ชีวิตผกผันของ ‘แม่บัวตอง’

"...นี่คือช้างพังอายุราว 34 ปีครับ แม่บัวตองเคยมีลูกเพศเมียวัยกำลังน่ารัก ตอนที่อยู่ที่แม่ฮ่องสอน แต่อุบัติภัยดินโคลนในหุบเขาถล่ม จนตัวแม่บัวตองเองต้องยืนจมเลนลึกครึ่งตัวขยับไม่ได้ ลูกจมดินจนตายไปต่อหน้าต่อตา แม่บัวตองหัวใจสลายเพราะช่วยตัวเองไม่ได้ ช่วยลูกก็ไม่ได้ ได้แต่ยืนหายใจ ร้องเรียกลูก จนชาวบ้านมาช่วยกันขุดดินพาออกมาจนได้..."

แม่บัวตองเชือกที่ผมสัมผัสอยู่นี้

เดินดุ่มๆ ลุยน้ำในป่าเดินเทียบเข้ามาเงียบๆโดยควาญไม่ได้สั่ง ดั้งเดิมบัวตองเป็นช้างที่แม่ฮองสอน อยู่ใกล้ทุ่งบัวตองของดอยแม่อูคอ บัวตองเคยเป็นช้างทำไม้ชักลากและเคยรับนักท่องเที่ยวขี่ช้างไปเที่ยวบ้านกระเหรี่ยงคอยาวที่ท่าเรือบ้านน้ำเพียงดิน

นี่คือช้างพังอายุราว 34 ปีครับ แม่บัวตองเคยมีลูกเพศเมียวัยกำลังน่ารัก ตอนที่อยู่ที่แม่ฮ่องสอน แต่อุบัติภัยดินโคลนในหุบเขาถล่ม จนตัวแม่บัวตองเองต้องยืนจมเลนลึกครึ่งตัวขยับไม่ได้ ลูกจมดินจนตายไปต่อหน้าต่อตา แม่บัวตองหัวใจสลายเพราะช่วยตัวเองไม่ได้ ช่วยลูกก็ไม่ได้ ได้แต่ยืนหายใจ ร้องเรียกลูก จนชาวบ้านมาช่วยกันขุดดินพาออกมาจนได้

เหตุการณ์นี้นอกจากทำให้แม่บัวตองเสียใจจนมีปมในใจแล้ว ตัวเจ้าของเดิมซึ่งเป็นพ่อเฒ่ากะเหรี่ยงก็เสียใจ คิดมากจนล้มป่วย ทำใจไม่ได้จนตัดใจยกช้างให้คุณภัทรเอาไปเลี้ยงที่ภัทรฟาร์มช้างที่เชียงใหม่ โดยให้ลูกหลานกะเหรี่ยงช่วยกันพาขี่พาเดินเท้าออกจากขุนยวมมาครึ่งเดือนจึงถึงเชียงใหม่

วันที่ไปถึงที่หมาย ช้างตัวแดงไปหมดเพราะใช้งวงหยิบฝุ่นดินแดงพ่นเคลือบตัวเองลดความร้อนมาตลอดทาง

เมื่อมาถึงที่ปางช้าง บัวตองได้รับการต้อนรับให้เข้ากลุ่มกับช้างแม่ลูกหลายคู่
บัวตองตื่นเต้นมาก (และน่าจะสะเทือนใจด้วย) ที่เห็นลูกช้างอยู่กับแม่อื่นๆ เต็มไปหมด บัวตองพยายามช่วยเลี้ยงลูกช้าง เอางวงดึงมาดูดเต้านมตัวเอง

