ใครว่าวิทยุชุมชนตายแล้ว? ตามไปดู WMNF FM แห่งแทมป้ากับเคล็ดวิชาแลกหมัดสู้สื่อใหม่

เขียนวันที่

วันจันทร์ ที่ 30 กรกฎาคม 2561 เวลา 11:26 น.

เขียนโดย

ศุภเดช ศักดิ์ดวง

หมวดหมู่

“สถานีวิทยุชุมชนในเมืองเรา (แทมป้า) มีทั้งหมดประมาณ 53 คลื่น แต่มีเพียง 5 คลื่นเท่านั้นที่มีรายงานข่าว ที่เหลือคือคลื่นดนตรี และกีฬาเป็นหลัก นั่นคือประเด็นที่ว่าทำไมประชาชนยังนิยมฟังเราอยู่ เพราะชุมชนขาดแคลนวิทยุที่รายงานข่าวท้องถิ่น ที่ถือเป็นเรื่องใกล้ตัวพวกเขามากที่สุด”

PIC wnmf 30 7 61 1
(คุณ Rob Lorei Co-Founder & Radio Host และบรรณาธิการข่าวประจำ WMNF FM 88.5)

“So you can throw me to the wolves, Tomorrow I will come back, Leader of the whole pack …”

บางท่อนจากเพลง Throne ของวงร็อคสัญชาติอังกฤษชื่อดังขวัญใจนักฟังหูหนัก Bring Me The Horizon ดังขึ้นจากวิทยุบนรถที่ผมนั่งเพื่อจะไปประชุมงานในเมืองแทมป้า รัฐฟลอริด้า ปลุกผมให้ตื่นจากภวังค์ และทำให้ผมทบทวนความทรงจำว่า ในช่วงเวลาราว 2 สัปดาห์ (ขณะนั้น) รถทุกคันที่ผมขึ้นในหลายเมืองที่ผ่านมา คนขับมักนิยมเปิดเพลงจากสถานีวิทยุกันอยู่ และมีหลายคลื่นมาก แตกต่างกับไทยที่ปัจจุบันการฟังเพลงผ่านวิทยุเหลือน้อยลงเต็มที เพราะนิยมฟังผ่านระบบ ‘สตรีมมิ่ง’ หรือผ่านระบบอินเทอร์เน็ต หรืออย่างน้อยที่สุดคือการเปิดเพลงผ่านการเชื่อมต่อโทรศัพท์ เป็นต้น

ปฏิเสธไม่ได้ว่าท่ามกลางความร้อนแรงของ ‘สื่อใหม่’ ในช่องทางออนไลน์ ไม่ว่าจะเป็น เว็บไซต์สำนักข่าวที่ผุดมาดั่งดอกเห็ด หรือแม้แต่การเผยแพร่ข้อมูลต่าง ๆ ผ่านโซเชียลเน็ตเวิร์ค เช่น เฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ อินสตราแกรม ส่งผลให้ ‘สื่อเก่า’ เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ โทรทัศน์ และวิทยุ กำลังจะตายลงอย่างช้า ๆ

โดยเฉพาะ ‘สื่อวิทยุ’ ที่ปัจจุบันได้รับความนิยมน้อยลงจากเดิมอย่างมาก เนื่องจากการมาของสื่อใหม่ และแพลตฟอร์มแบบ ‘สตรีมมิ่ง’ ทางอินเทอร์เน็ตต่าง ๆ เช่น Joox Spotify หรือ Podcast เป็นต้น โดยเฉพาะในไทยในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมา มีสื่อวิทยุหลายแห่งต้องปิดตัวลง หรือลดจำนวนบุคลากรเป็นจำนวนมาก ขณะเดียวกันต้องดิ้นรนปรับเปลี่ยนแฟลตฟอร์มใหม่ในรูปแบบอินเทอร์เน็ต แต่ก็ยังไม่ได้รับความนิยมมากนัก เนื่องจากการเข้าถึงค่อนข้างยุ่งยาก และไม่สะดวกสบายเหมือนแพลตฟอร์ม ‘สตรีมมิ่ง’

แต่ในสหรัฐฯมันกลับไม่เป็นแบบนั้น ?

