เมื่ออนาคตคนรุ่นใหม่ ต้องอยู่กับ 'ควอนตัมเทคโนโลยี'

"...หากถามว่า ควอนตัมอยู่ใกล้หรือไกล ควอนตัมอยู่ในมือของทุกคน เก่าหน่อยก็วิทยุ โทรทัศน์ คอมพิวเตอร์ เหล่านี้องค์ประกอบที่เรารู้จัก คือทรานซิเตอร์ เซมิคคอนดักเตอร์ ซึ่งเซมิกคอนดักเตอร์จะไม่เกิดขึ้นหากไม่มีควอนตัม..."

ปี 2568 องค์การสหประชาชาติ (UN) ได้ประกาศให้เป็นปีสากลแห่งวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีควอนตัม (The International Year of Quantum Science and Technology) เทคโนโลยีที่ผลักดันให้เกิดความก้าวหน้าครั้งสำคัญที่สุดในศตวรรษที่ 21 และการครบ 100 ปีของการริเริ่มกลศาสตร์ควอนตัม (Quantum Mechanics) อันเป็นศาสตร์ที่จะนำไปสู่การประยุกต์ใช้ชีวิตในอนาคต

แม้วันนี้ “ควอนตัม” ถูกมองเป็นเรื่องไกลตัว และยากสำหรับการรับรู้ของบุคคลทั่วไป ทั้งๆ ที่เราต่างก็ใช้ชีวิตท่ามกลางเทคโนโลยีควอนตัม 

คำถามที่ว่า ควอนตัมสำคัญกับชีวิตประจำวันเราอย่างไรบ้าง และมีอะไรบ้าง

ดร.สิวินีย์ สวัสดิ์อารี  หัวหน้าฝ่ายมาตรวิทยาไฟฟ้า สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (องค์การมหาชน) ยกตัวอย่างที่ใกล้ตัวสุดไว้บนเวทีเสวนาวิชาการเรื่อง “ควอนตัม:มุมมองฉัน มุมมองเธอ” ในงานมหกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ปี 2568 ณ ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์  ทั้งกล้องถ่ายรูปดิจิทัล หลอดไฟ LED เครื่องเลเซอร์ เครื่อง MRI เพื่อการวินิจฉัยทางการแพทย์ โดยเฉพาะโทรศัพท์มือถือ ไม่มีควอนตัม ไม่มีมือถือ

“หากถามว่า ควอนตัมอยู่ใกล้หรือไกล ควอนตัมอยู่ในมือของทุกคน เก่าหน่อยก็วิทยุ โทรทัศน์ คอมพิวเตอร์ เหล่านี้องค์ประกอบที่เรารู้จัก คือทรานซิเตอร์ เซมิคคอนดักเตอร์ ซึ่งเซมิกคอนดักเตอร์จะไม่เกิดขึ้นหากไม่มีควอนตัม”

ฉะนั้น ความสำคัญของควอนตัม คือ ได้เข้าไปอยู่ในชีวิตประจำวันของมนุษย์แล้ว

เช่นเดียวกันกับ ดร.บัญชา ธนบุญสมบัติ ผู้อำนวยการฝ่ายเผยแพร่เทคโนโลยี ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ยกตัวอย่างให้เห็นภาพชัดขึ้นอีกว่า หลอดไฟสมัยก่อนมีไส้ซึ่งเปลืองไฟ ต่อมาก็มีการผลิตหลอดฟลูออเรสเซนต์ และรณรงค์ให้คนหันมาใช้หลอด LED ประหยัดไฟ ซึ่งหากมนุษย์ไม่ได้สร้างองค์ความรู้เทคโนโลยีควอนตัม เราจะไม่มีพวกอุปกรณ์ที่เราใช้กันอยู่นี้

“มนุษย์เมื่ออายุมากขึ้น ความเจ็บป่วยมาเยือน เราต้องไปเอ็กซเรย์ ไป MRI ซึ่ง เครื่อง MRI มีเทคโนโลยีควอนตัมอยู่จำนวนมาก ทั้งตัวแม่เหล็ก การสร้างภาพ MRI ก็ต้องใช้หลักควอนตัม วันนี้เราใช้จนคุ้นเคย ควอนตัมอยู่ในอุปกรณ์ไฮเทคทั้งหลายที่เราใช้งานกันอยู่” ดร.บัญชา ให้ข้อมูล พร้อมกับมองว่า ควอนตัมอยู่ในช่วงเทคออฟ อนาคตเทคโนโลยีนี้สมบูรณ์ขึ้นจะทำให้มนุษย์คิดค้นยากได้รวดเร็วขึ้น

อย่างไรก็ตาม ความสำคัญของเทคโนโลยีควอนตัมที่ปัจจุบันมีความยาก และเข้าใจได้ลำบาก นักวิชาการทั้งสอง เห็นตรงกันว่า  ระยะเวลาอันใกล้ โลกกำลังเกิดเทคโนโลยี “ควอนตัมเทคโนโลยี 2.0” และจะเข้ามาอยู่ในชีวิตประจำวัน โดยเทคโนโลยีชุดนี้มีกำลังมหาศาล กระทบชีวิตมนุษย์ ด้านดี ควอนตัมใช้อย่างถูกต้องมีประโยชน์มหาศาล เช่น เทคโนโลยีควอนตัมทำให้เรื่องของการพยากรณ์สภาพดินฟ้าอากาศ เหตุแผ่นดินไหว  คำนวณได้แม่นยำขึ้น ขณะที่ด้านลบ ใช้ผิดทาง ก็มีกำลังทำลายมหาศาลเช่นกัน

สำหรับในอนาคตที่คนรุ่นใหม่จะต้องอยู่กับเทคโนโลยีชุดนี้ อพวช. ในฐานะหน่วยงานที่สร้างความตระหนักด้าน วิทยาศาสตร์ และเครือข่ายวงวิชาการ พยายามเร่งที่จะนำเรื่องควอนตัมออกมาสื่อสารเพื่อให้คนเข้าใจ หรืออย่างน้อยๆ ก็คุ้นกับคำว่า ควอนตัม ก่อนเป็นลำดับแรก

ควอนตัมสำคัญกับเด็ก เยาวชนไทย คนไทย และธุรกิจไทยในอนาคตอย่างไร ผู้สนใจสามารถเข้าเรียนรู้และค้นหาคำตอบได้ในงาน “มหกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ” ประจำปี 2568 ซึ่งจัดขึ้นที่ฮอลล์ 5-6 ชั้น LG   ตั้งแต่วันนี้ – 17 สิงหาคม 2568 ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์