รัชกาลที่ 6 กับการก่อเกิดอุดมศึกษาไทย

"...เป็นอันว่าการอุดมศึกษาชาติไทยได้ถือกำเนิดมา โดยสมบูรณ์ เมื่อปี 2473 ย้ำครับว่าก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ราวสองปี โดยล้นเกล้ารัชกาล ที่ 6 เป็นหลัก กระบวนพระบรมราโชบายเรื่องนี้เริ่มต้นด้วยล้นเกล้ารัชกาลที่ 5 และ จบลงสมบูรณ์ คือ พระราชทานปริญญาบัตรครั้งแรก ก็จากพระหัตถ์ของล้นเกล้ารัชกาลที่ 7..."

........................................

วันนี้ 25 พ.ย. 2563 เป็น วันครบรอบ 95 ปี แห่งการสวรรคตของล้นเกล้ารัชกาลที่ 6 ในฐานะรัฐมนตรีว่าการจะขอเล่าถึงพระบรมราโชบายของพระมหากษัตริย์พระองค์นี้ในการก่อตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ขึ้นเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของประเทศ

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยนั้น ก่อเกิดบนพื้นฐานเดิมของโรงเรียนฝึกหัดวิชาสำหรับข้าราชการพลเรือน ตั้งขึ้นในปี 2442 และได้เปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนมหาดเล็กในปี 2445 ซึ่งล้วนเป็นวิวัฒนาการทางการศึกษาในช่วงปลายรัชกาลที่ 5 นั่นเอง

ครั้น รัชกาลที่ 6 ขึ้นครองราชย์ ก็ทรงมีพระราชดำริเพิ่มเติมที่จะจัดให้มีการอุดมศึกษาขึ้นมาในสยามให้จงได้ จึงโปรดเกล้าฯ ให้ยกโรงเรียนมหาดเล็กขึ้นสู่ระดับอุดมศึกษาทันที เรียกชื่อว่าโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ 1 ม.ค. 2453 จัดว่าเป็นพระบรมราโชบายที่ทรงดำเนินการเร็วมาก คือภายในไม่กี่เดือนที่ล้นเกล้ารัชกาลที่ 5 สวรรคต

ใน ปี 2458 โรงเรียนนี้ เปิดสอน 8 วิชา คือ การปกครอง กฎหมาย การทูต การคลัง การแพทย์ การช่าง การเกษตร และวิชาครู โดยสอนใน 5 โรงเรียน คือ โรงเรียนรัฏฐประศาสนศาสตร์ โรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ โรงเรียนราชแพทยาลัย โรงเรียนเนติศึกษา โรงเรียนยันตรศึกษา จะเห็นได้ว่าไม่ได้มีเพียงแต่วิชาที่จะสอนผู้คนให้ไปรับราชการเท่านั้น

ในวันที่ 26 มีนาคม ปี 2459 ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาโรงเรียนข้าราชการพลเรือนนี้ขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ชั้นต้นมีสี่คณะ คือ คณะรัฐประศาสนศาสตร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ (ที่ศิริราชพยาบาล)และ คณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ (อักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ไปด้วยกัน เรียนในคณะเดียวกัน) แต่ก็มิได้ให้ปริญญาบัตรในทันที จาก ปี 2459 ถึง ปี 2465 ที่ยกคุณภาพผู้บรรยาย และ เพิ่มพูนศิลปวิทยาการนั้น มหาวิทยาลัยจัดสอนเพียงระดับประกาศนียบัตร เท่านั้น รอจนถึงปี 2465 จึงเริ่มสอนในระดับปริญญาตรี จนสิ้นรัชกาลที่ 6 ไม่มีการให้ปริญญาบัตรแก่นิสิต

ในด้านการบริหารนั้น จุฬาลงกรณ์เมื่อแรกตั้งมีผู้บัญชาการมหาวิทยาลัย และ ต่อมาก็มีอธิบดีกรมมหาวิทยาลัยเป็นผู้รับผิดชอบดูแลสูงสุด ซึ่งพระองค์แรกก็คือกรมหมื่นชัยนาทนเรนทร โดยทรงดำรงตำแหน่งนี้ในปี 2463 สมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ฯ ก็เคยทรงดำรงตำแหน่งนี้ อยู่เกือบหนึ่งปีในช่วง พ.ศ. 2466-2467 ส่วนตำแหน่งอธิการบดีนั้น จะมีขึ้นก็ในสมัยหลังแล้ว

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยรอเวลานับแต่สถาปนามา เกือบ 15 ปี จึงให้ปริญญาเป็นครั้งแรก คือ เวชศาสตรบัณฑิต (แพทยศาสตรบัณฑิต) เมื่อ 25 ตุลาคม 2473 โดยล้นเกล้ารัชกาลที่ 7 เสด็จมาพระราชทานด้วยพระองค์เอง เริ่มต้นธรรมเนียมการให้เกียรติอย่างสูงต่อบัณฑิตในประเทศไทย ที่พระมหากษัตริย์ พระราชินี และเจ้านายชั้นสูง ทรงพระกรุณา เสด็จมาพระราชทานหรือประทานให้ด้วยพระหัตถ์

เป็นอันว่าการอุดมศึกษาชาติไทยได้ถือกำเนิดมา โดยสมบูรณ์ เมื่อปี 2473 ย้ำครับว่าก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ราวสองปี โดยล้นเกล้ารัชกาล ที่ 6 เป็นหลัก กระบวนพระบรมราโชบายเรื่องนี้เริ่มต้นด้วยล้นเกล้ารัชกาลที่ 5 และ จบลงสมบูรณ์ คือ พระราชทานปริญญาบัตรครั้งแรก ก็จากพระหัตถ์ของล้นเกล้ารัชกาลที่ 7

https://www.facebook.com/100044702075274/posts/205042394329162

ศ.(พิเศษ) เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รมว. อุดมศึกษาฯ