บันทึกบรรยากาศรายออีดิ้ลอัฎฮา กับการเดินทางของเนื้อกุรบาน

วันที่ 12-14 ก.ย. เป็นช่วงเทศกาลฮารีรายอ อีดิ้ลอัฎฮาของพี่น้องมุสลิม ที่ชายแดนใต้มุสลิมทั่วทุกพื้นที่ได้ไปร่วมพิธีละหมาดตามมัสยิดต่างๆ ทั้งในชุมชนและมัสยิดกลางประจำจังหวัด 

          กิจกรรมในวันรายอนี้ คือการเชือดสัตว์พลีทาน หรือ "กุรบาน" และพาครอบครัวไปเยี่ยมญาติมิตร

          รายออีดิ้ลอัฎฮา เป็นหนึ่งในวันสำคัญของศาสนาอิสลาม ตรงกับวันที่ 10 ของเดือนซุลฮิจญะห์ โดยปีฮิจเราะห์ศักราช 1437 คือปีนี้ ตรงกับวันอังคารที่ 12 ก.ย.59

          ในวันที่ 12 ก.ย. ที่นครมักกะฮ์ ประเทศซาอุดิอาระเบีย มีการประกอบพิธีฮัจย์ โดยมุสลิมจะต้องนุ่งผ้าสีขาว หรือ ชุดเอียะฮ์รอม  เดินทางและพักแรมยังทุ่งมีนา ทุ่งอารอฟะฮ์ ทุ่งมุซตะลีฟะฮ์ แล้วผลัดชุดเอียะฮ์รอม  ก่อนเข้าสู่พิธีขว้างเสาหิน และเวียนรอบกะบะฮ์ (สถานที่สำหรับเวียนรอบ) ในมัสยิดฮะรอม

          ส่วนมุสลิมที่ไม่ได้ทำพิธีที่มักกะฮ์ จะทำพิธีที่มัสยิดในชุมชน ร่วมละหมาดอีดิ้ลอัฎฮา ฟังคุตบะฮ์ หลังจากนั้นจะทำกุรบาน หรือเชือดสัตว์เพื่อพลีแก่พระเจ้า และนำเนื้อบริจาคเป็นทานแก่คนยากไร้

          วันรายอในจังหวัดชายแดนภาคใต้ถือเป็นวันหยุดราชการด้วย...

          วันที่ 12 ก.ย. นายอนุศาสน์ สุวรรณมงคล สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ได้ไปเยี่ยมครอบครัวของ นายมะเย็ง เวาะบะ กับ เด็กหญิงมิตรา เวาะบะ และครอบครัว นายตัลมีซี มะดาโอะ ที่เสียชีวิตจากเหตุการณ์ลอบวางระเบิดมอเตอร์ไซค์บอมบ์หน้าโรงเรียนบ้านตาบา อ.ตากใบ จ.นราธิวาส เมื่อวันที่ 6 ก.ย.59 พร้อมมอบเงินจำนวนหนึ่งเพื่อให้กำลังใจกับทั้งสองครอบครัว

          นายยูโซ๊ะ อาบู ชาวปัตตานี บอกว่า เขาอยู่ปัตตานี ได้พาครอบครัวไปเยี่ยมผู้เฒ่าใน จ.ยะลา เพื่อสร้างความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัวในวันรายอ

          ขณะที่ นายมะฆอซี สาและ เด็กปอเนาะจาก จ.ยะลา บอกว่า การทำกุรบาน หรือเชือดสัตว์เพื่อพลีแก่พระเจ้า เป็นการปฏิบัติที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยศาสดา เป็นการปฏิบัติเพื่อกระตุ้นให้มุสลิมรำลึกถึงประวัติศาสตร์แห่งความเสียสละและศรัทธาอันยิ่งใหญ่

          ด.ช.อับดุลเลาะ มูฮำหมัด จาก จ.ยะลา บอกว่า รายอฮัจย์เป็นช่วงที่สนุกมาก ได้กินเนื้อวัว ได้เงินจากผู้ใหญ่ใจดีที่นำมาแจก และยังได้รับความสำคัญจากผู้ใหญ่ทุกคน จะเตรียมอาหารอย่างดีที่สุดให้เรา ซึ่งหาไม่ได้เลยถ้าเป็นวันปกติทั่วไป

