ปฏิเสธไม่ได้ว่าสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่เต็มไปด้วยเหตุรุนแรงรายวันรูปแบบต่างๆ เนิ่นนานถึง 12 ปีนั้น มีจุดเริ่มต้นจากปฏิบัติการปล้นปืนครั้งใหญ่จากกองพันพัฒนาที่ 4 ค่ายกรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ หรือค่ายปิเหล็ง อำเภอเจาะไอร้อง จังหวัดนราธิวาส เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2547 หรือวันนี้เมื่อ 12 ปีที่แล้ว

วันที่ 4 ม.ค.2559 เป็นวันครบรอบ 12 ปีเหตุการณ์ปล้นปืนครั้งใหญ่จากค่ายปิเหล็ง อ.เจาะไอร้อง จ.นราธิวาส อันถือเป็นวัน “เสียงปืนแตก” หรือเป็นปฐมบทของสถานการณ์ความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้รอบใหม่

วันที่ 28 เมษายนในบริบทของปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ถูกเรียกขานว่า “เหตุการณ์กรือเซะ”

ภาวิณี ชุมศรี ทนายความสิทธิมนุษยชน คว้ารางวัลสมชาย นีละไพจิตร ประจำปี 2560 จากผลงานการช่วยเหลือทางกฎหมายให้กับผู้ที่ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนมากมาย รวมถึงในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ที่มีทั้งกรณีซ้อมทรมานและอุ้มหายตลอดระยะเวลา 13 ปีของสถานการณ์ความรุนแรง

"ละหมาดแล้วใจสงบขึ้น ขนลุกเหมือนในฝัน", "ชื่นใจ", "ดีใจที่ได้ละหมาดฮายัต" ฯลฯ