"...เกือบ 70% ของนักท่องเที่ยวต่างชาติในภาคใต้เป็นชาวจีน ยุโรป และมาเลเซีย นอกจากนี้ ยังมีนักท่องเที่ยวรัสเซียเป็นสัดส่วนประมาณ 7.7% รวมถึงนักท่องเที่ยวอินเดียที่ขยายตัวมากขึ้นตั้งแต่ปี 2560 ก่อนเกิดโควิด-19..."
ภาคการท่องเที่ยวถือเป็นหนึ่งเครื่องยนต์สำคัญต่อภาวะเศรษฐกิจการเงินภาคใต้ ซึ่งที่ผ่านมาได้รับผลกระทบหนักจากการระบาดของโควิด-19 ปัจจุบันได้ทยอยฟื้นตัวต่อเนื่อง และคาดว่าในปี 2566 จำนวนนักท่องเที่ยวภาคใต้จะฟื้นตัวกลับมาเกือบ 70% ของช่วงก่อน โควิด-19 และกลับสู่ระดับก่อนโควิด-19 ได้ในปี 2568
โครงสร้างการท่องเที่ยวภาคใต้ก่อนโควิด-19
• รายได้ภาคการท่องเที่ยวของภาคใต้คิดเป็นเกือบ 1 ใน 3 ของประเทศ โดยรายได้กว่า 77% มาจากนักท่องเที่ยวต่างชาติ ขณะที่ประเทศพึ่งพารายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติประมาณ 60% (รูปที่ 1)
• เกือบ 70% ของนักท่องเที่ยวต่างชาติในภาคใต้เป็นชาวจีน ยุโรป และมาเลเซีย (รูปที่ 2) นอกจากนี้ ยังมีนักท่องเที่ยวรัสเซียเป็นสัดส่วนประมาณ 7.7% รวมถึงนักท่องเที่ยวอินเดียที่ขยายตัวมากขึ้นตั้งแต่ปี 2560 ก่อนเกิดโควิด-19
การฟื้นตัวของการท่องเที่ยวภาคใต้หลังโควิด-19
• ก่อนเปิดประเทศ นักท่องเที่ยวชาวไทยเป็นกลุ่มหลักที่เริ่มฟื้นตัว ส่งผลดีต่อเมืองรองในหลายจังหวัด และช่วยพยุงการท่องเที่ยวในเมืองหลักได้บ้าง ปัจจุบัน การฟื้นตัวของนักท่องเที่ยวไทยคิดเป็น 76% ของช่วงก่อนโควิด-19 (รูปที่ 3)
• เมื่อเริ่มเปิดประเทศให้นักท่องเที่ยวต่างชาติเดินทางเข้ามา จะเห็นว่ากลุ่มแรกส่วนใหญ่เป็นชาวยุโรปที่มีระยะเวลาเข้าพักนาน และเมื่อเปิดประเทศเต็มรูปแบบ ชาวมาเลเซียซึ่งเป็นหนึ่งในนักท่องเที่ยวหลักเข้ามามากขึ้น ขณะที่ชาวรัสเซียเริ่มเพิ่มขึ้นชัดเจนในช่วงปลายปี 2565 นอกจากนี้ ยังมีกลุ่มใหม่ ๆ ที่เดินทางเข้ามา อาทิ อิสราเอล ซาอุดิอาระเบีย สำหรับชาวจีนมีเข้ามาบ้างหลังจีนเปิดประเทศ แต่ยังน้อยมากเนื่องจากเที่ยวบินที่ยังมีเพียง 22% ของช่วงก่อนโควิด-192/ และการต่ออายุหนังสือเดินทางในจีนที่ยังล่าช้า ทำให้นักท่องเที่ยวต่างชาติโดยรวมในภาคใต้ฟื้นตัวกลับมาที่ประมาณ 58% (รูปที่ 3) ทั้งนี้ การฟื้นตัวยังมีความแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่
• อย่างไรก็ตาม การฟื้นตัวของการท่องเที่ยวภาคใต้ทั้งด้านรายได้และจำนวนนักท่องเที่ยวยังช้ากว่าประเทศ เนื่องจากเที่ยวบินตรงที่ยังกลับมาน้อย (รูปที่ 4) และค่าตั๋วโดยสารที่ราคาสูง ขณะเดียวกันการระมัดระวังการใช้จ่ายของนักท่องเที่ยวไทย ทำให้การฟื้นตัวของด้านรายได้ยังต่ำกว่าช่วงก่อนโควิด-19
