จาก ร.ร.สวนกุหลาบฯ ถึงประกาศ สพฐ.กับการรับ นร.ในเขตพื้นที่บริการ

คดีนี้แม้หลังศาลปกครองกลาง เห็นว่า คำสั่งของคณะกรรมการตรวจสอบและพิสูจน์สิทธิ์ฯ  ที่ไม่รับเด็กเข้าศึกษาต่อในระดับชั้นม.1 ประเภทพื้นที่บริการปีการศึกษา 2562 เป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เนื่องจากกระทำโดยไม่มีอำนาจหรือนอกเหนืออำนาจ  ขณะที่ประกาศการรับนักเรียน ของ ร.ร.สวนกุหลาบฯ นั้น ศาลฯ พิเคราะห์ว่า  ชอบด้วยกฎหมาย

กรณีการปฏิเสธไม่รับเด็กเข้าเรียนของโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย จนผู้ปกครองนำคดีฟ้องร้อง และในที่สุดศาลปกครองกลางมีการพิจารณาคดีอย่างเร่งด่วน โดยมีคำพิพากษาสั่งให้คณะกรรมการตรวจสอบและพิสูจน์สิทธิ์เพื่อการสมัครเป็นนักเรียนในเขตพื้นที่บริการปี 2562 ของโรงเรียนสวนกุหลาบฯ รับเด็กเข้าเรียนในชั้น ม.1  นั้น

คดีนี้ทางโรงเรียนสวนกุหลาบปฏิเสธการรับเด็ก โดยอ้างว่า ผู้ที่จะใช้สิทธินเขตพื้นที่บริการจะต้องอยู่ในบ้านหลังนี้แบบอาศัยอยู่กิน นอน ในบ้านหลังนี้เป็นเวลาหลายปีและต้องแสดงหลักฐานที่จะบอกได้ว่า อาศัยอยู่ในบ้านดังกล่าวจริง ตามประกาศโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย เรื่อง การรับนักเรียนเข้าศึกษาต่อในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 และชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ปีการศึกษา 2562 ลงวันที่ 15 มีนาคม 2562

แต่ทางผู้ปกครองเด็ก เห็นว่า ประกาศโรงเรียนสวนกุหลาบฯ ดังกล่าวไม่ชอบดัวยกฎหมาย เนื่องจากมาตรการที่แตกต่างจากการคัดเลือกผู้สมัครพื้นที่บริการในปีอื่นๆ ที่ผ่านมา และไม่มีการประกาศหลักเกณฑ์การรับสมัครดังกล่าวให้ทราบล่วงหน้าอย่างน้อย 2 ปี  ซึ่งกระทบต่อสิทธิในการเลือกที่อยู่อาศัยตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

สำหรับที่ไปที่มา การรับนักเรียนประเภทพื้นที่บริการ  เรื่องมีอยู่ว่า...

หลังจากสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ได้รับแจ้งจากคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช. ) (อ่านประกอบ:สพฐ.รับลูก ป.ป.ช.ป้อง‘แป๊ะเจี๊ยะ’ แก้ 6 เงื่อนไขรับ นร.-ปูพรมสังเกตการณ์ทั่ว ปท. ) ว่า มีการร้องเรียนเกี่ยวกับการรับนักเรียนในเขตพื้นที่บริการเป็นจำนวนมาก

วันที่ 26 พฤศจิกายน 2561  ป.ป.ช.ได้มีหนังสือ เรื่องมาตรการป้องกันการทุจริตในการเรียกรับทรัพย์สินหรือประโยชน์ตอบแทนเพื่อโอกาสในการเข้าเรียนในสถานึกษา สังกัด สพฐ. เพื่อให้มีการปรับปรุงการปฏิบัติราชการเพื่อป้องกันหรือปราบปรามการทุจริตต่อหน้าที่ หรือการกระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ

และมีข้อเสนอแนะต่อสพฐ. ข้อ 2.3 วรรคหนึ่ง ความว่า เห็นควรให้กำหนดคุณสมบัติและหลักเกณฑ์การเป็นนักเรียนในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียนให้มีความชัดเจนและมีความเข้มงวด โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกำหนดนิยมและคุณสมบัติของการเป็นนักเรียนในเขตพื้นที่บริการ เช่น ระยะเวลาในการมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียน และกรณีมีการย้ายเข้ามาพักอาศัยในทะเบียนบ้าน ซึ่งอยู่ในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียน อีกทั้งเห็นควรให้กำหนดนิยมความหมายของนักเรียนในเขตพื้นที่บริการให้ครอบคลุมถึงนักเรียนที่เป็นบุตรข้าราชการครูและบุคลากรของโรงเรียนนั้นๆ ด้วย เพื่อให้เป็นหลักเกณฑ์การพิจารณาในลักษณะเดียวกันทั่วประเทศ และเป็นการป้องกันหรือลดการใช้ดุลยพินิจโดยมิชอบ

วรรสอง ความว่า ในการนี้ เพื่อให้ได้นักเรียนที่เป็นผู้มีภูมิลำเนาและอาศัยอยู่ในพื้นที่จริง มิใช่มีเพียงชื่อปรากฎอยู่ในทะเบียนบ้าน แต่มิได้อาศัยอยู่ในทะเบียนบ้านดังกล่าว และเพื่อห้กระบวนการรับนักเรียนเป็นไปอย่างถูกต้อง โปร่งใส และเป็นธรรม สถานศึกษาหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องมีกระบวนการในการตรวจสอบและพิสูจน์สิทธิ โดยเฉพาะกรณีมีการย้ายเข้ามาพักอาศัยในทะเบียนบ้าน ซึ่งอยู่ในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียนแต่ละแห่ง

วรรสาม ความว่า นอกจากนี้เห็นควรให้มีการดำเนินการประชาสัมพันธ์และสร้างความรู้ความเข้าใจให้ผู้ปกครองนักเรียนและประชาชน รวมทั้งเจ้าพนักงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง รับทราบถึงความผิดและบทลงโทษกรณีการปลอมแปลงเอกสารและการแจ้งข้อมูลอันเป็นเท็จ ซึ่งมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา

วันที่ 27 ธันวาคม 2561 คณะรัฐมนตรี มีการประชุมรับทราบข้อเสนอของ ป.ป.ช.ดังกล่าว และมีหนังสือแจ้งให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการเสนอความเห็นในส่วนที่เกี่ยวข้อเพื่อประกอบการพิจารณาของครม.

