ไม่รับ-ไม่ให้ ของขวัญ’ จุดเริ่มการแก้ปัญหาคอร์รัปชัน

 นโยบายงดรับของขวัญ (No Gift Policy) จึงเป็นหลักปฏิบัติให้ทุกคนได้มีส่วนร่วมในการป้องกันไม่ให้เกิดการทุจริตคอร์รัปชันในสังคมไทย

เมื่อถึงเทศกาลขึ้นปีใหม่เรามักเห็นภาพข้าราชการชั้นผู้น้อยควักกระเป๋าหรือเรี่ยไรเงินกันเพื่อซื้อหาของขวัญไปมอบแก่ผู้บังคับบัญชาหรือผู้มีอำนาจ นักธุรกิจก็เดินสายนำของขวัญไปมอบแก่ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่และนักการเมืองเช่นกัน เรื่องเหล่านี้เราคุ้นเคยจนดูเหมือนเป็นเรื่องธรรมเนียมปฏิบัติไปแล้ว แต่เราอาจมองข้ามไปว่า นี่เป็นพฤติกรรมที่นำไปสู่การทุจริตประพฤติมิชอบได้

น่ายินดีที่หลายปีมานี้ในบ้านเราเริ่มมีหน่วยราชการและองค์กรของรัฐ เช่น กระทรวงสาธารณสุข ธนาคารแห่งประเทศไทย สำนักงานกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย รวมถึงรัฐวิสาหกิจและธุรกิจเอกชนชั้นนำหลายแห่งที่ตื่นตัวเข้าใจถึงปัญหานี้ ได้ออกนโยบายและแนวปฏิบัติการ ‘ไม่รับ-ไม่ให้’ ของขวัญเพื่อสร้างบรรทัดฐานที่ดีในการปฏิบัติหน้าที่โดยไม่หวังผลประโยชน์ตอบแทนอื่น ให้คนในองค์กรของตนปฏิบัติไปในทางเดียวกัน ซึ่งมาตรการดีๆ แบบนี้ในต่างประเทศเขายึดถือปฏิบัติกันแพร่หลายมานานแล้ว

มีคำอธิบายถึงเหตุผลที่ควรเลิกการปฏิบัติแบบนี้กล่าวคือ เป็นภาระและสิ้นเปลือง ผู้ให้ต่างหวังที่จะวิ่งเต้นเส้นสายเอาใจนายหรือแสดงการสวามิภักดิ์ เพื่อหวังประโยชน์ตอบแทนหรือหวังให้ได้รับการส่งเสริมให้ได้รับลาภยศได้ตำแหน่งที่ดีหรือให้มีการช่วยเหลือเกื้อกูลกันในวันข้างหน้า ซึ่งทุกเหตุผลที่กล่าวมาล้วนเข้าข่ายการมี “ผลประโยชน์ทับซ้อน” ทั้งสิ้น

แม้จะมีข้าราชการและเอกชนจำนวนมากที่ไม่เต็มใจจะเที่ยวเอาของขวัญไปให้ผู้ใหญ่ แต่ก็เกรงว่าเมื่อคนอื่นเขายังทำกันอยู่ หากตนไม่ทำก็จะเสียโอกาสหรือโดนเจ้านายหาเหตุตำหนิเอาภายหลังได้ ดังนั้นเรื่องนี้หากได้กำหนดเป็นนโยบายที่ทุกหน่วยงานของรัฐทำเหมือนๆ กัน ก็จะเป็นการช่วยให้ความตั้งใจของทุกๆ ฝ่ายประสบความสำเร็จไปด้วย เพราะไม่ต้องกังวลหรือถูกกดดันจากเจ้าหน้าที่รัฐอีกต่อไป

มีข้อสนับสนุนให้มีการประกาศนโยบายงดรับของขวัญ หรือ ‘No Gift Policy’ ให้เป็นนโยบายระดับชาติ เพื่อเป็นการย้ำเตือนถึง ‘อุดมการณ์ของข้าราชการที่ดี จักต้องทำงานอย่างมืออาชีพโดยยึดประโยชน์ส่วนรวมของรัฐและประชาชนเป็นสำคัญ’ ด้วยความโปร่งใส ตรงไปตรงมา ให้เกิดความสำเร็จตามภาระหน้าที่ ด้วยเหตุนี้ผู้ใหญ่จึงควรแสดงตนเป็นแบบอย่างให้ทุกคนเห็นว่า ตนจะยอมรับผลประโยชน์ตอบแทนที่รัฐมอบให้จากการปฏิบัติหน้าที่เท่านั้น ทุกคนควรทำหน้าที่ของตนเองอย่างถูกต้องสมบูรณ์ไม่มีการเอาเรื่องส่วนตัวมาเป็นเหตุผลเหนือเรื่องส่วนรวม การปฏิบัติเช่นนี้ยังเป็นบรรทัดฐานสำหรับภาคเอกชนเพื่อการสร้างความโปร่งใสในการดำเนินธุรกิจให้เป็นองค์กรที่มีธรรมาภิบาล

นโยบายงดรับของขวัญ (No Gift Policy) จึงเป็นหลักปฏิบัติให้ทุกคนได้มีส่วนร่วมในการป้องกันไม่ให้เกิดการทุจริตคอร์รัปชันในสังคมไทย