“การมาถึงของสื่อใหม่ ในยุคที่ทุกคนเข้าถึงข้อมูลทางอินเทอร์เน็ต เรากลัวมากเหมือนกันว่าสื่อวิทยุชุมชนอย่างเรา จะสู้พวกสื่อใหม่ได้อย่างไร”

เป็นคำยืนยันของคุณ Rob Lorei Co-Founder & Radio Host และบรรณาธิการข่าวประจำ WMNF FM 88.5 สถานีวิทยุชุมชนที่ใหญ่ที่สุดในรัฐฟลอริด้า

PIC วทยชมชน 2
(หนึ่งในห้องจัดรายการวิทยุ WMNF FM 88.5 จากทั้งหมด 2 ห้อง)

กล่าวสำหรับข้อมูลของ WMNF FM 88.5 ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 1979 หรือราว 39 ปีที่แล้วที่เมืองแทมป้า รัฐฟลอริด้า โดยช่วงก่อตั้งเป็นสถานีวิทยุเพื่อรายงานข่าวสารท้องถิ่นให้ประชาชนรับทราบ รวมถึงประสานงานร่วมกับสื่อวิทยุสาธารณะอย่าง NPR (สื่อวิทยุสาธารณะในสหรัฐฯ) เพื่อนำเสนอข่าวสารระดับชาติมาเผยแพร่ มีจุดแข็งในด้านการรายงานข่าวเชิงลึก รวมถึงรายการเพลงที่เปิดได้ไพเราะ และถูกหูชาวฟลอริด้าอย่างมาก โดยเฉพาะเพลง Jazz ที่ได้รับความนิยมสูงในรัฐนี้ ปัจจุบันปรับเปลี่ยนแฟลตฟอร์มมาสู่รูปแบบออนไลน์ด้วย มีเครือข่ายสถานีวิทยุรวม 5 คลื่นความถี่ และเคยขึ้นสู่จุดสูงสุดเป็นหนึ่งในสถานีวิทยุที่ได้รับความนิยมสูงสุดในสหรัฐฯมาแล้ว ปัจจุบันมีบุคลากรประจำ 7 ราย เป็นนักข่าว 2 ราย ที่เหลือเป็นโปรดิวเซอร์ และนักจัดรายการวิทยุ มีอีก 35 รายเป็นอาสาสมัครเข้ามาจัดรายการวิทยุ ถ่ายทอด 6 ชั่วโมง/วัน

PIC วทยชมชน 3
(ห้องเก็บแผ่นเสียง Vinyl-ซีดีเพลง เพื่อเปิดในช่วงต่าง ๆ)

ประเด็นที่น่าสนใจคือ คำตอบของเขาคล้าย ๆ กับนักหนังสือพิมพ์ หรือผู้บริหารสื่อสิ่งพิมพ์ค่ายอื่น ๆ ที่ผมพูดคุยมา นั่นคือเขายืนยันว่า แม้จะกลัวการมาของสื่อใหม่ และมีการปรับแพลตฟอร์มไปอยู่ในรูปแบบออนไลน์ และ Podcast แล้วก็ตาม แต่ประชากรกลุ่มใหญ่ของสหรัฐฯที่เสพสื่อคือกลุ่ม Baby Boomer (กลุ่มคนที่เกิดหลังยุคสงครามโลกครั้งที่ 2 ช่วงปี 1950-1960) ที่ยังนิยมอ่านหนังสือพิมพ์ หรือฟังวิทยุ แกล้มการจิบกาแฟตอนเช้าอยู่เป็นจำนวนมาก

อย่างไรก็ดีเขาบอกว่า ภายหลังการมาของสื่อใหม่ ได้เปิดรับนักข่าว และนักจัดรายการวิทยุ Gen Y (คนที่เกิดช่วงปี 1990) และ Gen Z (คนที่เกิดช่วงปี 2000) มาร่วมงานเป็นจำนวนไม่น้อย เพื่อให้เท่าทันการเปลี่ยนผ่านของสื่อใหม่