          ขณะที่ นางมีเนาะ มะมุ ชาว จ.นราธิวาส บอกว่า ถ้าคิดรวมๆ ในจังหวัดชายแดนภาคใต้ตลอด 3 วันในช่วงรายอฮัจยี จะมีการเชือดวัวกุรบานเพื่อพลีทานมากกว่า 1 หมื่นตัว และจะต้องกินให้หมดภายใน 3วัน จึงจะเห็นว่าแทบทุกบ้านจะเรียกแขกมาร่วมกิน บางคนกินไม่หมด ก็จะฝากให้กลับบ้านอีกด้วย เด็กๆ คนจน ทุกคนต่างมีความสุขเพราะจะได้ของดีๆ

          “เนื้อถือว่าเป็นอาหารที่แพงที่สุดในช่วงราคายางถูก หลายครอบครัวไม่เคยกินเนื้อวัวมาเป็นปี แต่ 3 วันนี้จะได้กินฉลองกันโดยไม่แบ่งแยกคนจนคนรวย ทุกคนได้กินเหมือนกัน"

          ในแง่มุมทางศาสนา คำว่า “อีดิ้ลอัฎฮา” เป็นคำภาษาอาหรับ มาจากคำว่า “อีด” แปลว่า รื่นเริง เฉลิมฉลอง และ “อัฎฮา” แปลว่า เชือดสัตว์พลีทาน ดังนั้นวันอีดี้ิ๊ลอัฎฮา จึงหมายถึง วันเฉลิมฉลองการเชือดสัตว์เพื่อพลีทาน (กุรบาน)

          ในปีนี้พี่น้องมุสลิมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ไปละหมาดกันตามมัสยิดต่างๆ ในตอนเช้าของวันที่ 12 ก.ย. หลังจากนั้นจึงได้เวลาของการกุรบาน ซึ่งส่วนใหญ่จะทำกันในวันแรกของเทศกาลอีดิ้ลอัฎฮา และเชือดหลังจากนั้นได้อีก 3 วัน เมื่อเชือดเสร็จ แต่ละบ้านที่เชือดจะนำเนื้อมาแบ่งสรรปันส่วนเพื่อแจกจ่ายไปยังเพื่อนบ้าน คนยากจน เด็กกำพร้า และรับประทานเอง

          เนื้อจำนวนมหาศาลในแต่ละพื้นที่ในเทศกาลอีดิ้ลอัฎฮานี้ เดินทางไปตามที่ต่างๆ เพื่อผลบุญร่วมกัน จำนวนมากน้อยแตกต่างกัน ตามแต่เจตนารมณ์ของผู้บริจาค ซึ่งก็คือคนตั้งใจทำกุรบาน

          ตามประวัติศาสตร์อิสลามที่ปรากฎอยู่ในคัมภีร์กุรอาน อัลลอฮ์ทรงต้องการที่จะทดสอบความศรัทธาของนบีอิบรอฮีม (หรืออับราฮัม) ดังนั้นคืนหนึ่งอัลลอฮ์จึงได้ทรงทำให้นบีอิบรอฮีม ฝันว่าพระองค์ทรงมีบัญชาให้ท่านเชือดอิสมาอีล ลูกชาย เป็นการพลีถวายให้แก่พระองค์ นบีอิบรอฮีมจึงได้นำอิสมาอีลไปยังสถานที่แห่งหนึ่งเพื่อทำตามคำสั่งของอัลลอฮ์

          เมื่อไปถึงสถานที่แห่งนั้น และเตรียมจะลงมือเชือด อัลลอฮ์ก็ทรงเห็นว่านบีอิบรอฮีมเป็นผู้ศรัทธาที่พร้อมจะปฏิบัติตามคำสั่งของพระองค์จริง พระองค์จึงได้มีบัญชาให้นบีอิบรอฮีมเชือดแกะหรือแพะแทนลูกชาย การเชือดสัตว์พลีจึงเป็นที่ปฏิบัติอย่างหนึ่งในการประกอบพิธีฮัจย์ เพื่อเป็นการกระตุ้นให้มุสลิมได้รำลึกถึงวีรประวัติแห่งความศรัทธาต่อพระเจ้าและการเสียสละอันสูงส่งของนบีอิบรอฮีมและนบีอิสมาอีล