เวลาลูกช้างน้อยเชือกไหนเล่นซน ล้ม หรือตกใจกลัวอะไรขึ้นมา แม่บัวตองจะรีบวิ่งเข้าไปถึงตัวลูกช้างก่อนแม่ๆ ตัวจริงเสียอีก คือห่วงเด็กๆ มาก มีแม่ช้างบางตัวอายุน้อยๆ เป็นวัยรุ่นนิสัยไม่ค่อยเต็มใจ หรือไม่มีสมาธิเลี้ยงลูกเท่าไหร่ แม่ช้างวัยรุ่นเหล่านี้จึงสบายตัวไปเลย เพราะบัวตองจัดการเด็กๆให้หมด

เล่นบทแม่นมบ้าง แม่เลี้ยงบ้างได้สมบูรณ์แบบ

เข้าปีที่สองบัวตองก็ได้คู่ ผสมกับพลายบุญเย็นได้ลูกชื่อพังวารีปัจจุบันอายุ 7 ปีต่อมาก็มีลูกเพศผู้ชื่อธันวา ปัจจุบันอายุ 4 ปี ล่าสุดแม่บัวตองกำลังตั้งท้องอีกรอบโดยผสมกับพ่อพันธุ์ชื่อพลายข้ามแดน และมีสัญญาณการเปลี่ยนแปลงของเต้านมขยายใหญ่ขึ้นซึ่งเป็นสัญญาณบวกว่าน่าจะท้อง

ด้วยนิสัยเฉพาะตัวหรือจากเหตุการณ์เสียลูกเชือกแรกทำให้แม่บัวตองเป็นช้างที่ชอบและยินดีให้ลูกช้างอื่นๆดูดนมตัวเอง ซึ่งช้างแม่ส่วนมากจะสนใจแต่ลูกตัวเองและอาจหงุดหงิดหากลูกช้างของเชือกอื่นมาดูดนม ทำให้เป็นที่ทราบกันในหมู่คนเลี้ยงช้างทางภาคเหนือ และในกลุ่มสัตว์แพทย์ทีมทำงานช่วยช้างว่าหากมีกรณีลูกช้างแรกเกิดกำพร้าหรือกรณีแม่ช้างไม่ยอมเลี้ยงลูก ก็จะมีแม่บัวตองเป็นช้างที่ติดเป็นลิสต์อันดับต้น ในการช่วยเลี้ยงหรือให้นม หากบัวตองเองยังอยู่ในช่วงให้นมลูกตัวเองอยู่ และที่ผ่านมาบัวตองก็ช่วยเลี้ยงช้างน้อยรอดชีวิตจนโตกินอาหารธรรมชาติได้ด้วยตัวเองมาหลายๆเชือกแล้ว

แปลว่าไม่ใช่แค่ใจดี แต่มีผลงานเยอะแล้วด้วย

การรับเลี้ยงช้างของภัทรฟาร์ม และอีกหลายๆแห่งที่ผมไปสัมผัส ก็มักมีอะไรให้ได้เรียนรู้ต่างกันออกไป บางเชือกก็มีปัญหาสุขภาพร่างกาย บางเชือกก็มีปัญหาด้านจิตใจหรือปมในชีวิต ซึ่งผู้เลี้ยงดูต้องละเอียดอ่อน คิดหาวิธีช่วยเหลือแก้ไข โดยอิงหลักความจริงตามธรรมชาติและองค์ความรู้ที่มีอยู่หรือเรียนรู้เพิ่มเติมเสมอ

ออกเยี่ยมช้างคราใด เราจึงควรให้เกียรติคนเลี้ยง สอบถาม ให้กำลังใจ สนับสนุนกันตามอัตภาพ

เพราะช้างก็เหมือนตำราเล่มใหญ่ และคนเฝ้าเลี้ยงดูแลอย่างดีนี่แหละคือคนอ่านตำรา

แล้วเราจะได้แก้ไขปัญหาของช้างไทยได้อย่างมีความรู้ เพียงพอและเท่าทันกับความห่วงกังวลต่างๆที่สังคมมี

วีระศักดิ์ โควสุรัตน์
สมาชิกวุฒิสภา