“ผมเป็นคนรุ่นเก่า ใช้เทคโนโลยีไม่ค่อยเก่ง” เขากล่าวพลางหัวเราะ ก่อนอธิบายว่า “แต่เชื่อว่าหลังจากเพิ่มแพลตฟอร์มออนไลน์ และการรับบุคลากรคนรุ่นใหม่เพิ่ม ทำให้ Facebook เราค่อนข้างแข็งแกร่ง มีคนติดตามจำนวนมาก รวมถึง Twitter และ Instragram ด้วย”

PIC วทยชมชน 4
(7 คำพูดหยาบคายที่ห้ามพูดในสื่อวิทยุ แม้ไม่ได้บัญญัติเป็นกฎหมาย แต่เป็นธรรมเนียมที่ปฏิบัติกันมา)

ผมถามว่า จุดแข็งที่ทำให้สถานีวิทยุแห่งนี้ยืนหยัดท้าทายสื่อกระแสหลักมาได้ถึง 39 ปีคืออะไร ?

“คงเป็นเพราะคลื่นสัญญาณเราแข็งแรงกว่าชาวบ้านเขา ทำให้คนฟังเยอะ” Rob ตอบพลางหัวเราะ ก่อนอธิบายจริง ๆ จัง ๆ ว่า นอกเหนือจากคลื่นสัญญาแข็งแรง ที่มีความแรงถึง 70,000 วัตต์ เสาส่งสัญญาณสูงถึง 10,000 ฟุต ใหญ่ที่สุดในเมืองนี้ (เทมป้า) รัศมีคลื่น 33 ไมล์ ยังมีโปรแกรมอื่น ๆ ที่เป็นที่นิยม โดยเฉพาะรายการเพลง เช่น การจัดลิสต์เพลงช่วงปี 1960 Rock ‘n roll รายการเพลง Jazz เพลง Blues หรือรายการ Talk show ต่าง ๆ รวมถึงข่าวสารที่เสนอเรื่องราวท้องถิ่นอย่างเข้มข้น ทำให้ได้รับความนิยมอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบันมีผู้ฟังประมาณ 4.4 ล้านคน/เดือน ส่วนเม็ดเงินโฆษณาก็ยังไหลเข้ามาเรื่อย ๆ แม้อาจจะน้อยจากเดิมบ้างเพราะการมาของสื่อใหม่ แต่ส่วนใหญ่ธุรกิจในชุมชนยังสนับสนุนเราอยู่ ทำให้ไม่เดือดร้อนเรื่องรายได้

PIC วทยชมชน 5
(แผนผังรายการวิทยุประจำวันของ WMNF FM 88.5)

สำหรับการรายงานข่าวของสถานีวิทยุแห่งนี้ มีนักข่าว 2 ราย ผลัดกันออกไปหาข่าว และรายงาน 3 ช่วง ช่วงเช้า บ่าย และเย็น โดยเป็นข่าวเด่นประจำวันทั้งหมด แต่ละช่วงมีเวลารายงานประมาณ 5 นาที นอกจากนี้ยังประสานงานรับข่าวจากสำนักข่าวระดับชาติเพื่อรายงานข่าวระดับประเทศทุกต้นชั่วโมง ช่วงละ 5 นาทีอีกด้วย

ส่วนทำไมอีก 48 คลื่นถึงไม่มีรายงานข่าว Rob ไม่ทราบสาเหตุเช่นกัน แต่เชื่อว่า น่าจะเป็นเรื่องของจุดยืน หรือเป้าหมายของสถานีวิทยุแต่ละแห่งเป็นหลัก

ทั้งหมดคือความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับสื่อที่เก่าที่สุดเป็นอันดับสองอย่าง ‘สื่อวิทยุ’ (ส่วนสื่อสิ่งพิมพ์เก่าแก่ที่สุด) ที่ใครจะเชื่อว่า ยังคงได้รับความนิยมในสหรัฐฯอย่างมาก และยืนหยัดสู้กับกระแส ‘สื่อใหม่’ ได้อย่างเต็มภาคภูมิ แม้จะไม่ ‘โด่งดัง’ เท่าอดีต แต่ยังเชื่อถือได้ใน ‘ความเก๋า’

สื่อวิทยุในไทยน่าเอาเป็นเยี่ยงอย่าง ?