สงครามระหว่าง “กองกำลังฮามาส” กับ “รัฐชาติอิสราเอล” ยังไม่จบง่าย
ผลกระทบส่อเค้ารุนแรงบานปลาย ทั้งขอนเขตของสงคราม ลุกลามไปทั้งเรื่องเศรษฐกิจ และวิกฤตพลังงาน
ศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.สุรชาติ บำรุงสุข นักวิชาการด้านความมั่นคงชื่อดังจาก จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วิเคราะห์และคาดการณ์สงครามสมรภูมินี้เอาไว้ ในมุมที่ทุกฝ่ายต้องห่วงกังวล
@@ อิสราเอล vs ฮามาส!
ผลพวงจากการเปิดการโจมตีอิสราเอลของกลุ่มฮามาสในวันที่ 7 ตุลาคมที่ผ่านมานั้น ทำให้คาดการณ์ได้ว่า เหตุการณ์ครั้งนี้มีแนวโน้มที่จะขยายตัวไปสู่ความขัดแย้งใหญ่
โดยเราอาจเทียบเคียงได้กับการโจมตีสหรัฐอเมริกาในวันที่ 11 กันยายน 2001 อันนำไปสู่การเสียชีวิตของผู้คนเป็นจำนวนมาก และการเป็นการโจมตีในแบบที่ “ไม่คาดคิด” คือมีลักษณะเป็น “surprise attack” ซึ่งในทั้งสองกรณีนี้ เห็นได้ชัดว่า รัฐเป้าหมาย (สหรัฐและอิสราเอล) ไม่ทันเตรียมรับมือกับการโจมตีที่เกิดขึ้นได้แต่อย่างใด
หากย้อนกลับไปเมื่อ 22 ปีที่แล้วจากเหตุการณ์ 9/11 จะเห็นได้ว่าหลังจากการโจมตีเกิดขึ้นแล้ว ผลที่ตามมาคือ “สงครามใหญ่” ชุดหนึ่งในเวทีโลกในรูปของ “สงครามต่อต้านการก่อการร้าย” และส่งผลสืบเนื่องกับการเมืองทั้งในระดับโลกและระดับภูมิภาคอย่างมาก โดยเฉพาะกับปัญหา “สงครามก่อการร้าย” ที่ขยายตัวไปสู่พื้นที่ต่างๆ ของโลกด้วย
@@ ผลกระทบของสงครามในเชิงมหภาค
ผลจากการโจมตีของฮามาส และการขยายตัวของความขัดแย้งที่เกิดขึ้น ทำให้เราอาจคาดคะเนถึงแนวโน้มของสถานการณ์ในอนาคตได้บ้าง อย่างไรก็ตาม ข้อสังเกตที่จะตั้งเป็นประเด็นนั้น อาจกล่าวเป็นสังเขปได้ดังต่อไปนี้
1) ยังไม่ชัดเจนว่าการก่อเหตุร้ายของฮามาสครั้งนี้ จะทำให้ปัญหาถูกยกระดับขึ้นกลายเป็น “สงครามใหญ่ในตะวันออกกลางครั้งใหม่” หรือจะถูกควบคุมปัญหาให้เป็นเพียง “สงครามจำกัดอิสราเอล-ฮามาส” และจำกัดพื้นที่อย่างสำคัญอยู่กับฉนวนกาซาเป็นส่วนหลัก
2) ปัญหาความขัดแย้งชุดนี้เป็นปัญหายืดเยื้อในตัวเอง เพราะด้านหนึ่งความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลกับกลุ่มฮามาสมีมานาน และอิสราเอลกับชาวปาเลสไตน์ก็มีปัญหาในกาซากันมานานเช่นกัน ปัญหาครั้งนี้จึงน่าจะทอดยาวออกไป และส่งผลกระทบในระยะยาวต่อภูมิภาคตะวันออกกลาง
3) ความขัดแย้งครั้งนี้ทำให้การเมืองโลกต้องให้ความสนใจกับปัญหาชาวปาเลสไตน์ในกาซามากขึ้น โดยเฉพาะความสูญเสียของประชาชนที่ต้องอยู่ในพื้นที่เป้าหมายการโจมตีของอิสราเอล
4) ปัญหาความรุนแรงและ/หรือสงครามในตะวันออกกลาง จะทำให้เกิดการทับซ้อนของความรุนแรง 2 ชุด คือ ปัญหาสงครามยูเครน กับปัญหาสงครามกับฮามาสในกาซา ซึ่งจะส่งผลกับการเมืองโลกในปีหน้าอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
