั้นตอนการจัดซื้อโดยวิธีสอบราคา ตามข้อ 34 ให้เจ้าหน้าที่พัสดุส่งประกาศเผยแพร่การสอบราคาและเอกสารสอบราคาไปยังผู้มีอาชีพขายหรือรับจ้างทำงานนั้นโดยตรง หรือโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ แต่ทั้งนี้ต้องไม่น้อยกว่าห้าราย กับให้ปิดประกาศเผยแพร่การสอบราคาไว้โดยเปิดเผย ณ ที่ทำการของหน่วยการบริหารราชการ ส่วนท้องถิ่นนั้น หรือตามที่กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นกำหนด ซึ่งจากข้อเท็จจริงตามทางไต่สวน รับฟังได้ว่า นายสำราญ ลุนอุดม นายกองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ผู้ถูกกล่าวหาที่ 1 ได้ลงนามในหนังสือองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ที่ ขก 87902/ว.542 ลงวันที่ 31 สิงหาคม 2554 และนายรัฐพล สุขบิดา ผู้ถูกกล่าวหาที่ 4 ในฐานะเจ้าหน้าที่พัสดุ ได้ส่งสำเนาประกาศสอบราคาซื้อเครื่องเล่นเด็กฯ ไปยังผู้มีอาชีพขายสื่อการเรียนการสอนฯ จำนวน 8 ราย ประกอบไปด้วย 1. บริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด, 2. บริษัท อุดรศึกษา จำกัด, 3. บริษัท เรียนดี จำกัด, 4. หจก. ไพศาลวิทยา, 5. บริษัท ขอนแก่นบุ๊คสโตร์, 6. ร้านเลย ครุภัณฑ์การศึกษา, 7. ร้านวิทยาภัณฑ์หนองคาย, 8. ร้านเพชรบูรณ์บุ๊คสโตร์ แอนด์สเตชั่นเนอรี่ ปรากฏหลักฐานตามไปรษณีย์ตอบรับ (หมาย อ. 26)
พร้อมทั้งปิดประกาศเผยแพร่การสอบราคา ณ ป้ายประชาสัมพันธ์ องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด (หมาย อ. 24 ) ส่งประกาศจัดซื้อโครงการดังกล่าว ไปประกาศเผยแพร่ ณ ศูนย์ข้อมูลข่าวสารที่ว่าการอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น ตามหนังสือองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ที่ ขก 87902/ว.541 ลงวันที่ 31 สิงหาคม 2554 เรื่อง ขอความร่วมมือปิดประกาศสอบราคา (หมายอ.25) พร้อมทั้งลงประกาศเว็บไซต์ขององค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด (www.nongkiad.org) (หมาย อ.27) และในเว็บไซต์ศูนย์ข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ (www.gprocurement.go.th) ของกรมบัญชีกลาง (หมาย อ.28) ซึ่งเป็นไปตามเจตนารมณ์ของระเบียบกระทรวงมหาดไทยฯ ข้อ 34 ที่มีเจตนาต้องการให้มีการเผยแพร่ข่าวการสอบราคา และเอกสารสอบราคาอย่างเปิดเผยเป็นการทั่วไปให้มากที่สุด เท่าที่จะทำได้ มิใช่เฉพาะเจาะจงแต่การให้ส่งประกาศเผยแพร่การสอบราคาและเอกสารสอบราคาไปยังผู้มีอาชีพขายหรือรับจ้างทำงานนั้นโดยตรง หรือโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียน เท่านั้น หากแต่ต้องทำการประกาศเผยแพร่ข่าวสารในหลาย ๆ ช่องทางเพื่อให้ผู้ประกอบการมีโอกาสได้รับทราบข้อมูลข่าวสารการจัดจ้างให้ได้มากที่สุด ซึ่งองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ได้ดำเนินการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารในทุกช่องทางตามที่ระเบียบกำหนดแล้ว (หมาย อ.24,อ.25,อ.26,อ.27, อ.28) กรณีจึงยังฟังไม่ได้ว่าองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด มีพฤติการณ์ในการปกปิดประกาศ หรือข้อมูลข่าวสารการจัดซื้อจัดจ้างโครงการดังกล่าวแต่อย่างใด
