เสน่ห์ของการพายสำรวจคลองน้ำกร่อยใกล้ปากอ่าว

"...การจัดกิจกรรมแบบใกล้ปากอ่าวอย่างนี้ ผู้จัดอธิบายว่าต้องมีการเตรียมการเเยะพอควร คำนวณเรื่องน้ำขึ้น-น้ำลงให้ดี เพราะถ้าขาไปเป็นน้ำลงขากลับอาจมาได้ไม่ถึงจุดตั้งต้น เพราะแรงไหลของน้ำคืนทะเลจะทำให้พายสวนแรงน้ำได้ยากขึ้น และบางช่วงของก้นคลองอาจตื้นเขินจนเกิดสันดอนเลนที่แม้แต่แผ่นกระดานซับบอรด์ก็อาจครูดติดท้องคลองได้..."

ซับบอรด์เป็นแผ่นกระดานที่ออกแบบมาให้ยืนพาย มีทั้งชนิดที่เป็นแผ่นแข็งและที่เป็นแบบสูบลมให้พองออกมาเป็นแผ่นรับน้ำหนักการยืนได้สบายๆ ซับบอร์ดมาจากภาษาอังกฤษว่า SUP (Stand Up Paddle board) แปลตรงตัวคือบอรด์ยืนพาย แต่ใครจะนั่งพาย คุกเข่าพายก็ไม่ว่ากัน

ข้อดีของการพายซับบอร์ดคือได้ยืน คนพายสามารถมองไปไกลๆ ได้ชัดกว่านั่งพายเรือนานๆ ซึ่งการนั่งจะค่อนข้างเมื่อยขบ ข้อจำกัดเล็กน้อยของซับบอรด์คือ การทรงตัวต้องใช้สมาธิมากกว่า ต้องคำนวณน้ำหนักที่เรากดลงที่ฝ่าเท้าสองข้างให้พอดีตลอดเวลา ไม่ว่าจะตอนลุกตอนนั่ง ตอนเลี้ยว ตอนมีคลื่นเรืออื่นเข้ามา หรือตอนจะเบรคชะลอเรือ

สุดสัปดาห์คราวนี้ ผมได้รับการชักชวนจากคุณต้น นักธุรกิจจากสมุทรสาครให้ไปร่วมคณะพายซับบอร์ดสำรวจคลองพิทยาลงกรณ์ที่รอยต่อระหว่างเขตบางขุนเทียน กรุงเทพกับ จังหวัดสมุทรสาครใกล้กับย่านนาเกลือที่ผมเคยไปดูนกน็อตนั่นเองครับ นับเป็นที่ทำกิจกรรมสารพันใกล้กรุงที่เดินทางสะดวกดี

การพายซับบอร์ดในคลองระดับท้องถิ่นอย่างนี้ดีตรงที่วิวสวย เรือแล่นไปมาน้อย ต้นไม้ต่างๆ ของป่าชายเลนยังมีเป็นแนว แม้ไม่ถึงกับพุ่มหนาทึบ แต่พายแล้วให้ความรู้สึกอยู่กลางธรรมชาติ สงบ และมีลมสบาย

การจัดกิจกรรมแบบใกล้ปากอ่าวอย่างนี้ ผู้จัดอธิบายว่าต้องมีการเตรียมการเเยะพอควร คำนวณเรื่องน้ำขึ้น-น้ำลงให้ดี เพราะถ้าขาไปเป็นน้ำลงขากลับอาจมาได้ไม่ถึงจุดตั้งต้น เพราะแรงไหลของน้ำคืนทะเลจะทำให้พายสวนแรงน้ำได้ยากขึ้น และบางช่วงของก้นคลองอาจตื้นเขินจนเกิดสันดอนเลนที่แม้แต่แผ่นกระดานซับบอรด์ก็อาจครูดติดท้องคลองได้

ผู้จัดเล่าว่าควรต้องคำนวณเรื่องทิศทางลม และการมาของฝนไว้ล่วงหน้าบ้าง การยืนพายนั้นทำให้เรามีสภาพที่เหมือนเรือใบอย่างหนึ่ง ถ้าลมพัดแรง เราอาจสู้แรงลมเหนื่อยเอาการ ใครพายแข็งก็แล้วไป แต่ถ้าคนหัดพายใหม่ๆก็ควรเลือกเส้นทางที่มีทิวแสมทิวโกงกางบังลมให้น่าจะดีกว่า ส่วนเรื่องพยากรณ์อากาศ แม้คนทำกิจกรรมทางน้ำจะไม่กลัวเปียก แต่การยืนพายโด่เด่อยู่กลางลำน้ำขณะฟ้าคะนองก็ไม่ใช่เรื่องสนุก

