“ดอกบัวผุด” หรือ “บู งอ เกะ มอร์” ในภาษามลายูถิ่น เป็นกาฝากชนิดหนึ่ง เจริญเติบโตในป่าที่อุดมสมบูรณ์ พบเจอเฉพาะในป่าเขตร้อนชื้นในภาคใต้ของไทย
โดยเฉพาะในป่าบ้านนากา ต.อัยเยอร์เวง อ.เบตง จ.ยะลา ป่ารอยต่อที่เชื่อมกับผืนป่าฮาลาบาลา ตอนนี้ “ดอกบัวผุด” เริ่มทยอยออกดอกและเบ่งบานแล้ว
ซูไฮมี มีนา ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่พัฒนาชุมชน องค์การบริหารส่วนตำบลอัยเยอร์เวง พร้อมด้วย มะดือรัน มามะ ประธานกลุ่มเยาวชนบ้านนากอ และทีมงาน ได้พาสื่อมวลชนในพื้นที่เข้าชม “บู งอ เกะ มอร์” หรือ “ดอกบัวผุด” ที่บ้านนากอ ซึ่งกำลังผลิดอกเบ่งบานในช่วงนี้
การเดินทางต้องนั่งรถออกจากตัวเมืองเบตงไปยังบ้านนากอ ใช้เวลาประมาณครึ่งชั่วโมง จากนั้นก็ต้องเปลี่ยนรถ เดินทางต่อด้วยมอเตอร์ไซค์อีกราวๆ 6 กิโลเมตร และต่อด้วยเดินเท้าเข้าป่าอีกราวๆ 1 ชั่วโมงก็จะถึง
บริเวณที่พบ “ดอกบัวผุด” กำลังเบ่งบาน มีทั้งหมด 2 จุด จุดแรก มีดอกบัวผุดบาน 1 ดอก และจุดที่ 2 มีดอกบัวผุดบาน 2 ดอก โดยในแต่ละจุดยังมีดอกตูม และดอกเล็กๆ ที่กำลังจะทยอยออกดอกบานสะพรั่งอีกหลายดอก
สำหรับดอกบัวผุดที่บานเต็มที่แล้วในจุดที่พบเจอ สามารถวัดขนาดเส้นรอบวงของดอกได้ 50-60 เซนติเมตร หรือกว่าครึ่งเมตรเลยทีเดียว ซึ่งถือว่ามีขนาดใหญ่มาก สร้างความตื่นตาตื่นใจให้กับสื่อมวลชนเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นพืชที่หาดูได้ยากมากในปัจจุบัน และได้ชื่อว่าเป็นดอกไม้ที่ติดกลุ่มมีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกที่กระจายพันธุ์อยู่เฉพาะในป่าดิบชื้นทางภาคใต้ของประเทศไทย
“บู งอ เกะ มอร์ หรือบัวผุด เป็นกาฝาก อาศัยเถาวัลย์หรือรากของพืชจำพวกสกุลเครือเขาน้ำ จะเลื้อยลงดินด้วยน้ำหนักของดอก เมื่อดอกโตและบานจึงดูเหมือนว่าดอกผุดออกมาจากดิน” ซูไฮมี เล่าถึงที่มาของดอกไม้ยักษ์
“ลักษณะเด่นคือ จะมีดอกที่ใหญ่ ออกเป็นดอกเดี่ยว องค์ประกอบของดอกแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ภายนอกสุดเรียกว่า กลีบดอก มีลักษณะอวบน้ำ เป็นสีแดงเข้มจำนวน 5 กลีบ มีเส้นผ่าศูนย์กลางของดอก 50-60 เซนติเมตร ถัดมาคือ กำบังดอกสีแดง เป็นส่วนที่ล้อมรอบใจกลางดอก”
“และส่วนสุดท้ายคือ จานกลางดอกและหนาม มีแผ่นแบนคล้ายจานสีแดงสด มีปุ่มคล้ายหนามขึ้นอยู่ตรงกลาง หนามจะทำหน้าที่กระจายความร้อนและส่งกลิ่นเหม็นออกมา โดยมีกำบังดอกช่วยทำให้กลิ่นเหม็นเน่าภายในไม่ฟุ้งกระจายไปไกล เพื่อล่อแมลงชนิดต่างๆ ทั้งแมลงวัน แมลงวันหัวเขียว ผึ้ง ชันโรง ให้มาตอมดอก เพื่อช่วยแพร่ละอองเรณูของเกสรตัวผู้ที่อยู่กันคนละดอกไปผสมเกสรตัวเมีย” ซูไฮมี อธิบายละเอียดเกี่ยวกับดอกไม้ยักษ์ทีกลายเป็นเอกลักษณ์หาดูยากในป่าแถบนี้