มองไปข้างหน้า ทิศทางการท่องเที่ยวภาคใต้จะเป็นอย่างไร
• ธปท. และหลายหน่วยงานประมาณการว่าจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติของไทยจะฟื้นตัวต่อเนื่อง โดยปี 2566 จะอยู่ที่ 27 – 30 ล้านคน (รูปที่ 5) ซึ่งยังต่ำกว่า 40 ล้านคนในปี 2562 และจะทยอยเข้าสู่ระดับก่อนโควิด-19 ได้ในปี 2567-2568 ซึ่งคาดว่านักท่องเที่ยวต่างชาติในภาคใต้จะฟื้นตัวเช่นเดียวกับประเทศ เนื่องจากกว่า 34% ของนักท่องเที่ยวต่างชาติในไทยเดินทางมายังภาคใต้
• นักท่องเที่ยวต่างชาติในภาคใต้ที่ปรับเพิ่มขึ้นเนื่องจากอุปสงค์ที่ยังมีต่อเนื่อง สอดคล้องกับเที่ยวบินที่ทยอยฟื้นตัวเช่นกัน โดย บมจ. ท่าอากาศยานไทย (AOT) คาดว่าจำนวนเที่ยวบินจะเข้าสู่ระดับปกติในปี 2567 สำหรับธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องกับการท่องเที่ยวส่วนใหญ่พร้อมให้บริการ แม้มีบางส่วนที่ยังไม่กลับมาเปิด แต่ก็พร้อมหากนักท่องเที่ยวจีนเข้ามามากขึ้น
• ทั้งนี้ คาดว่านักท่องเที่ยวต่างชาติจะเพิ่มขึ้นเกือบทุกสัญชาติหลัก โดยชาวมาเลเซียมีแนวโน้มเข้าสู่ช่วงก่อนโควิด-19 ก่อนสัญชาติอื่น เนื่องจากนิยมเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัวจึงไม่มีข้อจำกัดด้านเที่ยวบิน ด้านนักท่องเที่ยวชาวยุโรปมีแนวโน้มเข้ามามากขึ้นตามเที่ยวบินที่ฟื้นตัว เช่นเดียวกับชาวรัสเซียที่จะเข้ามามากขึ้น ส่วนหนึ่งจากผลของความขัดแย้งรัสเซีย-ยูเครน ขณะที่นักท่องเที่ยวจีนคาดว่าจะเข้ามามากขึ้นในครึ่งปีหลังของปี 25663/ ซึ่งเป็นช่วงปิดภาคเรียนของจีน
• ปี 2566 จึงคาดว่าจะมีผู้เยี่ยมเยือนชาวต่างชาติในภาคใต้ประมาณ 18 ล้านคนครั้ง และเพิ่มขึ้นเป็น 23 ล้านคน ในปี 2567 (รูปที่ 6) โดยจะกลับสู่ระดับก่อนโควิด-19 ในปี 2568
• ขณะที่ผู้เยี่ยมเยือนชาวไทย คาดว่าจะเพิ่มขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป หลังเร่งไปมากในปี 2655 โดยในปี 2566 มีปัจจัยสนับสนุนจากมาตรการกระตุ้นการท่องเที่ยวในเดือน มี.ค.-เม.ย.66 แต่ยังมีปัจจัยด้านค่าครองชีพที่ยังคงกดดันกำลังซื้อ จึงคาดว่าจะมีผู้เยี่ยมเยือนชาวไทยประมาณ 21 ล้านคน และจะขยายตัวประมาณ 5% ใกล้เคียงระดับปกติ ในปี 2567 เพิ่มมาอยู่ที่ประมาณ 22 ล้านคน
ข้อสังเกตพฤติกรรมนักท่องเที่ยวหลังโควิด-19
- มาเลเซีย : นิยมเดินทางด้วยตนเองมากขึ้น โดยเลือกเดินทางกับรถยนต์ส่วนตัว แทนใช้บริการกรุ๊ปทัวร์
- จีน : นิยมเดินทางด้วยตนเองหรือท่องเที่ยวเป็นกลุ่มขนาดเล็กมากขึ้นและเป็นกลุ่มที่มีกำลังซื้อสูงรัสเซีย : พักนานขึ้น จากเฉลี่ย 16 วัน เป็น 1-2 เดือน4/ และเปลี่ยนการเข้าพักจากโรงแรมเป็นการเช่าที่อยู่อาศัยระยะยาวมากขึ้น