สำหรับการกำหนดคุณลักษณะเฉพาะสื่อการเรียนรู้และอุปกรณ์การเรียนการสอนฯ ตามโครงการดังกล่าวนั้น ปรากฏข้อเท็จจริงว่า ก่อนการดำเนินการประกาศจัดซื้อสื่อการเรียนการสอนฯ องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ได้จัดให้มีการประชุมคณะครูผู้ดูแลเด็กและผู้ปกครองนักเรียน เพื่อพิจารณาคัดเลือกสื่อการเรียน การสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์การพัฒนาเด็กปฐมวัย โดยที่ประชุมได้คัดเลือกสื่อการเรียนการสอนเพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย ทางด้านร่างกาย อารมณ์ และสติปัญญา จำนวน 48 รายการ ตามกรอบบัญชีรายการสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์พัฒนาเด็กปฐมวัย สำหรับศูนย์พัฒนาเด็กเล็กขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ตามหนังสือกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น ที่ มท 0893.4/ว 1600 ลงวันที่ 5 สิงหาคม 2554 เรื่อง การจัดสรรงบประมาณประเภทเงินอุดหนุนเฉพาะกิจค่าสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็กและอุปกรณ์พัฒนาเด็กปฐมวัย ทั้งได้มีคำสั่งองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ที่ 401/2554 ลงวันที่ 26 สิงหาคม 2554 แต่งตั้งคณะกรรมการกำหนดกลาง เพื่อทำการพิจารณากำหนดรายละเอียดสื่อการเรียนการสอนที่จะดำเนินการจัดซื้อ
โดยในการกำหนดรายละเอียดสื่อการเรียนการสอนฯ เพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย จำนวน 48 รายการ ดังกล่าว หาได้มีผลเป็นการกีดกันไม่ให้ผู้ผลิตหรือผู้ขายพัสดุที่ผลิตในประเทศหรือเป็นกิจการของคนไทยสามารถเข้าแข่งขันกันในการเสนอราคากับหน่วยงานการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น แต่อย่างใด วัสดุ อุปกรณ์ในการผลิตนั้น ก็เป็นวัสดุอุปกรณ์ที่สามารถหาได้ทั่วไปในราชอาณาจักร หาใช่วัสดุพิเศษที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศหรือเป็นวัสดุที่มีได้เฉพาะผู้ประกอบการบางรายเท่านั้น จึงยังฟังไม่ได้ว่า มีการล็อกสเปคสินค้าบางรายการ เนื่องจากสินค้าดังกล่าว ผู้ประกอบการทั่วไปก็สามารถจัดหามาได้ จึงไม่ใช่สินค้าที่มีเฉพาะกลุ่มหรือเฉพาะบุคคลแต่อย่างใด กรณีจึงไม่ปรากฏพยานหลักฐาน ว่าการกำหนดคุณลักษณะสินค้าสื่อการเรียนรู้และอุปกรณ์ การเรียนการสอนตามโครงการดังกล่าว มีลักษณะ อันเป็นการกีดกันไม่ให้ผู้ผลิตหรือผู้ขายสินค้ารายอื่นเข้าแข่งขันเสนอราคาอย่างเป็นธรรมแต่อย่างใด
2. กรณีมีประเด็นที่จะต้องพิจารณาต่อไปว่า การดำเนินโครงการดังกล่าวผู้เสนอราคามีการตกลงร่วมกันในการเสนอราคาเพื่อให้ผู้เสนอราคารายใดเป็นผู้มีสิทธิทำสัญญากับหน่วยงานของรัฐโดยหลีกเลี่ยงการแข่งขันราคาอย่างเป็นธรรมหรือไม่
ในทางไต่สวนปรากฏว่า เมื่อวันที่ 14 กันยายน 2554 ซึ่งเป็นกำหนดวันยื่นซองเสนอราคา โดยมีผู้มายื่นซองเสนอราคา จำนวน 2 ราย คือ
1. บริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด เสนอราคา จำนวน 498,000 บาท
2. บริษัท อุดรศึกษา จำกัด เสนอราคา 500,000 บาท
โดยปรากฏว่าใบเสนอราคาของบริษัท ศึกษาภัณฑ์ ขอนแก่น จำกัด ลงวันที่ 14 กันยายน 2554 และใบเสนอราคาของ บริษัท อุดร ศึกษา จำกัด ลงวันที่ 14 กันยายน 2554 ซึ่งเสนอรายการสินค้าจำนวน 48 รายการ มีความเหมือนกันในส่วนราคาของสินค้าต่อหน่วยเท่ากันเกือบทุกรายการ แตกต่างกันเพียงรายการสินค้าในลำดับที่ 10 ปลาโยกพาเพลินเพียงรายการเดียวเท่านั้น โดย บริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด เสนอราคาปลาโยกพาเพลิน หน่วยละ 5,000 บาท จำนวน 2 ชุด เป็นเงิน 10,000 บาท ส่วนบริษัท อุดรศึกษา จำกัด เสนอในราคาหน่วยละ 6,000 บาท จำนวน 2 ชุด เป็นเงิน 12,000 บาท ทำให้ราคารวมของสินค้า จำนวน 48 รายการ ที่เสนอแตกต่างกัน เพียงจำนวน 2,000 บาท
