การซื้อขายของออนไลน์: โลกธุรกิจที่ฉุดไม่อยู่

"...นอกจากผู้ขายรายใหญ่ ๆ แล้ว ผู้ขายรายย่อยมีกันแบบทั่วไปที่ขายของทุกชนิดตั้งแต่ ก ถึง ฮ ซึ่งนอกเหนือจาก platform ที่พัฒนาแบบก้าวกระโดดแล้ว ผู้ขายจำเป็นต้องมีการพัฒนาตนเองเพื่อแข่งขันในตลาดออนไลน์นี้เช่นกัน ร้านค้าที่อยู่ใน platform จึงมีความหลากหลาย เรียกว่าอยากได้อะไรก็สามารถหาได้เจอดั่งกระเป๋าวิเศษของโดเรม่อนเลยทีเดียว การขายของออนไลน์ สามารถถือเป็นอาชีพที่ทำกันได้ทุกรุ่นทุกวัย และอาชีพยอดนิยมของวัยทำงาน แต่ก่อนคิดอะไรไม่ออกก็มักจะไปเปิดร้านกาแฟ แต่ตอนนี้การขายของออนไลน์กลับแซงโค้งไปไกลแล้ว..."

บอนด์ ลูกชายคนโต โทรศัพท์มาเตือนผมว่า “พ่อวันนี้วันที่ 5 เดือน 5 นะ” ผมพยายามคิดอยู่นานพอสมควรว่าเป็นวันสำคัญอย่างไร จนต้องยอมแพ้พร้อมคำเฉลยว่า เป็นวันที่ร้านขายของออนไลน์ลดแลกแจกแถม โดยที่เหล่าบรรดานักช้อปปิ้งออนไลน์ตั้งหน้าตั้งตารอซื้อของทุกอย่างที่ขวางหน้า อย่างไรก็ดี ร้านค้าออนไลน์มีการทำโปรโมชั่นในลักษณะนาทีทองแบบนี้มาแล้วหลายครั้งในรอบปี เช่น มหกรรม 11.11 (11 เดือน 11) ที่ยอดขายออนไลน์สูงถึง 2.81 ล้านล้านบาท และมีสินค้ากว่า 11 ล้านชิ้นที่ถูกซื้อขาย ในขณะที่ ระบบอินเทอร์เน็ตต้องหยุดชะงักชั่วขณะเพราะรองรับการใช้งานไม่ไหว (ไม่นับรวมยอดโอนเงินที่พุ่งสูงขึ้นไม่แพ้ในวันหวยออก) /1/

การขายของออนไลน์มีมาตั้งแต่คอมพิวเตอร์ส่วนตัวถือกำเนิดขึ้น จากที่ ดร.จอห์น กอล์ท (John R Goltz) และ เจฟฟรีย์ วิลกิน (Jeffrey Wilkins) ได้ตั้งบริษัท CompuServe ในปี 1969 เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถติดต่อสื่อสารผ่านเครื่องคอมพิวเตอร์ในรูปอีเมลได้ แต่การซื้อขายของผ่านออนไลน์จริง ๆ เกิดขึ้นในปี 1971 เมื่อนักศึกษามหาวิทยาลัย Stanford และ MIT ค้นคิดระบบ APPANET เพื่อซื้อขายใบกัญชา ต่อมาในปี 1982 บริษัท Boston Computer Exchange ได้ก่อตั้งขึ้น ถือเป็นบริษัท e-commerce แรกที่เปิดดำเนินการ เริ่มต้นด้วยการซื้อขายเครื่องคอมพิวเตอร์มือสอง และเมื่อโลก World Wide Web ถูกค้นคิดขึ้น การขายของออนไลน์ได้เติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว ทั้งจากการเปิดตัวของ Amazon ในปี 1995 ที่เริ่มต้นจากการขายหนังสือ บริษัท PayPal’s ในปี 1998 เพื่อเป็นตัวกลางในการชำระเงินให้ผู้ซื้อขายออนไลน์ /2/ และจนมาถึงวันนี้มี platform ทำธุรกิจขายของออนไลน์นับไม่ถ้วนที่เราคุ้นหูกันดี ไม่ว่าจะเป็น Shopee, Lazada, Kaidee, eBay และ Alibaba