เขาให้ข้อมูลอีกว่า ดอกบัวผุดจะใช้เวลาตั้งแต่เป็นดอกตูมกว่าจะกลายเป็นดอกบาน นานประมาณ 8-9 เดือน แต่เมื่อดอกบานแล้วจะอยู่ได้เพียง 4-5 วันเท่านั้น แต่บางดอกก็บานได้ถึง 5-7 วัน หลังจากนั้นก็จะค่อยๆ เหี่ยวเฉา เปลี่ยนเป็นสีดำ และเน่าเปื่อยหลุดออกจากลำต้นในที่สุด ด้วยเวลาประมาณ 2 สัปดาห์
สำหรับพื้นที่บ้านนากอ เดิมเคยเป็นค่ายของพรรคคอมมิวนิสต์มาลายา (หรือโจรจีนคอมมิวนิสต์มลายา ; จคม.) ก่อนจะย้ายค่ายไปอยู่ที่อื่น โดยกลุ่ม จคม.ได้บอกกับชาวบ้านในพื้นที่ว่า มีดอกบัวผุดในผืนป่าแห่งนี้ ให้ช่วยกันอนุรักษ์ป่า เนื่องจากบัวผุดเป็นพืชเปราะบาง เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์มาก ขยายพันธุ์ได้ยาก และต้องอาศัยเป็นกาฝากที่อยู่ในป่าดิบชื้นเท่านั้น
ขณะที่ชาวบ้านในพื้นที่บางส่วนนิยมนำดอกตูมมาต้มน้ำดื่ม ด้วยความเชื่อว่าจะช่วยทำให้หญิงมีครรภ์คลอดง่าย ทำให้ทางกลุ่มเยาวชนบ้านนากอต้องไปทำความเข้าใจกับชาวบ้านในพื้นที่ให้ช่วยกันอนุรักษ์ “บู งอ เกะ มอร์” หรือ “ดอกบัวผุด” เพื่อให้เยาวชนและนักท่องเที่ยวได้ศึกษาเรียนรู้ ผลักดันเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ของ ต.อัยเยอร์เวงต่อไป
มะดือรัน มามะ ประธานกลุ่มเยาวชนบ้านนากอ เล่าว่า ได้ใช้เฟซบุ๊กของตนเองที่ชื่อว่า มะดือรัน มามะ (มะนูซียอซูมอ) ถ่ายทอดเรื่องราววิถีชีวิตของชาวบ้าน เกร็ดความรู้ในการใช้ชีวิต รวมถึงเล่าเรื่องสถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติในบ้านนากอ และ ต.อัยเยอร์เวง เป็นภาษามลายู เพื่อเชิญชวนนักท่องเที่ยวให้เข้ามาเที่ยวสถานที่แห่งนี้ และสัมผัสวิถีชีวิตของชาวบ้าน
“ล่าสุดได้ลงคลิปบัวผุด มีคนติดตามเยอะมาก ขนาดคนแก่ที่อายุ 70-80 ปีก็ยังไม่เคยเห็น เพิ่งได้ดูจากคลิปเป็นครั้งแรกในชีวิต ผมได้พูดคุยกับผู้ใหญ่บ้านและกลุ่มเยาวชนให้มีการอนุรักษ์ทรัพยากรในพื้นที่ พร้อมจัดตั้งกลุ่มมัคคุเทศก์น้อย ประชาสัมพันธ์ของดีของเด่นบ้านนากอ ส่งเสริมแหล่งท่องเที่ยวบ้านนากอให้เยาวชนมีรายได้ และเป็นที่รู้จักกับนักท่องเที่ยวต่อไป” มะดือรัน บอก
ปัจจุบันนี้ “บู งอ เกะ มอร์” หรือ “ดอกบัวผุด” มีจำนวนลดลงเรื่อยๆ ดังนั้นเมื่อนักท่องเที่ยวไปเดินป่าเพื่อชมดอกบัวผุด จึงควรใช้ความระมัดระวังในการเข้าชม เพราะอาจพลาดไปเหยียบย่ำบนดอกตูมของบัวผุดได้ หากใครจะไปเที่ยวชมควรมีเจ้าหน้าที่นำทาง เพื่อป้องกันไม่ให้เหยียบหรือทำลายดอกบัวผุดและป้องกันการพลัดหลงในป่า
--------------
หมายเหตุ : นักท่องเที่ยวที่สนใจอยากจะเดินทางไปชมดอกบัวผุดบาน สามารถติดต่อผ่าน นายซูไฮมี มีนา ทางหมายเลขโทรศัพท์ 086-2888792 หรือ นายมะดือรัน มามะ โทร 087-2979217
