‘ปกาเกอะญอ โคอิ’ แห่งผืนป่าแก่งกระจาน

ปู่ดำรงชีวิตตามวิถีทางกะเหรี่ยงปกาเกอะญอที่บรรพบุรุษสั่งสอนมา โดยปลูกข้าวไร่ ทำการเกษตรแบบหมุนเวียน ปลูกต้นหมากไว้ 2-3 แปลง แปลงละร้อยกว่าต้น ปัจจุบันหมุนเวียน 2-3 ปีต่อครั้ง

ในช่วงที่ทางราชการแจกเหรียญชาวเขา ปู่ไม่ทราบเรื่อง แต่ลูกชายคือนายจอเงเง และลูกเขย คือนายสมจิต กว่าบุ ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านได้ลงจากเขาไปยังตัวอำเภอ ซึ่งขณะนั้นคืออำเภอท่ายาง ได้พบกับผู้ใหญ่มา ผู้ใหญ่จึงบอกให้ไปรับเหรียญชาวเขา ปู่บอกว่า

“ถ้ารู้ ก็คงไปรับเหรียญ แต่ระยะทางก็ไกลมาก”“ไม่รู้เรื่อง”

ช่วงที่มีการสำรวจทะเบียนสำรวจบุคคลในบ้าน (ทรชข.)  ปู่ยังจำได้ ปู่ได้รับการสำรวจพร้อมกับนอตะกีและลูกทั้งสอง

ส่วนช่วงที่มีการสำรวจบัตรสีฟ้า (บัตรบุคคลบนพื้นที่สูง)  ปู่ไม่ได้รับการสำรวจ (ตกสำรวจนั่นเอง) เนื่องจากไม่เคยทราบเรื่องเลย อำเภอไม่เคยขึ้นมาที่บ้านบางกลอยเพื่อแจ้งให้ชาวบ้านทราบเลย

และสำหรับการสำรวจบัตรเขียวขอบแดง (บัตรชุมชนบนพื้นที่สูง)  ปู่และครอบครัวก็ไม่ได้รับการสำรวจหรือตกสำรวจอีกเหมือนกัน และแม้คราวนี้อำเภอจะขึ้นมาดำเนินการ ณ บ้านโป่งลึกบางกลอยก็ตาม แต่ก็ไม่ได้ขึ้นไปถึงบางกลอยบน ปู่โคอิและครอบครัวจึงเป็นผู้ตกหล่นจากการสำรวจและทำบัตรสีฟ้า (บัตรบุคคลบนพื้นที่สูง) และบัตรเขียวขอบแดง (บัตรชุมชนบนพื้นที่สูง)

เหตุการณ์สำคัญในชีวิตครั้งล่าสุดสำหรับปู่โคอิ คือถูกนำตัวขึ้นเฮลิคอปเตอร์และบ้านที่อาศัยถูกเผา ปู่เล่าว่า ไม่เคยมีเจ้าหน้าที่มาพบก่อนหน้านั้นเพื่อเตือนให้ออกจากพื้นที่เลยวันนั้น-เจ้าหน้าที่บอกผ่านล่ามว่า ให้ปู่และครอบครัวลงไปจากป่า อยู่ที่นี่ต่อไปไม่ได้แล้ว

ปู่ก็ตอบว่า “ไปไม่ได้หรอก ตามองไม่เห็น”

เจ้าหน้าที่ก็ว่า-เขาจะลากไป แล้วเขาก็ลากปู่ไป ผ่านไปตรงที่มีตอไม้เยอะๆ จนถึงเฮลิคอปเตอร์

ปู่รู้ได้ยังไงว่าเป็นเจ้าหน้าที่?

“รู้ว่าเป็นเจ้าหน้าที่ เพราะล่ามบอก”

ปู่ไม่ได้เห็นภาพทรัพย์สินถูกทำลาย บ้านถูกเผากับตาของตัวเอง มีเพียงคนบอกมาว่าอุทยานเผาบ้าน

และรับรู้จากลูกชายว่า ข้าวของในบ้านถูกเผา-ทำลายเสียหาย ไม่ว่าจะเป็นปุ๋ย มีด เคียว หรือ “เงินเป็นร้อย ที่ไม่ได้หามาได้ง่าย” ปู่เสียดายหมดทุกอย่าง

“หากได้คืน ก็จะสุขใจ แล้วแต่จะคืนให้ ใจจริงๆ ก็ไม่ว่าอะไรเขาสักอย่าง จะคืนเป็นของหรือเป็นเงินก็ได้ แต่ก็ไม่กล้าขออะไร ..กลัวเขาจะมายิง”

เมื่อถามถึงสิ่งที่อยากได้คืนมามากที่สุด ปู่บอกว่า “เข็มขัดเงิน กับสร้อยคอที่เป็นรูปเหรียญซึ่งห้อยกับด้าย สร้อยลูกประคำ” และ “อยากกลับไปอยู่ที่เดิม ..เพราะมีหมาก พลู ของกินที่ปลุกไว้ กลับไปทำไร่ที่เดิม กลับไปที่ที่ร่องรอยของพ่อแม่เคยอยู่”

ปู่ยืนยันว่าไม่เคยทำลายป่า ไม่เคยทำลายแผนดิน ไม่เคยนำไม้ไปขาย ทำแค่มีบ้าน พื้นที่ปลูกข้าวไร่ พืชผัก แม้ว่าบ้านเมืองจะพัฒนาไปอย่างไร ปู่ก็ทำเหมือนคนอื่นๆไม่ได้ ทำได้แค่นี้ เท่าที่พ่อแม่สั่งสอนมา

มันเป็นเวลาช่วงบ่าย-สองวัน สำหรับการสัมภาษณ์ปู่โคอิ เราพบว่ามีข้อเท็จจริงบางเรื่องแตกต่างไปจากที่รับรู้ในครั้งแรก อาทิ ปู่บอกว่าปู่เกิดที่ต้นน้ำพาชี ปู่ไม่เคยไปรับเหรียญชาวเขา เหรียญที่ออกข่าวเป็นของลูกชายคือจอเงเง ที่ตกทอดถึงลูกชายคือมาดีหรือมงคลชัย แม้เราจะเห็นว่าความแตกต่างของข้อมูลดังกล่าวย่อมไม่กระทบถึงความเป็นกะเหรี่ยงหรือปกาเกอะญอดั้งเดิมแห่งผืนป่าแก่งกระจานของปู่โคอิ

ติดตามอ่านฉบับต่อไป-งานวิเคราะห์และความเห็นทางกฎหมายต่อสถานะบุคคลตามกฎหมาย, สิทธิในที่ดินรวมถึงสิทธิในทรัพย์สินของปู่โคอิ

ดาวน์โหลดบทความ