ซับบอร์ดมาตรฐานจะมาพร้อมพายก้านยาวที่ตัวพายจะลอยน้ำเองได้ถ้าทำพายตกน้ำไป มีสายรัดข้อเท้าผู้พายให้ผูกติดกับแผ่นบอรด์ดเผื่อตกน้ำจะได้ว่ายกลับมาขึ้นบอรด์ได้ง่าย ใต้แผ่นบอร์ดจะมีครีบที่ถอดเก็บได้ยามขึ้นฝั่ง ครีบนี้จะช่วยให้บอร์ดพุ่งไปข้างหน้าแบบมีทิศทางหน่อยเวลาที่เราพายครับ

การพายที่ถูกต้องควรเป็นการยืนตรงไม่ย่อเข่า มือจับพายในลักษณะที่เมื่อยกพายชูขึ้นเหนือศรีษะด้วยสองแขนแล้วข้อศอกสองข้างของผู้พายจะตั้งฉากเท่าๆกัน สิ่งที่ขาดไม่ได้อีกอย่างคือเสื้อชูชีพไว้พยุงตัวหากตกจากแผ่นบอร์ดลงไปในน้ำ ไม่ว่าคุณจะว่ายน้ำเก่งเพียงใด ความปลอดภัยก็ต้องมาก่อนเสมอ

อ้อ ใครสวมแว่นตาควรมีสายรัดขาแว่นให้เรียบร้อย เพราะแว่นตาจมลงคลองไปจะกู้คืนได้ยาก

สำหรับผู้ที่เพียงต้องการลองกิจกรรมก็สามารถเช่าบอร์ดจากผู้ให้บริการมาลองใช้เป็นครั้งคราวได้ ในราคาไม่กี่ร้อยบาทต่อหน

ครั้งนี้ก็เช่นกัน ผู้มาร่วมกิจกรรมสามารถเช่ายืมแผ่นบอร์ดอย่างดีพร้อมอุปกรณ์คือพายและเสื้อชูชีพในราคา 800 บาท แถมน้ำดื่ม และอาหารหนึ่งอิ่มให้ด้วยในตอนจบ ใครพายไม่เป็นก็สอนให้ และระหว่างพายไป ผู้จัดยังมีทีมตามสนับสนุนทั้งไปและกลับ กิจกรรมการพายซับบอรด์ สามารถร่วมไปกับการพายแคนู และพายคายัคได้ (แคนูต่างกับคายัคอย่างไรดูที่ https://bit.ly/3KG6NLr)

แต่เนื่องจากคายัคและแคนูเป็นการนั่งพาย จุดศูนย์ถ่วงของคายัคและแคนูจึงอยู่ต่ำกว่า การทรงตัวก็จะง่ายกว่าจึงสามารถจ้วงจ้ำเคลื่อนเรือไปได้เร็วกว่ายืนพายซับบอร์ด อีกทั้งทรงเรือเป็นแบบแหลมตัดคลื่น ไม่ได้มาเป็นแผ่นๆอย่างซับบอร์ดจึงแหวกน้ำไปได้ดีกว่า แต่ถ้าเป็นการพายเป็นกลุ่ม การควบคุมปรับระดับความเร็วร่วมๆกันไปย่อมสามารถทำได้

ซับบอร์ดมีแรงพยุงดีมาก คนน้ำหนักเยอะก็สามารถใช้ซับบอร์ดได้ไม่ยาก การขึ้นลงก็ง่ายกว่า วันนี้มีผู้ร่วมกิจกรรมนำสุนัขไซบีเรียนฮัสกี้ ตัวโตสง่า อายุเพิ่งจะขวบเดียว สวมเสื้อชูชีพช่วยพยุงพร้อมสายจูงมายืนบนบอร์ดพายไปด้วยกัน สร้างสีสรรให้คณะสำรวจกิจกรรมเป็นอย่างดี

บางรุ่นมีคนนัดพาสุนัขแสนรักไปออกพายร่วมกันก็มี น้องสุนัขไซบีเรียนที่มาวันนี้ดูชิลมาก ไม่กลัวน้ำ ไม่กลัวโคลง และไม่ตื่นเมื่อมีใครพายมาเข้าใกล้ เชื่อฟังเจ้าของอย่างสุภาพ และนิ่งอย่างเหลือเชื่อ