นอกจากผู้ขายรายใหญ่ ๆ แล้ว ผู้ขายรายย่อยมีกันแบบทั่วไปที่ขายของทุกชนิดตั้งแต่ ก ถึง ฮ ซึ่งนอกเหนือจาก platform ที่พัฒนาแบบก้าวกระโดดแล้ว ผู้ขายจำเป็นต้องมีการพัฒนาตนเองเพื่อแข่งขันในตลาดออนไลน์นี้เช่นกัน ร้านค้าที่อยู่ใน platform จึงมีความหลากหลาย เรียกว่าอยากได้อะไรก็สามารถหาได้เจอดั่งกระเป๋าวิเศษของโดเรม่อนเลยทีเดียว การขายของออนไลน์ สามารถถือเป็นอาชีพที่ทำกันได้ทุกรุ่นทุกวัย และอาชีพยอดนิยมของวัยทำงาน แต่ก่อนคิดอะไรไม่ออกก็มักจะไปเปิดร้านกาแฟ แต่ตอนนี้การขายของออนไลน์กลับแซงโค้งไปไกลแล้ว

การซื้อขายออนไลน์ถือว่าเป็นการตอบโจทย์พฤติกรรมของผู้บริโภคที่ทุกวินาทีดูมีค่าในชีวิตที่ยุ่งเหยิงในโลกใบนี้ เพราะนอกจากความสะดวกรวดเร็วแล้ว การซื้อขายออนไลน์ยังสามารถให้ข้อมูลผลิตภัณฑ์ในการตัดสินใจเปรียบเทียบราคาสินค้ามีส่วนลดที่น่าตกใจ แถมชำระค่าสินค้าง่ายแค่ปลายนิ้ว และยิ่งได้รับความนิยมมากขึ้นในช่วงการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ทำให้ชีวิตต้องอยู่แบบ new normal เรียกว่าโทรศัพท์และเสียงกริ่งประตูหน้าบ้านดังตลอดเวลา ไม่ใช่เพราะมีแขกมาเยี่ยม แต่เป็นคนส่งของที่มากันอย่างไม่ขาดสาย โดยยอดการซื้อขายผ่านออนไลน์ทั่วโลกคิดเป็น 2.29 ล้านล้านดอลลาร์ สรอ. ในปี 2018 และคาดว่าจะทะลุ 4 ล้านล้านดอลลาร์ สรอ. ในปีนี้ /3/

จากรายงาน Global Digital Stat 2021 ของ We are Social คนไทยซื้อขายของออนไลน์สูงเป็นอันดับ 3 ของโลก กลุ่มสินค้าที่คนไทยซื้อผ่านทางออนไลน์มากที่สุดคือกลุ่มแฟชั่น เสื้อผ้า รองเท้า และเครื่องประดับ รองลงมาคือ กลุ่มสินค้าสะดวกซื้อ กลุ่มเครื่องสำอาง และกลุ่มเครื่องใช้ไฟฟ้า แต่กลุ่มสินค้าที่มาแรงที่สุดคือกลุ่มสินค้าเพื่อสุขภาพที่โตถึงร้อยละ 798 สะท้อนพฤติกรรมรักสุขภาพมากขึ้น จากสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19 /4/ แต่เมื่อไปค้นหาว่าสินค้าใดกำลังเป็นที่นิยม กลับพบข้อมูล
ที่น่าสนใจว่า หัวเข็มขัด ดินสอเขียนคิ้ว ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดบ้าน และสินค้าสัตว์เลี้ยง กำลังเป็นสินค้าที่มาแรง /5/