เมื่อพิจารณาแบบแบบฟอร์ม ใบเสนอราคาดังกล่าว พบว่าเป็นแบบฟอร์มที่องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียดกำหนด ซึ่งได้กำหนดรายการสินค้าสื่อการเรียนการสอนและจำนวนหน่วยที่จะจัดซื้อแต่ละรายการไว้แล้ว โดยจะให้ผู้เสนอราคากรอกราคาสินค้าตามแบบฟอร์มที่กำหนด เมื่อนำใบเสนอราคาของบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด เปรียบเทียบหรือเทียบเคียงกับใบเสนอราคาของบริษัท อุดรศึกษา จำกัด แล้ว พบว่าใบเสนอราคาของทั้ง 2 ราย มีความแตกต่างกัน กล่าวคือ ใบเสนอราคาของบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด แผ่นแรกมีเนื้อความรายการสินค้า รายการที่ 1 - 29 แผ่นที่ 2 รายการสินค้ารายการที่ 30 - 48 โดยราคาสินค้าแต่ละรายการและจำนวนรวมพิมพ์ด้วยหมึกคอมพิวเตอร์ แตกต่างกันกับใบเสนอราคาของบริษัท อุดรศึกษา จำกัด ที่แผ่นแรกมีเนื้อความรายการสินค้า รายการที่ 1 - 30 แผ่นที่สอง ระบุรายการสินค้ารายการ ที่ 31 - 48 โดยระบุราคาสินค้าแต่ละรายการและจำนวนรวมด้วยลายมือเขียน (หมาย อ. 31, อ. 34) นอกจากความแตกต่าง ของใบเสนอราคาของบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด กับบริษัทอุดรศึกษา จำกัด ในเรื่องดังกล่าวข้างต้นแล้ว การเรียบเรียงหรือการจัดทำใบเสนอราคา ถือเป็นดุลพินิจและสิทธิอิสระโดยชอบธรรมของบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด และบริษัท อุดรศึกษา จำกัด ที่จะเสนอสอบราคาอย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้ องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด หรือผู้หนึ่งผู้ใดไม่อาจจะล่วงรู้ได้ และหรือไม่มีระเบียบ กฎหมายกำหนดวิธีปฏิบัติไว้แต่อย่างใด ทั้งจากการตรวจสอบข้อมูลทะเบียนนิติบุคคลของบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด และบริษัท อุดรศึกษา จำกัด ที่เข้าเสนอราคาโครงการดังกล่าว จากกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์แล้ว ปรากฏว่าทั้งสองบริษัท ไม่ได้มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันในทางธุรกิจทั้งในเชิงทุน หุ้น และการบริหารงานแต่อย่างใด (หมาย อ. 32, อ. 35) และไม่ปรากฏข้อเท็จจริงว่า บริษัท เรียนดี จำกัด, หจก.ไพศาลวิทยา, บริษัท ขอนแก่นบุ๊คสโตร์, ร้านเลย ครุภัณฑ์การศึกษา, ร้านวิทยาภัณฑ์หนองคาย, และร้านเพชรบูรณ์บุ๊คสโตร์ แอนด์สเตชั่นเนอรี่ ที่ได้รับแจ้งประกาศการจัดซื้อ ได้เข้ามาร่วมเสนอราคาในโครงการดังกล่าว ในลักษณะเป็นคู่เทียบให้กับบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น แต่อย่างใด ทั้งที่ผู้ประกอบการเหล่านั้น ได้ทราบประกาศและมีสิทธิที่จะเข้าเสนอราคาในโครงการดังกล่าวได้ รวมทั้งตามทางไต่สวนไม่ปรากฏพฤติการณ์และพยานหลักฐานใดบ่งชี้ว่าผู้ถูกกล่าวหาที่ 1 - 7 ซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ขององค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ได้ร่วมกับผู้เสนอราคารายใด กระทำการใด ๆ เพื่อเอื้อประโยชน์ให้กับบริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด เป็นผู้มีสิทธิเข้าทำสัญญาจัดซื้อโครงการดังกล่าว กับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ข้อเท็จจริงจึงยังไม่ปรากฏพฤติการณ์และพยานหลักฐานอันสามารถ รับฟังได้ว่าโครงการดังกล่าวมีการร่วมกันสมยอมราคาเพื่อให้บริษัท ศึกษาภัณฑ์ขอนแก่น จำกัด ได้เข้าเป็นคู่สัญญากับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด แต่อย่างใด
