คนรุ่นใหม่กับสังคมสยาม-ไทย

ผมยินดีต้อนรับคนรุ่นใหม่ เขาสำคัญเสมอสำหรับเมืองไทย เพราะอาจจะนำความคิดหรือกระแสดีๆ ที่ก้าวหน้า มาปรับเปลี่ยนสังคม-การเมืองเดิม

ภาพประกอบสมัยรัชกาลที่ 5

อย่างไรก็ตาม คนรุ่นใหม่ไม่ใช่อะไรที่เพิ่งจะเกิด ที่เห็นกันอยู่ในเวลานี้ อันเป็นผลจากการเปลี่ยนช่วงวัยของประชากรโลก ที่มักจะเรียกเป็น new generation บ้าง เด็กยุค”เบบี้บูม”บ้าง เด็กเจน X เจน เจน Z บ้าง ที่จริงคนรุ่นใหม่มีมานานแล้วในสังคมสยาม

ในยุครัตนโกสินทร์ นั้น คนรุ่นใหม่รุ่นแรก น่าจะเป็น พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่สี่ และ พระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อทรงเป็นเจ้าฟ้าอยู่นั้น ทั้งสองพระองค์ คือ”คนรุ่นใหม่” ที่คิดต่างไปจาก “คนรุ่นเก่า” อย่างแท้จริง ทรงศึกษาภาษาและสรรพวิทยาการของตะวันตกจนใช้การได้จริงๆ และทรงเห็นว่าสังคมสยามจำต้องยอมรับส่วนที่ดีที่ก้าวหน้าของอารยธรรมตะวันตก

ข้อดีของสังคมรัตนโกสินทร์ ก็คือ "คนรุ่นเก่า" อันพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเป็นประธานอยู่นั้นอ่อนตัว พลิกแพลงอะลุ้มอะล่วย รอมชอม ปรับรับเอาข้อเสนอดีๆ และ ก้าวหน้าของ”คนรุ่นใหม่” มาใช้ไม่น้อย

คนรุ่นใหม่รุ่นถัดไป ก็เห็นจะเป็นพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ห้า ทรงครองราชย์ตั้งแต่พระชมมายุ15 พรรษา มีผู้สำเร็จราชการสูงวัย กำกับดูแล เป็นสมเด็จเจ้าพระยาอยู่ถึงสององค์ ทรงเสด็จดูงานต่างประเทศตั้งแต่อายุไม่ถึง 18 ไปหลายประเทศ ทรงตั้งพระทัยจะปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดินเสียใหม่ ให้ต่างไปจากสมัยพระราชบิดาเสียอีก สมเด็จเจ้าพระยาแห่งตระกูลบุนนาคนั้นมักไม่เห็นด้วย แต่ น่าสังเกต คนทั้งสองวัยก็ไม่ได้ขัดแย้งกัน หรือจำต้องแตกหักกัน จนสูญสิ้นซึ่งความสามัคคีของสยามประเทศ

สังคมสยามนั้น สังเกตุเถิด คนรุ่นเก่ากับรุ่นใหม่แทบจะไม่เคยแตกหักกันคน “วันเก่า วันก่อน” มักไม่ได้เป็น “เต่าพันปี” หรือ “ไดโนเสาร์” ส่วน “คนวันใหม่ วัยใหม่” ก็มักไม่ใช่ “ไร้เดียงสา” หรือ “อ่อนหัด-เขลา” เป็นอย่างนี้มานานแล้ว นี่คือจุดแข็งของสยาม ชาติเราจึงปรับตัวมาได้ไม่หยุด ก้าวหน้าขึ้นมาไม่มียั้ง ไม่ได้หยุดนิ่งและ ”ล้มเอง” หรือ ”ล่มสลาย” ลงจากการกดดันของภายนอก

ขณะเดียวกัน ก็ด้วยเหตุที่เรานับถือยอมรับทั้งความคิดคนแก่และหนุ่มสาว เราจึงมักไม่เปลี่ยนแปลงประเทศอย่างสุ่มเสี่ยง หรือ โดยเลือกที่จะถอนรากถอนโคนสังคมเก่า เราจึงมีศิลปะแห่งการเปลี่ยนแปลงอย่างสันติ นุ่มนวล ที่ใช้การได้ดีอยู่เสมอ

การเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 น่าสนใจ ครับ เป็นเหตุการณ์แรก ที่คน”สองวัย” “สองรุ่น” มาแตกหักกัน คณะราษฎรนั้นก็คือ “คนรุ่นใหม่” ส่วน พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้นก็คือ “คนรุ่นก่อน” หลังวันที่ 27 มิ.ย. 2475 มีความพยายามที่จะรอมชอมระหว่างคนสองวัย แต่ที่สุดก็ไม่สำเร็จ รัชกาลที่ 7 ทรงสละราชสมบัติ แต่มาถึงวันนี้ ยังสรุปยากว่า “เหตุการณ์ 2475 “ นั้น คนรุ่นเก่ากับคนรุ่นใหม่ ใครผิดใครถูกแน่ ผิดแค่ไหน ถูกแค่ไหน และการที่คนสองรุ่น สองวัยรอมชอมกันไม่ได้หลัง 2475 นั้น นำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่ดีพอไหม หรือเราได้ระบอบประชาธิปไตยที่ลงตัวมาหรือไม่

การอธิบายสังคมไทยด้วยเรื่องคนรุ่นเก่า-รุ่นใหม่ ยังใช้ได้ดีในการอธิบายถึงสาเหตุของเหตุการณ์ 14 ต.ค. 2516-2519 นักศึกษา-ปัญญาชน ก็คือคนหนุ่มคนสาว คือเยาวชน คือคนรุ่นใหมนั่นเอง ส่วนจอมพลถนอมและจอมพลประภาส ก็ คือคนรุ่นเก่า

ผมเองก็เคยเป็นคนรุ่นใหม่ครับ เคยเป็นเยาวชน และตระหนักเสมอว่าคนรุ่นใหม่สำคัญ ประเด็นสำคัญคือไม่มีใครผูกขาดความเป็นคนรุ่นใหม่ได้ คนรุ่นใหม่ไม่ได้เพิ่งมี มีมานานแล้ว นานมากแล้ว บางช่วงก็ไม่อาจนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลง หากแต่หลายช่วงหลายระยะก็เปลี่ยนแปลงได้ มากบ้าง น้อยบ้าง แต่ที่ปฏิเสธได้ยาก ก็คือในสยามหรือในไทยนั้น ประวัติศาสตร์มักจะเปลี่ยนแปลงแบบไม่หักโค่น คนสองรุ่น เก่า-ใหม่ มักไม่ห้ำหั่นกัน ตรงข้าม มักจะต่อรอง กดดัน พลาง แต่ก็ปรองดองไป เจรจาไปพลางด้วย หรือ บ่อยครั้งก็กลับมาปรองดอง รอมชอมกันได้เสมอ

หมายเหตุ : ภาพประกอบจาก http://www.reurnthai.com/index.php?topic=4197.105