          กุรบาน (อุฎฮียะฮฺ) หมายถึงการเชือดอูฐ วัว (ควาย) แพะ หรือ แกะในวันอีดอัฎฮา และวันตัชรีกฺ (หลังวันอีดอัฎฮา 3 วัน) เพื่อทำการใกล้ชิดพระองค์อัลลอฮ์

          กำหนดเวลาการทำกุรบาน เริ่มเชือดกุรบานได้ตั้งแต่ดวงอาทิตย์ขึ้นของเช้าวันอีดิ้ลอัฎฮา (หลังละหมาด) จนถึงเวลาละหมาดอัสรีของวันที่ 4 ของวันอี ดรวม 4 วัน (วันอีด 1 วัน ตัสริก 3 วัน) แต่ระยะเวลาที่ดีเยี่ยมควรเชือดกุรบาน คือ หลังจากเสร็จการละหมาดอีดิ้ลอัฎฮาแล้ว

          การเชือดควรให้เจ้าของเป็นผู้เชือดเอง หากจะมอบให้ผู้อื่นเชือดก็ควรดูการเชือดด้วย

          สัตว์ที่ใช้ทำกุรบาน คือ อูฐ วัว ควาย แพะ แกะ

          สำหรับ อูฐ ต้องมีอายุ 5 ปีบริบูรณ์ ใช้ทำกุรบานได้ 7 ส่วน ดังนั้น จึงรวมกันทำ 7 คนต่ออูฐตัวเดียวก็ได้ หรือจะทำคนเดียวก็ยิ่งดี

          วัว ควาย ต้องมีอายุ 2 ปีบริบูรณ์ ทำกุรบานได้ 7 ส่วน

          แพะ ต้องมีอายุ 2 ปีบริบูรณ์ ทำกุรบานได้ 1 ส่วน

          แกะ ต้องมีอายุ 1 ปีบริบูรณ์ หรือเปลี่ยนฟันแล้ว ทำกุรบานได้ 1 ส่วน

          สัตว์จะทำกุรบาน ต้องอ้วนสมบูรณ์ ปราศจากสิ่งตำหนิหรือโรค ควรมีลักษณะสวยงามสง่า สัตว์ที่ห้ามทำกุรบาน ได้แก่ สัตว์ที่เป็นโรค หรือพิการ หรือไม่สมประกอบ เช่น ตาบอด หูแหว่ง เขาหัก ไม่มีฟัน แคระแกร็น หรือตั้งท้อง

          การแจกจ่ายเนื้อกุรบาน ในกรณีที่กุรบานประเภทอาสา (ตะเฏาวุอฺ) นักวิชาการส่วนใหญ่มีความเห็นว่า ให้แบ่งเนื้อออกมาเป็นสามส่วน ส่วนที่หนึ่งให้เจ้าของเก็บไว้รับประทาน ส่วนที่สองมอบเป็นของขวัญ (ฮะดียะฮฺ) แก่ญาติใกล้ชิด หรือเพื่อนฝูง ส่วนที่สามให้บริจาคทานกับคนยากจนที่เดินทางมาขอหรือไม่มาขอ

          ในส่วนที่เป็นกุรบานประเภทจำเป็น (วาญิบ) ตามทรรศนะของฮานาฟีย์และชาฟิอีย์ให้บริจาคหมดทั้งตัว เพราะหากไม่บริจาคทั้งตัวก็เท่ากับว่ายังทำสิ่งที่เป็นวาญิบไม่สมบูรณ์ ก็เท่ากับว่ายังไม่หลุดพ้นจากสิ่งที่เป็นวาญิบให้กับตนเอง

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บรรยายภาพ :

1-4 บรรยากาศช่วงวันรายอฮัจยีที่ชายแดนใต้

5-6 เนื้อกุรบาน