สิทธิ์ของผู้เสียหายในคดีความผิดเกี่ยวกับเพศ

"...ถ้าผู้ต้องหาได้รับการประกันตัว แต่ภายหลังหากมีการคุกคามพยาน เช่น โทรศัพท์มาก่อกวน มีการติดตามคุกคาม สามารถแจ้งพนักงานสอบสวน หรือศาลที่ให้ประกันตัว เพื่อเพิกถอนการประกันตัวได้ แต่ควรจะมีหลักฐานตามสมควรมาประกอบ เช่น กล้องวงจรปิดคอนโด กล้องวงจรปิดติดรถยนต์ ว่าผู้ต้องหามาก่อกวน หรือขับรถตาม หรือหลักฐานการโทรศัพท์ แชทข้อความ จริง ในชั้นศาลสามารถขอสืบพยานแบบไม่เผชิญหน้าจำเลยได้ แยกสืบพยานคนละห้องถามผ่านกล้องวงจรปิด และคำถามที่ไม่เหมาะสมศาลอาจให้ถามผ่านนักจิตวิทยาฯ..."

คดีข่มขืน

ถ้าเกิดก่อน 28 พ.ค. 2562 ก่อนการแก้ไขประมวลกฎหมายอาญามาตรา 276 ครั้งล่าสุด (ฉบับที่ 27)
ยังคงเป็นความผิดที่ยอมความได้

แต่หากเกิดขึ้นตั้งแต่
วันที่ 28 พ.ค. 2562
หลักคือ เป็นความผิดที่ยอมความไม่ได้
ดังนั้นไม่จำเป็นต้องร้องทุกข์ภายใน 3 เดือน

แต่การร้องทุกข์ช้าเกินไป
การพิสูจน์จะยิ่งมีความยุ่งยากขึ้นไปเรื่อยๆ เนื่องจากการสูญหายของพยานหลักฐาน

การรีบร้องทุกข์ แล้วไปตรวจร่างกาย โดยปกติจะได้ กินยาป้องกันการตั้งครรภ์และยาต้านการติดเชื้อ HIV แต่จะได้ผลดีภายใน 72 ชั่วโมงนับแต่เกิดเหตุ
หากมีการตั้งครรภ์เนื่องจากความผิดเกี่ยวกับเพศ ผู้เสียหายมีสิทธิ์ขอยุติการตั้งครรภ์ได้

เมื่อเข้าร้องทุกข์มีสิทธิ์ขอพนักงานสอบสวนหญิง และมีสิทธิ์ขอให้มีคนนั่งเป็นเพื่อนเพื่อให้อุ่นใจตอนให้ปากคำได้

ถ้าผู้ต้องหาได้รับการประกันตัว แต่ภายหลังหากมีการคุกคามพยาน เช่น โทรศัพท์มาก่อกวน มีการติดตามคุกคาม สามารถแจ้งพนักงานสอบสวน หรือศาลที่ให้ประกันตัว เพื่อเพิกถอนการประกันตัวได้ แต่ควรจะมีหลักฐานตามสมควรมาประกอบ เช่น กล้องวงจรปิดคอนโด กล้องวงจรปิดติดรถยนต์ ว่าผู้ต้องหามาก่อกวน หรือขับรถตาม หรือหลักฐานการโทรศัพท์ แชทข้อความ จริง

ในชั้นศาลสามารถขอสืบพยานแบบไม่เผชิญหน้าจำเลยได้ แยกสืบพยานคนละห้องถามผ่านกล้องวงจรปิด และคำถามที่ไม่เหมาะสมศาลอาจให้ถามผ่านนักจิตวิทยาฯ

มีสิทธิ์ตั้งทนายโจทก์ร่วม เข้าสืบพยานได้ เพื่อรักษาสิทธิ์ของตนและเพื่อความสบายใจ ช่วยสืบพยานตามคำร้องขอเรียกค่าสินไหมทดแทน หรือแก้ข้อติดขัดในการทำงาน เช่น ต้องการนำสืบพยานนอกสำนวนการสอบสวน เพราะปกติอัยการจะไม่นำพยานหลักฐานนอกสำนวนการสอบสวนเข้าสืบในชั้นศาล

ศาลควรจะดำเนินการไม่ให้พบตัวจำเลยตั้งแต่ก่อนการพิจารณา

นอกจากนี้ ทนายจำเลยไม่สามารถถามโดยใช้พฤติการณ์ทางเพศของผู้เสียหายที่ไม่เกี่ยวกับคดีปัจจุบันมาใช้ถามทำลายผู้เสียหายได้ เช่น ก่อนหน้าจะมีความสัมพันธ์กับจำเลยคดีนี้คุณก็เคยเป็นเมียของ นาย… นาย… มาก่อนใช่ไหม? ดังนี้ตามปกติถามไม่ได้

ผู้เสียหายสามารถยื่นคำร้องขอค่าเสียหายจากจำเลยไปในคดีเดียวกันได้ ซึ่งจะเกิดความสะดวก เพราะพิจารณาคดีไปด้วยกัน ผู้พิพากษาก็จะรู้ข้อเท็จจริงทางอาญาทำให้กำหนดค่าสินไหมทดแทนได้เป็นธรรมมากขึ้น ประหยัดเงิน ประหยัดเวลา และสามารถขอให้พนักงานอัยการช่วยแนะนำการเขียนคำร้องได้

และแม้คดีข่มขืนที่เกิดก่อน 28 พ.ค. 2562 อันมีอายุความในการร้องทุกข์ 3 เดือน แต่หากเข้ากรณีมีเหตุฉกรรจ์ เช่น ได้รับอันตรายสาหัส ก็จะกลายเป็นคดีที่ยอมความไม่ได้

ประมวลกฎหมายอาญาความผิดฐานทำร้ายร่างกาย รวมความป่วยเจ็บทางจิตใจ ไว้ด้วย ตาม มาตรา 297 อันตรายสาหัสหมายถึงการป่วยเจ็บฯ ตั้งแต่ 21 วันขึ้นไป แต่ทั้งนี้ควรมีใบรับรองแพทย์จากจิตแพทย์ มาประกอบสำนวนด้วย

โดย วุฒิชัย พุ่มสงวน อัยการจังหวัดประจำสำนักงานอัยการสูงสุด สำนักงานอัยการพิเศษฝ่ายคดีเยาวชนและครอบครัว 6