จงเป็นตัวเราเอง

ronna me 2502 m1

"...พวกเราอาจจะเริ่มสงสัยว่า แล้วในที่ทำงานล่ะ เราสามารถจะเป็นตัวของตัวเองได้จริงหรือ เพราะงานวิจัยค้นพบว่า พนักงานถึง 1 ใน 3 รู้สึกกดดัน ต้องปิดบังความคิดเห็นของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าแตกต่างกับค่านิยมขององค์กร..."

Weekly Mail สัปดาห์ที่แล้ว ผมได้เขียนถึงยานนิส อันเททูคุมโป (Giannis Antetokounmpo) นักบาสเกตบอลอาชีพ ที่ก้าวข้ามข้อจำกัดของตัวเอง และได้พบกับชีวิตใหม่ พร้อมทิ้งท้ายไว้ว่า “ความสำเร็จ ของแต่ละคน มีความหมายที่แตกต่างกันไป ถ้าเราไม่รู้จักตนเอง อาจเสียเวลาทั้งชีวิตในการวิ่งไล่ล่า ไขว่คว้า ความฝัน ความสำเร็จ ตามแบบของคนอื่น ซึ่งไม่ใช่ตัวเรา”

ถือเป็นโจทย์ที่ผมถามตัวเองต่อในสัปดาห์นี้ว่า 'เราจะเป็นตัวเองในแบบฉบับที่ดีที่สุดได้อย่างไร' เพราะตั้งแต่เด็กมักจะถูกนำไปเปรียบเทียบกับคนอื่น ๆ เสมอ ในขณะที่ความคาดหวัง และความกลัวคนไม่รัก (fear of love) ทำให้เราแปลงร่างไม่ใช่ตัวของตัวเอง เป็นความทุกข์ที่ต้องฝืนทำในสิ่งที่ไม่เป็นธรรมชาติ อย่างไรก็ดี การเป็นตัวเองไม่ได้หมายถึงจะทำอะไรก็ได้ แล้วบอกว่า “นี่ฉันกำลังเป็นตัวเอง” เพราะคำว่า “เป็นตัวเอง” กับ “เห็นแก่ตัว” บางทีก็แยกกันไม่ออก การเป็นตัวเองจึงต้องมีขอบเขต ในที่นี้หมายถึงการทำให้ตัวเองมีความสุข โดยไม่เอาเปรียบคนอื่น มีความเห็นอกเห็นใจ และไม่ทำให้คนอื่นเดือดร้อน ในขณะเดียวกันเราต้องพร้อมที่จะพัฒนาตนเองในรูปแบบที่ทำให้ดึงศักยภาพในตัวตนออกมาอย่างเต็มที่ ถือเป็นโจทย์ที่ท้าทายว่าจะสลัดให้หลุดกลับมาเป็นตัวของตัวเองได้อย่างไร

พวกเราอาจจะเริ่มสงสัยว่า แล้วในที่ทำงานล่ะ เราสามารถจะเป็นตัวของตัวเองได้จริงหรือ เพราะงานวิจัยค้นพบว่า พนักงานถึง 1 ใน 3 รู้สึกกดดัน ต้องปิดบังความคิดเห็นของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าแตกต่างกับค่านิยมขององค์กร เพราะกลัวว่าจะไม่เป็นที่ยอมรับของหัวหน้าและเพื่อนร่วมงาน แต่สำหรับ อดัม แกรนต์ นักจิตวิทยาชื่อดัง กลับมองว่า การเป็นตัวของตัวเองในที่ทำงาน คือการได้แสดงความรู้สึก ความคิดเห็นของตนเองออกมา ทำให้เรามีพลังเพิ่มขึ้น รวมถึงช่วยทำให้เกิดประสิทธิภาพในการทำงานที่ดีขึ้น ในทางตรงข้าม หากเราไม่สามารถเป็นตัวของตัวเองได้ เราจะรู้สึกเครียดและหมดไฟ ดังนั้น การเปิดใจรับฟังจึงเป็นหัวใจในการสร้างความไว้วางใจ และทำให้การเป็นตัวของตัวเองของพนักงานในองค์กรเกิดเป็นพลังบวก

