สมช.เปิดวงถ่ายทอดประสบการณ์ “อดีตหัวหน้าคณะพูดคุยดับไฟใต้” ตั้งแต่ยุคปิดลับ ถึงยุคเปิดเผยบนโต๊ะ ถอดบทเรียนจากอดีตสู่ปัจจุบัน เตรียมลุยแสวงหาทางออกรอบใหม่ภายใต้การนำของ “บิ๊กอั๋น – ป้ายแดง” ด้าน “ดร.ซาช่า” อุ่นเครื่องล่วงหน้าก่อนเวที ชี้ปมปัญหา ทำไมเจรจาไม่ไปไหน
วันพุธที่ 29 ต.ค.68 ที่โรงแรมอัศวิน แกรนด์ บางกอก กรุงเทพฯ มีกิจกรรมหนึ่งที่ผู้สนใจปัญหาชายแดนใต้ โดยเฉพาะสาย “สันติวิธี” พลาดไม่ได้ด้วยประการทั้งปวง เมื่อสภาความมั่นคงแห่งชาติ (สมช.) จัดงานเสวนาครั้งสำคัญในหัวข้อ “การพูดคุยสันติสุข : จากอดีตสู่ปัจจุบันและมุ่งสู่อนาคต”
ความน่าสนใจของงาน ไม่ใช่แค่การตั้งวงคุยเรื่องพูดคุยสันติสุข แต่งานนี้เป็นการรวมตัวกันของบุคคลสำคัญที่เคยมีบทบาทเป็น “หัวหน้าคณะพูดคุยสันติภาพ/สันติสุข” และ “หัวหน้าคณะพูดคุย/กรรมการในคณะพูดคุยฯ” ในหลายช่วงเวลา เพื่อถอดบทเรียนและชี้ทิศทางของการแก้ไขปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้
วงเสวนาจึงเป็นที่น่าจับตา เนื่องจากมีผู้ทรงคุณวุฒิระดับสูงเข้าร่วมอย่างคับคั่ง โดยเฉพาะอดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุข และผู้ที่ร่วมในคณะพูดคุยชุดต่างๆ ซึ่งถือว่าเคยมีประสบการณ์ตรงในภารกิจนี้ ได้แก่
- รศ.ดร. มารค ตามไท อดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุข ยุครัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ซึ่งเป็นกระบวนการพูดคุยแบบปิด ไม่มีแถลงข่าวหรือเปิดตัวผู้ร่วมกระบวนการอย่างเป็นทางการ
- พล.ท.ภราดร พัฒนถาบุตร อดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติภาพชุดแรก ในยุครัฐบาล นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ซึ่งเป็นกระบวนการพูดคุยอย่างเปิดเผย บนโต๊ะ เป็นครั้งแรก และเป็นการพูดคุยกับตัวแทนบีอาร์เอ็น
- พล.ท.สิทธิ ตระกูลวงศ์ อดีตเลขานุการคณะพูดคุยสันติสุข
- พล.อ.อุดมชัย ธรรมสาโรรัชต์ อดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุข ในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา
- พล.อ.วัลลภ รักเสนาะ อดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุข ในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ เช่นกัน
- นายฉัตรชัย บางชวด เลขาธิการ สมช. และอดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุข ในรัฐบาล นายเศรษฐา ทวีสิน
- พล.อ.สมศักดิ์ รุ่งสิตา หรือ “บิ๊กอั๋น” หัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุขคนปัจจุบัน ได้รับแต่งตั้งจากรัฐบาล นายอนุทิน ชาญวีรกูล
การเสวนาในครั้งนี้ ดำเนินรายการโดย นายพลเทพ ธนโกเศศ ผู้อำนวยการกองความมั่นคงจังหวัดชายแดนภาคใต้และชนต่างวัฒนธรรม สมช. และ นางสาววันระพี ขาวสะอาด นักวิชาการยุติธรรม ชำนาญการพิเศษ กระทรวงยุติธรรม
@@ ย้อน 6 ชุด “คณะพูดคุยดับไฟใต้“ ยุคเปิดเผย-บนโต๊ะ