เมื่อปรากฏว่า คณะกรรมการเปิดซองสอบราคาได้ตรวจสอบเอกสารหลักฐานต่าง ๆ พบว่า บริษัท ศึกษาภัณฑ์ ขอนแก่น จำกัด มีคุณสมบัติถูกต้องครบถ้วนตามเงื่อนไข และเป็นผู้เสนอราคาต่ำสุด จึงเป็นการชนะการสอบราคา และได้เป็นคู่สัญญากับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ซึ่งเป็นไปตามขั้นตอนที่กำหนดไว้ในระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2535 และที่แก้ไขเพิ่มเติม 2553
จากข้อเท็จจริงดังกล่าวข้างต้นพิเคราะห์แล้วเห็นว่า การกระทำของนายสำราญ ลุนอุดม ผู้ถูกกล่าวหาที่ 1 กับพวก ในการดำเนินการส่งประกาศเชิญชวนในการจัดซื้อสื่อการเรียนการสอน เครื่องเล่นเด็ก และอุปกรณ์การพัฒนาเด็กเล็กปฐมวัย งบประมาณ 500,000 บาท ไปยังผู้มีอาชีพขาย จำนวน 8 ราย และเผยแพร่ประกาศประชาสัมพันธ์การจัดซื้อโดยปิดประกาศยังป้ายประชาสัมพันธ์ องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด ที่ว่าการอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น และมีการลงเผยแพร่ประกาศทางเว็บไซต์ศูนย์ข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ ของกรมบัญชีกลาง และเว็บไซต์ขององค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด จึงเป็นไปตามขั้นตอนวิธีการตาม ข้อ 34 ของระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยการพัสดุของหน่วยการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ.2535 แล้ว และในการกำหนดรายละเอียดสื่อการเรียนการสอนฯ เพื่อส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย จำนวน 48 รายการ ที่จัดซื้อดังกล่าว หาได้มีผลเป็นการกีดกันไม่ให้ผู้ผลิตหรือผู้ขายพัสดุที่ผลิตในประเทศหรือเป็นกิจการของคนไทยสามารถเข้าแข่งขันกันในการเสนอราคากับหน่วยงานการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น แต่อย่างใด วัสดุ อุปกรณ์ในการผลิตนั้น ก็เป็นวัสดุอุปกรณ์ที่สามารถหาได้ทั่วไปในราชอาณาจักร หาใช่วัสดุพิเศษที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศหรือเป็นวัสดุที่มีได้เฉพาะผู้ประกอบการบางรายเท่านั้น จึงยังฟังไม่ได้ว่าองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด มีพฤติการณ์ในการปกปิดประกาศ หรือข่าวสารการจัดซื้อจัดจ้างโครงการดังกล่าว เพื่อเอื้อประโยชน์หรือกีดกันผู้เสนอราคารายหนึ่งรายใด แต่อย่างใด ประกอบกับ ไม่ปรากฏพยานหลักฐานรับฟังได้ว่านายสำราญ ลุนอุดม นายกองค์การบริหารส่วนตำบลหนองเขียด มีพฤติการณ์เข้าแทรกแซงสั่งการกระบวนการจัดซื้อหรือมีผู้หนึ่งผู้ใดกระทำการโดยมีเจตนาทุจริตเพื่อแสวงหาผลประโยชน์อันมิควรได้จากการจัดซื้อจัดจ้างโครงการดังกล่าว หรือกระทำการร่วมกันตกลงสมยอมราคาเพื่อให้ประโยชน์แก่ผู้หนึ่งผู้ใดได้เข้าเป็นคู่สัญญาในโครงการดังกล่าว แต่อย่างใด ดังนั้น การกระทำของผู้ถูกกล่าวหาที่ 1 - 11
จึงยังรับฟังไม่ได้ว่าเป็นการกระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่ หรือกระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ
