"...เนื่องจากประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษประเภท 5 พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2565 ที่ไม่มีชื่อกัญชาอยู่อีกต่อไป มีผลใช้บังคับในวันที่ 9 มิถุนายน 2565 แต่นับจากวันที่ 17 มิถุนายน 2556 มีประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 16 มิถุนายน 2565 มีผลใช้บังคับ กัญชาก็มีสถานภาพใหม่เป็น 'สมุนไพรควบคุม'..."
การควบคุมกัญชาสามารถทำได้เต็มที่ภายใต้กฎหมายปัจจุบัน เพียงแต่ที่ผ่านมายังไม่ได้ทำ
สภาพ ‘เสรี’ และ ‘สุญญากาศ’ หรือภาษาที่ใช้ในการอภิปรายไม่ไว้วางใจของฝ่ายค้านคือ Legal gab ของกัญชา เคยมีอยู่จริง แต่เป็นช่วงสั้น ๆ แค่ 8 วัน ระหว่างวันที่ 9 - 16 มิถุนายน 2565 เท่านั้น !
เนื่องจากประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษประเภท 5 พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2565 ที่ไม่มีชื่อกัญชาอยู่อีกต่อไป มีผลใช้บังคับในวันที่ 9 มิถุนายน 2565
แต่นับจากวันที่ 17 มิถุนายน 2556 มีประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 16 มิถุนายน 2565 มีผลใช้บังคับ กัญชาก็มีสถานภาพใหม่เป็น 'สมุนไพรควบคุม'
สาเหตุที่เป็นเช่นนี้สันนิษฐานได้ไม่ยากว่าเพราะพลันที่เกิดสภาพ ‘เสรี’ แบบช็อคซีเนม่า สังคมและโดยเฉพาะแพทย์และสื่อก็พูดถึงด้านลบของกัญชาเสรีกันอย่างอึงมี่ กระทรวงสาธารณสุขโดยกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกจึงหันไปหยิบพ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 ขึ้นมาใช้ เป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าระหว่างรอการพิจารณาร่างพ.ร.บ.กัญชากัญชง พ.ศ. … เพื่อให้สังคมสบายใจว่าในระหว่างรอการพิจารณาร่างกฎหมายจากรัฐสภา ก็จะมีการควบคุมกัญชา และคุ้มครองเด็ก เยาวชน สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร ผ่านกฎหมายที่มีอยู่ตั้งแต่ปี 2542 ได้ นี่น่าจะเป็นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าที่ไม่ได้มีการวางแผนล่วงหน้ากันมาก่อน โดยที่กฎหมายฉบับนี้ที่ผ่านมามีการใช้น้อยมาก ที่ผ่านมา 23 ปีมีการประกาศ ‘สมุนไพรควบคุม’ เพียงชนิดเดียวเมื่อปี 2559 วัตถุประสงค์หลักก็ไม่ตรงกับกรณีกัญชาที่จะนำมาปรับใช้เสียทีเดียว จึงทำให้มีการตีความกฎหมายที่แตกต่างกันแม้ในแวดวงกระทรวงสาธารณสุขเอง
กฎเกณฑ์ในพ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 มีมาก และครอบคลุมแทบทุกด้าน ขอโฟกัสเฉพาะมาตรา 46 เป็นบทบัญญัติที่กำหนดให้การกระทำกิจกรรมใด ๆ แทบทุกอย่างต่อสมุนไพรควบคุมทุกชนิด (และ ‘ทุกส่วน’) ต้อง ‘ขออนุญาต’ และมี ‘ใบอนุญาต’ ก่อนจึงจะทำได้ 'ห้ามมิให้ผู้ใดศึกษาวิจัยหรือส่งออกสมุนไพรควบคุม หรือจำหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า เว้นจะได้รับใบอนุญาตจากผู้อนุญาต'
เน้น ๆ นะครับ
'ศึกษาวิจัย'
'ส่งออก'
'จำหน่าย'
'แปรรูปเพื่อการค้า'
ครอบคลุมแทบทุกกิจกรรม ขออนุญาตจากใคร ขั้นตอนอย่างไร อ่านมาตรา 46 มีรายละเอียดระบุไว้ในกฎกระทรวง 'กฎกระทรวง การอนุญาตให้ศึกษาวิจัยหรือส่งออกสมุนไพรควบคุม หรือจำหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า พ.ศ. 2559' ในขั้นนี้รู้หลัก ๆ แต่เพียงว่า ผู้ใดก็ตามจะกระทำกิจการใด ๆ เกี่ยวกับกัญชา ต้องไปขออนุญาตเป็นราย ๆ จากกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข หรือถ้าอยู่ในต่างจังหวัดก็ไปขออนุญาตจากนายแพทย์สาธารณสุขจังหวัด
ใบอนุญาตมีอายุ 3 ปี ถ้าไม่ปฏิบัติตาม หมายถึงกระทำกิจการใด ๆ ไปโดยไม่ได้ไปขออนุญาตและมีใบอนุญาตก่อน มีโทษทางอาญาตามมาตรา 78 ของกฎหมายฉบับเดียวกัน จำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ พวกที่ตั้งแผงขาย หรือเปิดร้านขาย หรือแปรรูปมาผสมในอาหารหรือน้ำดื่ม ด้วยเชื่อว่าทำได้โดย ‘เสรี’ ในมุมมองของผม และในมุมมองล่าสุดของกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ถือว่าผิดกฎหมายทั้งนั้น !
ข้อกำหนดที่ต้องให้ผู้ประกอบการต้อง ‘ขออนุญาต’ ตามมาตรา 46 นี้เองที่จะทำให้กระทรวงสาธารณสุขสามารถกำหนดนโยบายและเงื่อนไขต่าง ๆ ขึ้นมาเป็นกรอบได้ แต่ไม่ว่าจะเพราะเกรงว่าการอนุญาตเป็นราย ๆ จะสร้างความโกลาหลอลม่าน และไม่สะท้อนนโยบายปลดปล่อยกัญชาเท่าที่ควร หรือจะเพราะเหตุอื่นใดก็ตาม ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 16 มิถุนายน 2565 กลับย้อนแย้งกับมาตรา 46 ข้อ 2, 3 และ 4 ที่ขึ้นต้นประโยคด้วยคำว่า ‘อนุญาต’ นั่นแหละ โดยในข้อ 2 ระบุว่า…
อนุญาตให้ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ยี่สิบปีขึ้นไปสามารถครอบครอง ใช้ประโยชน์ ดูแล เก็บรักษา ขนย้าย จำหน่ายสมุนไพรควบคุมตามข้อ 1 ได้ ยกเว้นการกระทำ ดังต่อไปนี้
(1) การใช้ประโยชน์ในที่สาธารณะโดยการสูบ
(2) การใช้ประโยชน์กับสตรีมีครรภ์หรือสตรีให้นมบุตร
(3) การจำหน่ายให้กับบุคคลที่มีอายุต่ำกว่ายี่สิบปี สตรีมีครรภ์ หรือสตรีให้นมบุตร”
ข้อ 3 และ 4 เป็นเรื่อง ‘อนุญาต’ ทางการแพทย์และการรักษาพยาบาล กระทรวงสาธารณสุขชี้แจงหลังจากออกประกาศว่านี่คือการออกประกาศอนุญาตให้กับบุคคลทุกคนที่มีอายุ 20 ปีขึ้นไปกระทำกิจกรรมเกี่ยวกับกัญชาได้ โดยมีข้อยกเว้น 3-4 ประการ พูดง่าย ๆ ว่าเป็น ‘อนุญาตรวม’ ! ทั้ง ๆ ที่เห็นได้ชัดเจนว่าตามมาตรา 46 นั้น การอนุญาตมีกฎเกณฑ์กำหนดไว้เป็นการเฉพาะ ไม่ใช่อำนาจรัฐมนตรี และไม่ได้มีข้อความตรงไหนเปิดช่องให้มีการอนุญาตรวมได้ มาตรา 46 พ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542 เป็นกฎหมายแม่มีกฎหมายลูกเป็นกฎกระทรวงปี 2559 กำหนดขั้นตอนปฏิบัติในรายละเอียดไว้ชัดเจน จะใช้ประกาศกระทรวงซึ่งเป็นกฎหมายลำดับรองมา overrule กฎหมายแม่ได้หรือไม่ ?
ผมเคยให้ความเห็นส่วนตัวไว้แล้วว่าทำไม่ได้ ! ในเมื่อวันนี้ กระทรวงสาธารณสุขโดยกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เห็นว่าจะต้องปฏิบัติตามมาตรา 46 อย่างเคร่งครัด ทั้งที่ปรากฎในเอกสารแถลงข่าวเมื่อวันที่ 19 กรกฎาคม 2565 ย่อหน้าที่ 3 ทั้งในการให้สัมภาษณ์ของอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกต่อรายการเจาะลึกทั่วไทยอินไซด์ไทยแลนด์เช้าวันที่ 20 กรกฎาคม 2565 ถึงขนาดระบุว่าจะส่งนิติกรออกไปตรวจสถานที่ต่าง ๆ ที่มีการจำหน่ายกัญชาในรูปแบบต่าง ๆ กัน และดำเนินการจับกุม ทำไปเถอะครับ
ผมเชื่อว่าเดินมาถูกต้องและถูกทางแล้ว โดยต้องแจ้งไปยังสำนักงานตำรวจแห่งชาติให้ดำเนินการบังคับใช้กฎหมายตามแนวทางมาตรา 46 นี้ด้วย แต่ถ้าจะเดินแนวทางนี้ ที่ต้องไม่ลืมทำอีกอย่างหนึ่งคือ…
ต้องแก้ไขประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 16 มิถุนายน 2565 โดยเร็ว ปรับปรุงแก้ไขเนื้อหาในข้อ 2, 3 และ 4 เสียใหม่ ! แก้ไขให้ถูกต้องตามกฎหมาย เพื่อไม่ให้เป็นการ ‘อนุญาตรวม’ ที่ขัดต่อมาตรา 46 และไม่มีกฎหมายรองรับ เพราะไม่อย่างนั้น ผู้ถูกดำเนินคดีตามมาตรา 46 จะมีข้อต่อสู้ได้ว่าเขาเข้าใจว่าได้รับอนุญาตรวมเป็นการทั่วไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข 16 มิถุนายน 2565 ข้อ 2 แล้ว และที่หนักไปกว่านั้น ยังเสี่ยงต่อการที่บุคคลผู้เกี่ยวข้องกับประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม พ.ศ. 2565 ลงวันที่ 16 มิถุนายน 2565 จะถูกกล่าวหาว่าอาจเป็นการกระทำความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 157 ได้ แก้ไขเสียเถอะครับ
เขียนโดย คำนูณ สิทธิสมาน
สมาชิกวุฒิสภา
เขียนเมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม 2565
อ้างอิง :
พ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย พ.ศ. 2542
http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2542/A/120/49.PDF
กฎกระทรวง การอนุญาตให้ศึกษาวิจัยหรือส่งออกสมุนไพรควบคุม หรือจําหน่าย หรือแปรรูปสมุนไพรควบคุมเพื่อการค้า พ.ศ. 2559
https://www.fda.moph.go.th/.../ministerial-KwaoKrua.PDF
เอกสารแถลงข่าวต่อสื่อมวลชนของกรมการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก เมื่อ 19 กรกฎาคม 2565
https://www.dtam.moph.go.th/.../dtam.../dn0093-20072565.pdf
อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ให้สัมภาษณ์รายการเจาะลึกทั่วไปอินไซด์ไทยแลนด์เมื่อ 20 กรกฎาคม 2565
แหล่งที่มา : https://bit.ly/3cw2Qvu
Isranews Agency | สำนักข่าวอิศรา 