ที่ผ่านมารัฐบาลไทยได้ตั้ง “คณะพูดคุย” ขึ้นมาเพื่อดำเนินกระบวนการสันติภาพ โดยใช้แนวทางสันติวิธีด้วยการพูดคุยแบบ “เปิดเผย-บนโต๊ะ” กับกลุ่มผู้เห็นต่างจากรัฐ เพื่อแก้ไขปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ขึ้นมาแล้วรวม 6 ชุด
ชุดแรกใช้ชื่อว่า “คณะพูดคุยเพื่อสันติภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้” ตั้งขึ้นในสมัยรัฐบาลนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ในช่วงปี 2556 มี พล.ท.ภราดร พัฒนถาบุตร อดีตเลขาธิการ สมช. ทำหน้าที่เป็นหัวหน้าคณะพูดคุยฯ โดยขณะนั้น พล.ท.ภราดร ยังอยู่ในตำแหน่งเลขาธิการ สมช. และคณะพูดคุยฯ เกือบทั้งหมดยังเป็นข้าราชการประจำจากหน่วยงานต่างๆ
ชุดที่ 2 ใช้ชื่อ “คณะพูดคุยสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้” ตั้งขึ้นในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา มี พล.อ.อักษรา เกิดผล อดีตประธานคณะที่ปรึกษากองทัพบก ทำหน้าที่หัวหน้าคณะพูดคุยฯ และโครงสร้างคณะพูดคุยฯ ก็ยังเป็นข้าราชการประจำจากหน่วยงานต่างๆ เช่นเดิม
ชุดที่ 3 ยังใช้ชื่อเดิมคือ “คณะพูดคุยสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้” ตั้งขึ้นในรัฐบาลพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา มี พล.อ.อุดมชัย ธรรมสาโรรัชต์ อดีตแม่ทัพภาคที่ 4 (ซึ่งขณะนั้นเกษียณอายุราชการแล้ว) ทำหน้าที่หัวหน้าคณะพูดคุยฯ ส่วนโครงสร้างของคณะพูดคุยฯ ใช้เหมือนคณะพูดคุยฯ ชุดที่ 2
ชุดที่ 4 ใช้ชื่อ “คณะพูดคุย ‘เพื่อ’ สันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้” ตั้งในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา มี พล.อ.วัลลภ รักเสนาะ อดีตเลขาธิการ สมช. (เกษียณอายุราชการแล้ว) ทำหน้าที่หัวหน้าคณะพูดคุยฯ โดยโครงสร้างของคณะพูดคุยฯ ก็ยังเป็นข้าราชการประจำจากหน่วยงานต่างๆ
ชุดที่ 5 ใช้ชื่อ “คณะพูดคุยสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้” ตั้งในรัฐบาลนายเศรษฐา ทวีสิน มี นายฉัตรชัย บางชวด รองเลขาธิการ สมช.(ในขณะนั้น) ทำหน้าที่หัวหน้าคณะพูดคุยฯ โครงสร้างคณะพูดคุยฯ จะประกอบด้วย เลขาธิการ ศอ.บต., ผู้แทนกระทรวงต่างประเทศ, ผู้แทนกระทรวงยุติธรรม, ผู้แทนจาก สมช. และผู้แทนจาก กอ.รมน.ภาค 4 ส่วนหน้า
และล่าสุด “คณะพูดคุยสันติสุขจังหวัดชายแดนภาคใต้” ชุดใหม่ ซึ่งเป็นชุดที่ 6 ได้รับแต่งตั้งขึ้นในรัฐบาลนายอนุทิน ชาญวีรกูล โดยมี พล.อ.สมศักดิ์ รุ่งสิตา อดีตเลขาธิการ สมช. ที่เป็นทหารมาทำหน้าที่หัวหน้าคณะพูดคุยฯ
@@ “รศ.ดร.มารค ตามไท” อดีต หน.ทีมเจรจายุคนายกฯอภิสิทธิ์
ส่วน รศ.ดร.มารค ตามไท นักวิชาการด้านสันติศึกษา หนึ่งในผู้ร่วมเสวนาที่ระบุว่าเป็นอดีตหัวหน้าคณะพูดคุยสันติสุขฯ ด้วยนั้น จากการตรวจสอบของ “ทีมข่าวอิศรา” พบว่าเคยมีข่าวเป็นหัวหน้าคณะพูดคุยเจรจาสันติภาพกับกลุ่มผู้เห็นต่างจากรัฐ ในสมัยรัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ราวๆ ปี 2553-2554 ซึ่งในขณะนั้นยังไม่ได้เป็นการเจรจาในรูปแบบ “เปิดเผย – บนโต๊ะ” แต่อย่างใด โดยกลุ่มที่เข้าร่วมกระบวนการพูดคุยในขณะนั้น มีกลุ่มพูโลของ นายกัสตูรี มะห์โกตา รวมอยู่ด้วย