วันที่ 5 มกราคม 2562 เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานได้ส่งการมอบ สนผ.เป็นเจ้าภาพหลักดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในวันที่ 10 มกราคม 2562

วันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2562 สพฐ.นำเรื่องดังกล่าวเข้าสู่การพิจารณาของคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานในการประชุมครั้งที่ 2/2562 และมติให้สพฐ. ปรับนโยบายและแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับการรับนักเรียนสังกัดสพฐ.ปีการศึกษา 2562 ให้สอดคล้องกับมติครม.

หลังจากนั้น สพฐ.ได้ยกเลิกนโยบายและแนวปฏิบัติเกี่ยวกับการรับนักเรียน สังกัดสพฐ.ปีการศึกษา 2562 ลงวันที่ 9 พฤศจิกายน 2561 และออกประกาศสพฐ.เรื่องนโยบายและแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับการรับนักเรียนสังกัดสพฐ.ปีการศึกษา 2562 เพื่อให้โรงเรียนที่อยู่ในสังกัดสพฐ.นำไปเป็นแนวทางในการรับนักเรียนเข้าศึกษา  ในวันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2562  

สพฐ.มีการนิยามศัพท์ กำหนดเขตพื้นที่บริการ หมายถึง เขตบริการโรงเรียนกำหนดขึ้นเพื่อใช้เป็นขอบเขตในการรับนักเรียนโดยคำนึงถึงความสะดวกของนักเรียนตามประกาศของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา

และกำหนดว่า นักเรียนในเขตพื้นที่บริการ หมายถึง นักเรียนที่มีชื่อในทะเบียนบ้านที่อยู่ในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียนอย่างน้อย 2 ปี นับถึงวันที่ 16 พฤษภาคม 2562 และต้องอาศัยอยู่จริงกับบิดา มารดา หรือผู้ปกครองตามพระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ.2545 ที่เป็นเจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้าน โดยให้เจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้านรับรองการอาศัยอยู่จริง

ทั้งนี้ ยังกำหนดกรณีนักเรียนมิได้อยู่กับบิดา มารดา หรือผู้ปกครองตาม พระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ.2545 ที่เป็นเจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้าน แต่อาศัยและเรียนอยู่จริงในพื้นที่บริการ ให้มีการพิสูจน์ข้อเท็จจริงบันทึกเป็นอกสาร โดยคณะกรรมการรับนักเรียนของโรงเรียน และให้เจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้าน รับรองการอาศัยอยู่จริง

กระทั่ง วันที่ 15 มีนาคม 2562 โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ออกมาประกาศ เรื่อง การรับนักเรียนเข้าศึกษาต่อในระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1 และมัธยมศึกษาปีที่ 4 ปีการศึกษา 2562  กำหนดรายละเอียดการรับนักเรียนเข้าศึกษาต่อ  

ในประกาศกำหนดคุณสมบัติว่า

- นักเรียนที่มีชื่อในทะเบียนบ้านที่อยู่ในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียน ในเขตพระนคร วังบูรพาภิรมย์ และสำราญราษฎร์ อย่างน้อย 2 ปี นับถึงวันที่ 16 พฤษภาคม 2562 และต้องอาศัยอยู่จริงกับบิดา มารดา หรือผู้ปกครองตามพระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ.2545 ที่เป็นเจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้าน โดยให้เจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้านรับรองการอาศัยอยู่จริง

- กรณีที่นักเรียนมิได้อยู่กับบิดา มารดา หรือผู้ปกครองตามพระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ.2545 ที่เป็นเจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้าน แต่อาศัยและเรียนอยู่จริงในเขตพื้นที่บริการของโรงเรียน ในเขตพระนคร วังบูรพาภิรมย์ และสำราญราษฎร์  ให้มีการพิสูจน์ข้อเท็จจริงบันทึกเป็นเอกสาร โดยคณะกรรมการรับนักเรียนของโรงเรียน และให้เจ้าบ้านหรือเจ้าของบ้านรับรองการอาศัยอยู่จริง โดยเขียนหนังสือรับรองการเป็นนักเรียนในเขตพื้นที่บริการและการพักอาศัยอยู่จริง

คดีนี้แม้หลังศาลปกครองกลาง เห็นว่า คำสั่งของคณะกรรมการตรวจสอบและพิสูจน์สิทธิ์ฯ ของโรงเรียนที่ไม่รับเด็กเข้าศึกษาต่อในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ประเภทพื้นที่บริการปีการศึกษา 2562 เป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เนื่องจากกระทำโดยไม่มีอำนาจหรือนอกเหนืออำนาจ  แต่ในส่วนของประกาศการรับนักเรียน ของโรงเรียนสวนกุหลาบฯ นั้น ศาลฯ พิเคราะห์ว่า  ชอบด้วยกฎหมายแล้ว