5) ไม่ว่าความรุนแรงจะขยับตัวเป็นสงครามหรือไม่ก็ตาม ผลที่ตามมาเช่นที่เกิดขึ้นในทุกครั้งในตะวันออกกลางก็คือ ปัญหาราคาพลังงาน ซึ่งอาจขยายตัวเป็น “วิกฤตพลังงาน” ได้ด้วย
6) ความรุนแรงที่คาดเดาไม่ได้เช่นนี้ ย่อมส่งผลกระทบต่อภาวะเศรษฐกิจโลกอย่างแน่นอน ดังจะเห็นถึงความผันผวนของราคาทองคำ และตลาดหุ้น
7) ปัญหาที่เกิดขึ้นทำให้ต้องจับตามมองบทบาทของอิหร่าน โดยเฉพาะการเป็นผู้สนับสนุนหลักของการต่อต้านตะวันตกและอิสราเอล และความขัดแย้งจะขยายตัว จนอิหร่านต้องเข้าร่วมอย่างเปิดเผยหรือไม่
8) การต่อสู้ของฮามาสจะทำให้อิสราเอลใช้กำลังทหารเข้าปราบปรามมากขึ้น โดยเฉพาะในพื้นที่กาซา และอาจนำไปสู่การก่อการร้ายระลอกใหม่ในอนาคต ดังเช่นที่เห็นจากปฏิบัติการทางทหารครั้งนี้
9) ความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลกับฮามาสและชาวปาเลสไตน์มีโอกาสขยายตัวได้จากปฎิบัติการทางทหารของทั้ง 2 ฝ่าย และอาจนำพาชาติอาหรับอื่นๆ เข้าสู่การต่อสู้ ซึ่งหากปัญหาขยายตัวมากขึ้นแล้ว จะเป็นปัจจัยที่พารัฐมหาอำนาจอื่นๆ เข้าสู่การต่อสู้ด้วย ไม่ว่าจะเป็นสหรัฐ รัสเซีย จีน และสหภาพยุโรป
กล่าวคือ ภูมิภาคตะวันออกกลางจะยังคงเป็นพื้นที่สำคัญทางภูมิรัฐศาสตร์
10) ปัญหาที่เกิดขึ้นทำให้ความหวังที่จะขยายความสัมพันธ์ระหว่างรัฐอาหรับกับอิสราเอล เป็นไปได้ยากขึ้น จนอาจเป็นการหยุดยั้ง “การเจรจาอับราฮัม” (The Abraham Accords) ที่เริ่มในปี 2020 และปีนี้เป็นความหวังว่าซาอุดีอาระเบียจะเข้าร่วมด้วยนั้น อาจต้องยุติลง
@@ ปัญหาและความท้าทายในอนาคต
11) ปัญหาที่เกิดขึ้นจะยิ่งทำให้ทัศนะของคู่ขัดแย้งระหว่างชาวยิวกับชาวปาเลสไตน์จะยิ่งมีปัญหามากขึ้น และจะทำให้การประสานรอยร้าวในอนาคตเป็นไปได้ยากมากขึ้น อันเป็นผลจากการสูญเสียขนาดใหญ่ของทั้งสองฝ่าย อันจะทำให้ความบาดหมางของประชาชนสองฝ่ายมีมากขึ้น
12) ปัญหาเฉพาะหน้าที่สำคัญคือ นอกจากการตอบโต้ด้วยการโจมตีทางอากาศอย่างหนักหน่วงต่อเป้าหมายในกาซาแล้ว การรุกภาคพื้นดินของอิสราเอลที่เกิดตามมาจะทำให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนชาวปาเลสไตน์อย่างมาก อันอาจเป็นปัจจัยที่จะทำให้สงครามกลายเป็นสิ่งที่ควบคุมได้ยากขึ้นในอนาคตหรือไม่
และปัญหาที่ท้าทายอีกประการคือ รัฐบาลอิสราเอลจะดำเนินการอย่างไรเพื่อแก้ไขปัญหาตัวประกันชาวยิวและบุคคลสัญชาติอื่นๆ ที่ถูกฮามาสจับกุมในครั้งนี้
อย่างไรก็ตาม ทั้งหมดนี้เป็นการประเมินในเบื้องต้น และทั้งหมดนี้ชี้ชัดว่า เรายังต้องติดตามสถานการณ์ชุดนี้ต่อไปในอนาคต เพราะปัญหาที่เกิดขึ้นอาจนำไปสู่วิกฤตการเมืองใหญ่ในเวทีโลกได้ไม่ยากนัก!