การพูดคุยในยุคนั้น มีการกำหนดพื้นที่ปลอดภัย มีการทำข้อตกลงหยุดยิงในบางอำเภอ ซึ่งในเบื้องต้นก็ประสบความสำเร็จด้วยดี แต่ยังไม่ทันที่จะขยายผล นายอภิสิทธิ์ได้ตัดสินใจยุบสภาเพื่อจัดการเลือกตั้งใหม่ และพรรคประชาธิปัตย์ที่นายอภิสิทธิ์เป็นหัวหน้าพรรค ไม่ได้กลับมาเป็นแกนนำจัดตั้งรัฐบาลอีก ทำให้กระบวนการสันติภาพที่ รศ.ดร.มารค ขับเคลื่อนต้องหยุดชะงักไป
ต่อมาในปี 2556 รัฐบาลนางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ได้เปิดโต๊ะพุดคุยขึ้นมาอีกครั้ง จากนั้นก็พูดคุยต่อเนื่องมาทุกรัฐบาล และ รศ.ดร.มารค ก็มีบทบาทอยู่เบื้องหลัง เพราะได้รับความเชื่อถือเชื่อมั่นจากบางกลุ่มที่อยู่ในกระบวนการสันติภาพ และคณะพูดคุยสันติสุข
@@ BRN อยู่สบาย - ไทยกลัวยกระดับ = ดับฝันเจรจา
ในห้วงเวลาที่ สมช.และรัฐบาล กำลังปลุกปั้นคณะพูดคุยสันติสุขชุดใหม่ ถึงขั้นมีการจัดเสวนาใหญ่ ระดมอดีตหัวหน้าคณะพูดคุยเกือบครบทุกคนมาขึ้นเวทีถอดประสบการณ์
ในขณะที่อายุของรัฐบาลอนุทิน ก็กำลังถูกตั้งคำถามว่าจะอยู่ในตำแหน่งได้ครบ 4 เดือนหรือไม่
ปรากฏว่า ดร.ซาช่า เฮลบาร์ธ นักวิจัยชาวเยอรมัน ซึ่งศึกษาเจาะลึกเกี่ยวกับปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย และขบวนการบีอาร์เอ็น ได้เขียนบทความเรื่อง “ทำไมนโยบายต่อความขัดแย้งในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทยจึงล้มเหลว” ส่งให้กับศูนย์ข่าวภาคใต้ สำนักข่าวอิศรา
โดยเนื้อหาของบทความ ระบุเหตุผล 5 ด้านที่ทำให้นโยบายดับไฟใต้ของรัฐบาลไทยทุกชุดไม่ประสบความสำเร็จ โดยในด้านที่ 4 เป็นเหตุผลเกี่ยวกับกระบวนการพูดคุยสันติสุข/สันติภาพ
ดร.ซาช่า ตั้งประเด็นเอาไว้ว่า “การเจรจาสันติภาพที่มีข้อขัดแย้ง”
เขาขยายความว่า การเจรจาสันติภาพไม่มีความคืบหน้าและไร้ทิศทาง เนื่องจากผู้นำตัวจริงของ BRN ไม่เข้าร่วมการเจรจา โดย BRN ยังคงเคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ ขณะที่มาเลเซียไม่ให้ความร่วมมือในการกดดันผู้นำ BRN ทำให้ BRN ไม่มีแรงจูงใจใดๆ ที่จะยุติความรุนแรง
พรรคฝ่ายค้าน PAS (ของมาเลเซีย) และหน่วยงานตำรวจลับพิเศษของมาเลเซีย (Special Branch) ต่างมีบทบาททางการเมืองที่ซับซ้อนที่ทำให้ BRN กลายเป็นเครื่องมือทางการเมืองที่บ่อนทำลายอำนาจของนายกรัฐมนตรีมาเลเซีย
ในฝั่งไทย เป้าหมายและความชอบธรรมของการเจรจาสันติภาพยังไม่ชัดเจน นักการเมืองสายอนุรักษ์นิยมจำนวนมากยังคงคัดค้าน เพราะเกรงว่าจะทำให้กลุ่มผู้ก่อความไม่สงบได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ และอาจเป็นก้าวแรกสู่การแบ่งแยกดินแดนในอนาคต
ท่าทีของไทยต่อการมีส่วนร่วมของต่างประเทศ เช่น เยอรมนี และสวิตเซอร์แลนด์ ก็ยังขัดแย้งกันในตัวเอง เพราะกลุ่มอนุรักษ์นิยมจำนวนหนึ่งไม่เห็นด้วยอย่างเงียบๆ โดยมองว่านี่คือ “เรื่องภายในของไทย” ที่ต่างชาติไม่ควรยุ่งเกี่ยว