- ไทย : ใช้จ่ายน้อยลงจากเดิมที่ 7,400 บาท/คน/ทริป เหลือเพียง 4,300 บาท/คน/ทริป5/ จากค่าครองชีพที่ยังอยู่ในระดับสูง
อย่างไรก็ดี จำนวนนักท่องเที่ยวภาคใต้ อาจเพิ่มขึ้นกว่าที่ประมาณการ หากนักท่องเที่ยวจีนเข้ามามากกว่าคาด แต่ยังต้องติดตามปัญหาการขาดแคลนพนักงานสนามบินที่ส่วนกลาง ซึ่งเป็นปัญหาคอขวดที่อาจกระทบต่อการท่องเที่ยวภาคใต้ทางอ้อมได้ เนื่องจากนักท่องเที่ยวบางส่วนแวะเปลี่ยนเที่ยวบินจากส่วนกลางก่อนมาภาคใต้ รวมถึง การขาดแคลนแรงงานในธุรกิจโรงแรม ที่แม้ไม่กระทบต่อการฟื้นตัวของจำนวนนักท่องเที่ยว แต่อาจกระทบต่อคุณภาพการให้บริการได้
แม้จำนวนนักท่องเที่ยวของภาคใต้มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง แต่ในระยะยาว สิ่งที่สำคัญไม่แพ้กันคือการให้ความสำคัญกับการสร้างมูลค่าเพิ่มและปรับตัวให้สอดรับกับกระแสใหม่ โดยปัจจุบันเริ่มเห็นบ้างแล้วในบางพื้นที่ เช่น การท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ การท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ ซึ่งจะเป็นส่วนหนึ่งที่ ทำให้การท่องเที่ยวเติบโตได้อย่างเข้มแข็งและยั่งยืน
ตัวอย่างการพัฒนาการท่องเที่ยวในพื้นที่ภาคใต้
• โครงการ Andaman Wellness Corridor ที่จะเชื่อมโยงเส้นทางท่องเที่ยวเชิงสุขภาพจากจุดเด่นของแต่ละจังหวัด รวมถึงจะนำเอาเทคโนโลยีดิจิทัลมาพัฒนาให้เกิดเป็นการท่องเที่ยวที่ทันสมัยมากขึ้น
• โครงการ Songkhla (Oldtown) Creative District ที่นำเอกลักษณ์ของชุมชนย่านเมืองเก่ามาดึงดูดนักท่องเที่ยวผ่านกิจกรรมสร้างสรรค์ อาทิ กิจกรรมออกแบบผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นให้ทันสมัยขึ้น
ภัทรียา นวลใย
ธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคใต้
ที่มา :
1/ ผู้เยี่ยมเยือน หมายถึง ผู้ที่เดินทางเพื่อการท่องเที่ยว และอื่น ๆ เช่น การเยี่ยมเพื่อน/ญาติ ทั้งที่พักค้างคืน และไม่พักค้างคืน โดยเป็นการพักค้างในสถานพักแรม บ้านญาติ/บ้านเพื่อน และอื่น ๆ โดยผู้เยี่ยมเยือนภาคใต้จะเป็นการนับผู้เยี่ยมเยือนในทุกจังหวัดของภาคใต้รวมกัน 2)
2/ OAG Aviation Worldwide Limited, March 2023
3/ Chinese Traveler Sentiment Report,January 2023
4/ สมาคมธุรกิจการท่องเที่ยวจังหวัดภูเก็ต
5/ กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา (ข้อมูลปี 62 และ ก.พ.66), คำนวณโดย ธปท.
ภาพปกข่าว : เกาะมัตรา, https://thai.tourismthailand.org/Attraction/เกาะมัตรา
Isranews Agency | สำนักข่าวอิศรา 