อย่างไรก็ดี การซื้อขายสินค้าออนไลน์ก็มีข้อจำกัดให้เห็น เช่น สินค้าบางชนิดยังต้องการการสัมผัส เช่น การซื้อน้ำหอม (ในกรณีที่ไม่เคยใช้มาก่อน) รวมถึงการสร้างความน่าเชื่อถือของร้านค้า เนื่องจากการขายของออนไลน์เป็นการซื้อของแบบไม่เห็นหน้าคนซื้อ คนขาย และไม่เห็นสินค้ามาก่อน การขาดการปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขายนี้ทำให้ขาดความไว้เนื้อเชื่อใจ สิ่งเดียวที่จะยืนยันคุณภาพสินค้าหรือความน่าเชื่อถือของร้านค้าจะมาจากการอ่านรีวิวของผู้ซื้อคนก่อนหน้า นอกจากนั้น การขายของออนไลน์ต้องใช้ความพยายามเพิ่มขึ้นที่จะทำให้ผู้ซื้อเป็นลูกค้าประจำ เช่น การจัดโปรโมชั่นแหวกแนว หรือการโฆษณาแบบหลุดโลก ส่วนข้อเสียอีกข้ออาจจะเป็นการซื้อขายที่สะดวกรวดเร็ว ทำให้การตัดสินใจซื้อทำได้ง่ายเพียงแค่ปลายนิ้ว เรียกว่าช้อปแบบขาดสติ ถูกใจไปทุกอย่าง เลือกสินค้าใส่ตะกร้าจนเต็ม ตอนเรียกเก็บเงิน อาจจะสะดุ้งกับยอดที่ชำระเงินไปโดยไม่ทันตั้งตัว

กระแสของการซื้อของออนไลน์คงจะร้อนแรงขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะการซื้อขายแบบ Live-commerce ที่กำลังมาแรงผ่านโซเชียลมีเดีย ไม่ว่าจะเป็น Facebook หรือ TikTok รวมไปถึงการช้อปแบบ Omni-Channel แบบผสมผสานการขายทั้งออนไลน์และการขายหน้าร้าน เช่น สั่งอาหารผ่านแอปพลิเคชันแล้วเดินไปรับที่ร้าน และแน่นอนการซื้อขายใน Metaverse ที่ทำให้เราได้สัมผัสกับสินค้าที่จะซื้อในโลกเสมือนจริงและการซื้อของผ่านรูปแบบดิจิทัล NFT ที่กำลังเป็นที่จับตามอง ณ เวลานี้ 

รณดล นุ่มนนท์

9 พฤษภาคม 2565

แหล่งที่มา:

1/ workpointTODAY. 2022. สรุปยอดขาย Alibaba ในวันช้อปปิ้ง 11.11 ทะลุ 2.81 ล้านล้านบาท มีสินค้ากว่า 1 ล้านชิ้นที่ส่งโดยหุ่นยนต์ไร้คนขับ.[online] Available at: <https://workpointtoday.com/alibaba-gmv-11-11-2021/> [Accessed 8 May 2022].

2/ BigCommerce. 2022. Ecommerce 101 + History of Online Shopping (2022).
[online] Available at: <https://www.bigcommerce.com/articles/ecommerce/#history-of-ecommerce> [Accessed 8 May 2022].

3/ En.wikipedia.org. 2022. Online shopping - Wikipedia. [online] Available at: <https://en.wikipedia.org/wiki/Online_shopping> [Accessed 8 May 2022].

4/ 2022. [online] Available at: <https://mgronline.com/business/detail/9650000030637> [Accessed 8 May 2022].

5/ business, S., generator, B., maker, L., name, D., photography, S., sell, P., themes, S., everywhere, S., Instagram, F., Marketplace, W., business, M., marketing, E., automation, M., groups, C., chat, B., Ads, F., everything, M., automation, E., Center, H., Courses, B., Community, S., tools, F., encyclopedia, B., Events, C., in, L., Articles, L., Idea?, N., Products, S., Store, S., Marketing, S., Stories, F., Updates, P., Blog, S. and 2022, 1., 2022. 17 Trending Products and Things to Sell Online in 2022. [online] Shopify. Available at: <https://www.shopify.com/blog/trending-products> [Accessed 8 May 2022].

หมายเหตุ

ขอขอบคุณ น้องกมลพร โรจนรัตนางกูร ฝ่ายความร่วมมือระหว่างประเทศ ที่ให้ข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับการเขียน weekly mail สัปดาห์นี้