สาวๆ หลายคนพายซับบอร์ดด้วยการนั่งพายบ้าง คุกเข่าพายบ้าง นัยว่าคงทรงตัวแบบนั้นถนัดกว่า และคงไม่อยากต้องยืนรับแดด บางบอร์ดเป็นครอบครัวของพ่อกับลูก หรือแม่กับลูก ใช้บอร์ดเดียวกันร่วมกับเด็กเล็กได้ร่วมกันซึมซาบกับลมธรรมชาติ และเพลินไปกับความเงียบ มีเสน่ห์ของคุ้งน้ำ และลำคลองที่เป็นน้ำกร่อย

คราวนี้เราเลือกเส้นทางที่พายไปกลับระยะทาง 6 กิโลเมตรครับ เอาแผ่นซับบอร์ดลงน้ำกันราวบ่าย 3 โมง เลือกมุ่งเส้นทางที่เราจะหันหลังให้แดดบ่ายไปเรื่อย เพื่อเวลาขากลับก็จะเป็นเวลาราว5โมงเย็นเศษ แม้มีแสงแต่จะไม่เป็นแดดแยงตา เวลาขาออกเป็นเวลาน้ำทะเลกำลังจะขึ้นสูงสุด ดังนั้นเมื่อออกพายไปน้ำจะนิ่งสงบ จากนั้นน้ำจึงค่อยๆ เคลื่อนกลับทะเลอย่างช้าๆ ช่วยดึงให้เราเคลื่อนไปข้างหน้าเบาๆ

เราเลี้ยวเข้าคลองซอยที่แคบลงเพื่อให้ทุกคนได้ซึมซับกับวิวต้นไม้เขียวๆ แน่นๆ ทั้งสองฝั่งน้ำ ช่วงนี้ผักตบชวาไม่มีเลย ทั้งที่คลองแรกซึ่งเราตั้งต้นกิจกรรมและในคลองย่อย นับว่าดีงามมาก

อย่างไรก็ดี เรายังพอจะพบเห็นขยะลอยน้ำบ้าง ติดตามกิ่งก้านต้นแสมต้นโกงกางบ้าง มีทั้งขยะเล็กและใหญ่ บางชิ้นคงลอยน้ำมานานแล้วจนตะไคร่จับลื่นมือ บางชิ้นน้ำขึ้นพัดเข้าไปติดในดงกิ่งไม้ ส่วนใหญ่เป็นขยะบกที่น่าจะถูกลมพัดจนปลิวหรือกลิ้งมาตกคลอง ซับบอรด์กินน้ำไม่ลึก จึงช่วยให้เราพายตามเข้าไปในย่านน้ำตื้นริมฝั่งเพื่อคว้าขยะลอยน้ำเหล่านั้นขึ้นวางบนแผ่นบอรด์เพื่อเอากลับออกมารวบรวมได้

ผมเหลือบเห็นลังโฟมขนาดใหญ่ที่ลอยติดอยู่ในดงกิ่งไม้ จึงเลือกที่จะพายเข้าไปเก็บลังโฟมนั้นมาวางบนบอร์ดของตัวเอง แล้วย้ายขยะสารพัด ซึ่งส่วนใหญ่เป็นขยะพลาสติก และขวดเครื่องดื่มมาใส่ในลังโฟมแทนขยะพลาสติกกับโฟมนั้นร้ายกาจนัก ย่อยสลายช้าเป็นร้อยปี ไม่เก็บออกก็จะคาอยู่เป็นศตวรรษ ไม่ก็ลงทะเลไปซึ่งจะยิ่งเก็บยาก

วันนี้เราเก็บได้ตั้งแต่ฝาถังพลาสติก ขาดพลาสติก ถุงพลาสติก ถุงขยะเล็กที่มัดปากถุงหลุดลอยน้ำมา ยางในของรถมอเตอร์ไซค์ ซองขนมอบกรอบ และปลายเชือกสารพัดความยาวมาพอสมควร