ronna me 2502 p2

มีหนังสือหลายเล่มที่แนะนำวิธีการเป็นตัวของตัวเอง แต่โดยสรุป แนวทางที่สำคัญที่สุดคือการค้นตัวตนที่แท้จริงของเราให้ได้ และก้าวข้ามความรู้สึกกลัวว่าคนอื่นจะไม่รัก และต้องเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น ดั่งคำพูดของกวาน เจีย เวย์ นักประพันธ์ชาวไต้หวันที่เขียนไว้ว่า “คนอื่นจะรัก หรือจะเกลียด นั้นก็ไม่เกี่ยวข้องกับเรา” เพราะมนุษย์ทุกคนย่อมมีทัศนคติและมุมมองที่ไม่เหมือนกัน ดังนั้นเราไม่สามารถให้ทุกคนรักเราได้

นิทานเรื่อง 'เศรษฐีกับต้นไม้พูดได้' น่าจะทำให้เราได้เห็นภาพของการเป็นตัวของตัวเองได้เด่นชัดขึ้น เรื่องมีอยู่ว่า “เศรษฐีท่านหนึ่งมีคฤหาสน์อยู่ใจกลางเมือง พร้อมมีสวนกว้างใหญ่หลายสิบไร่ที่ปลูกต้นไม้นานาพันธุ์ เช้าวันหนึ่ง ได้ลงมาเยี่ยมชมสวนดังกล่าว แต่ต้องอุทานด้วยความตกใจ เมื่อพบว่าต้นไม้และดอกไม้เหี่ยวเฉา ใบไม้ร่วงโรย ต้นไม้หลายต้นกำลังจะตาย เศรษฐีจึงตั้งคำถามกับต้นไม้ที่พูดได้ ต้นโอ๊กตอบว่าสาเหตุที่ตนเองกำลังจะตาย เพราะไม่สามารถเติบโตสูงได้ทัดเทียมต้นไพน์ที่สูงทะลุฟ้า แต่เมื่อเขาเหลือบไปเห็นต้นไพน์ที่กำลังจะตายเช่นกัน ต้นไพน์ตอบว่า เพราะตนไม่สามารถผลิตผลองุ่นที่หอมหวานดังเช่นต้นองุ่นได้ แต่ไม่ทันจะพูดจบ ต้นองุ่นก็สวนกลับทันควันว่า ตนเองก็กำลังจะเฉาตายเช่นกัน เพราะไม่สามารถออกดอกกุหลาบที่สวยงามเช่นต้นกุหลาบ

แต่เมื่อเศรษฐีเดินไปพบกับต้นโพธิ์ที่ลำต้นแข็งแรง เด่นสง่าภายในสวน มีกิ่งก้านสาขา และใบเขียวขจี ท่านจึงถามด้วยความสงสัยว่า ทำไมจึงแตกต่างจากต้นไม้ต้นอื่น ๆ ต้นโพธิ์ตอบโดยไม่ลังเลว่า เพราะท่านปลูกฉันมา นอกเหนือจากต้นโอ๊ก ต้นไพน์ ต้นองุ่น และต้นกุหลาบ ผมไม่มีทางเลือก นอกจากเป็นตัวผมเอง ที่ต้องทำให้เป็นต้นไม้ที่แข็งแรงที่สุดเพื่อความอยู่รอด นิทานเรื่องนี้ให้ข้อคิดว่า เราสามารถเลือกชีวิตให้มีความสุข แบบเบิกบาน หรือมีความอับเฉา อยู่ที่การยอมรับในการเป็นตัวของเราเอง ดังนั้น 'จงเป็นตัวเราเอง เพราะคนอื่นนั้นมีคนเป็นไปหมดแล้ว' (Be yourself, Everyone else is already taken)

ronna me 2502 p3