ในช่วงที่เราพายกลับ เกิดมีฝนลงเม็ดจากซาๆ เป็นซ่าๆ แล้วก็กลายเป็นซู่ๆ คือฝนทยอยตกหนักขึ้นหนักขึ้นแบบไม่ลืมหูลืมตา ดีที่ไม่มีฟ้าคะนอง ผมเห็นประโยชน์ของปีกหมวกที่สวมศรีษะอีกครั้งก็ตรงนี้ เพราะปีกหมวกช่วยลดน้ำฝนที่จะกระเด็นเข้าตาได้ดี อีกอย่างที่ได้ประโยชน์มากคือถุงกันน้ำ ใส่โทรศัพท์มือถือ ใส่กล้องถ่ายรูปและหรือกระเป๋าสตางค์ได้ปลอดภัย ไม่กลัวตกน้ำไม่กลัวฝนเปียก ฝนหนักเอาเรื่อง และไม่มีทีท่าจะหยุดง่าย ฟ้าเริ่มอ่อนแสงลงอย่างรวดเร็วเพราะเมฆบัง

เราทุกคนต่างเร่งฝีพายมุ่งกลับ สู้ทั้งลมและฝน สู้ทั้งจังหวะน้ำลง แต่ทุกคนก็สามารถพายกลับมารวมตัวในจุดตั้งต้นได้โดยเรียบร้อย ขนขยะขึ้นฝั่ง เพื่อรอส่งให้รถขยะเทศบาลมารับไปจัดการในวันต่อไป

ผู้จัดกิจกรรม เป็นกลุ่มคนหนุ่มสาวในพื้นที่ มีเพื่อนมีพี่ที่เคยทำกิจกรรมร่วมกันจากที่อื่นมาช่วยๆกัน พยายามสร้างแผนกิจกรรมให้เกิดการท่องเที่ยวเชิงกีฬาทางน้ำ กิจกรรมเชิงผจญภัยในท้องถิ่น กิจกรรมสำรวจศึกษาธรรมชาติใกล้ชานกรุง กิจกรรมที่ร่วมกันได้ง่ายของคนในครอบครัว นับว่าเป็นความตั้งใจที่ดีงาม

หลังขึ้นจากน้ำ เพียงใช้นิ้วกดกระเดื่องเอาลมออกจากในซับบอรด์ ถอดครีบใต้บอรด์ออก ม้วนแผ่นซับบอรด์เก็บ จนเหลือขนาดเท่าๆม้วนผ้านวมใส่ท้ายรถได้ หลังทุกคนล้างตัวแล้ว ผู้จัดกิจกรรมเเตรียมผัดไทยกุ้งสดฝีมือชาวบ้านให้ทานพอคลายหิวคืนพลังก่อนอำลาแยกย้ายขับรถกลับถิ่นด้วยความอิ่มใจที่ได้ออกกำลังกาย ได้มิตรใหม่ ได้รับรู้ว่าธรรมชาติใกล้กรุง ใกล้ปากอ่าวนั้น สงบ มีเสน่ห์ และยังค่อนข้างสะอาด

ระหว่างนั่งรถกลับบ้าน ผมนึกดีใจที่ได้ไปตากแดด อาบน้ำฝนและตกเรือเปียกปอนด้วยกันกับผู้ร่วมกิจกรรม อิ่มใจที่ได้เห็นคนถิ่นเลือกทำกิจกรรมที่มีสีสรร ไม่รบกวนธรรมชาติ ไม่รบกวนวิถีชีวิตชาวบ้าน เปิดบริการให้ผู้มาเยี่ยมเยือนจากภายนอก สามารถมีกิจกรรมร่วมกันและร่วมกับคนในท้องถิ่นอย่างนี้ นับเป็นกิจกรรมสีเขียว โลว์คาร์บอนที่ลำน้ำส่วนใหญ่ในไทยก็พอทำได้ ถ้าสำรวจเส้นทางไว้อย่างรอบรู้

ท่องเที่ยวไทยจะฟื้นตัวครั้งใหม่ ด้วยความใส่ใจ และใช้ประโยชน์ร่วมกับสิ่งแวดล้อมอย่างทะนุถนอม ไทยเที่ยวไทยอาจไม่ทำให้รวยเร็ว แต่ถ้ารวยมิตรและเป็นกำลังช่วยให้คลองในไทยทุกที่มีสภาพที่ดี มีสภาพแวดล้อมที่รื่นรมย์ เราก็คงได้ทั้งความยั่งยืน และได้หยิบยื่นรอยยิ้มให้กันและกันได้งดงามในทุกที่ที่ท่องไป

วีระศักดิ์ โควสุรัตน์
สมาชิกวุฒิสภา
รองประธานกรรมาธิการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ของวุฒิสภา
อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา