ไอเอสใกล้บ้านไทย...เชื้อไฟจาก "แพน อิสลาม"
อนุสนธิจากเหตุโจมตีกลางกรุงจาการ์ตา ประเทศอินโดเซีย เมื่อ 14 มกราคม 2559 ซึ่งกลุ่มรัฐอิสลาม หรือไอเอส ออกมาประกาศความรับผิดชอบนั้น
นอกเหนือจากทิศทางความเคลื่อนไหวของไอเอสที่กำลังแผ่ขยายอิทธิพลทางความคิดเข้ามายังภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แล้ว ยังพบข้อมูลด้วยว่า แนวคิดการตั้ง “รัฐอิสลาม” เหมือนที่ไอเอสกำลังปฏิบัติการอยู่ในซีเรียและอิรัก เคยมีเชื้อไฟอยู่ก่อนแล้วในภูมิภาคใกล้บ้านไทย
แนวคิดดังกล่าว เรียกว่า แนวคิด “แพน อิสลาม” หรือการตั้ง “รัฐอิสลามบริสุทธิ์” ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ครอบคลุมพื้นที่ที่เชื่อว่าเป็นดินแดนที่อิสลามเคยรุ่งเรืองในอดีต แต่ต่อมากระทั่งปัจจุบันอยู่ภายใต้อิทธิพลของตะวันตก ในฐานะตัวแทนของคริสต์ คือ ดินแดนทางตอนใต้ของฟิลิปปินส์, ประเทศอินโดนีเซีย, มาเลเซีย, บรูไน, สิงคโปร์ และอาจรวมถึงสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย
การตั้งรัฐอิสลามบริสุทธิ์ หมายถึงดินแดนที่ปกครองด้วยระบอบคอรีฟะห์ หรือตัวแทนพระเจ้าบนหน้าแผ่นดิน และใช้กฎหมายอิสลาม หรือที่เรียกว่าชารีอะห์
กลุ่มเคลื่อนไหวที่สำคัญที่เชื่อในอุดมการณ์นี้ คือ กลุ่มเจไอ หรือ เจมาห์ อิสลามิยาห์ ซึ่งมีฐานปฏิบัติการใหญ่อยู่ในอินโดนีเซีย และต้องการให้อินโดฯ ซึ่งเป็นประเทศมุสลิมใหญ่ที่สุดในโลก เป็นศูนย์กลางของรัฐอิสลามบริสุทธิ์ในภูมิภาคนี้
ส่วนในมาเลเซีย มีกลุ่มเคลื่อนไหวสำคัญ คือ กลุ่มกัมปูลัน มูจาฮีดีน มาเลเซีย หรือ เคเอ็มเอ็ม ขณะที่ในฟิลิปปินส์ มี กลุ่มอาบูไซยาฟ และ แนวร่วมอิสลามโมโร หรือ เอ็มไอแอลเอฟ ที่มีอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดนทางตอนใต้ของฟิลิปปินส์เป็นรัฐใหม่อยู่แล้ว
กลุ่มเคลื่อนไหวใหญ่ที่สุดคือ เจไอ ก่อตั้งขึ้นเมื่อราวปี 2533 มี อาบู บากา บาเชียร์ เป็นผู้นำจิตวิญญาณ และมี ฮัมบาลี เป็นผู้นำลำดับ 2
หลังเหตุการณ์ 911 ปี 2544 และเหตุระเบิดฆ่าตัวตายที่เกาะบาหลี เมื่อปี 2545 รวมทั้งคาร์บอมบ์ที่โรงแรมเจดับบลิว แมริออต กลางกรุงจาการ์ตา เมื่อปี 2546 ทำให้กลุ่มเจไอถูกกวาดล้างอย่างหนัก ฮัมบาลีถูกจับในประเทศไทย และถูกสหรัฐขอตัวไปดำเนินคดี ส่วน อาบู บากา บาเชียร์ ถูกทางการอินโดนีเซียจับกุม และดำเนินคดีฐานกบฏ
ขณะที่กลุ่มเคเอ็มเอ็ม ก็ถูกมาเลเซียกดดันอย่างหนัก ส่วนกลุ่มโมโร เข้าสู่กระบวนการเจรจาสันติภาพกับรัฐบาลฟิลิปปินส์ ทำให้ลดบทบาทลงไป
กลุ่มเคลื่อนไหวหลักๆ ทั้ง 3-4 กลุ่มถูกปราบปรามกระทั่งเกือบสิ้นศักยภาพ ทว่าการก่อกำเนิดของกลุ่มไอเอส กลายเป็นการปลุกแนวคิดการตั้งรัฐอิสลามขึ้นมาอีกครั้ง
ช่วง 1-2 ปีที่ผ่านมา มีความเคลื่อนไหวหลายประการที่น่าสนใจ เริ่มจาก
-พลเมืองอินโดนีเซีย และมาเลเซีย เดินทางไปร่วมรบกับไอเอสในตะวันออกกลางจำนวนมาก
-กลุ่มเจไอ และอาบูไซยาฟ ประกาศสวามิภักดิ์ไอเอส
-เดือนพฤศจิกายนปีที่แล้ว มีการประกาศตัวจากกลุ่มเคลื่อนไหวดั้งเดิมหลายกลุ่ม เป็นสาขา หรือ faction ของไอเอส
-จากกระแสโซเชียลมีเดีย ซึ่งเป็นยุทธวิธีการเผยแพร่อุดมการณ์ของไอเอส อย่างได้ผล ทำให้เกิดกลุ่มเคลื่อนไหวใหม่ๆ ขึ้นในอินโดนีเซีย และมาเลเซีย เช่น Kahtiba Nusantara ซึ่งเป็นกลุ่มที่หลายฝ่ายเชื่อว่าอยู่เบื้องหลังปฏิบัติการโจมตีจาการ์ตา ขณะที่กลุ่มใหม่ๆ ในมาเลเซียที่เคยเป็นข่าว และถูกทางการมาเลเซียขึ้นบัญชีก็มีอยู่หลายกลุ่ม
- เกิดกลุ่มใหม่ๆ ที่เป็นเซลล์อิสระจากบุคคลที่มีความรู้ ปัญญาชน เยาวชน นักศึกษา ที่รับอิทธิพลแนวคิดจากไอเอส และบางส่วนถูกกดดันจากสภาพสังคม รวมทั้งบางส่วนที่เกิดความสงสารมุสลิมที่ถูกกระทำจากชาติตะวันตกในสงครามที่อิรักและซีเรีย จึงเกิดเซลล์อิสระ ที่เรียกว่า “โลน วูล์ฟ” หรือหมาป่าเดียวดายที่สามารถปฏิบัติการได้เพียงลำพัง ไม่ต้องมีเครือข่ายสั่งการ
อีกประเด็นหนึ่งที่อาจเป็นเชื้อให้เกิดการโจมตีกลางกรุงจาการ์ตา คือ อาบู บากา บาเชียร์ ผู้นำจิตวิญญาณของเจไอ กำลังจะได้รับการปล่อยตัวในเร็ววันนี้ เพราะครบกำหนดการรับโทษจำคุกตามคำพิพากษาของศาล และอาจเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้กลุ่มเคลื่อนไหวติดอาวุธซึ่งได้รับแนวคิดจากไอเอส เปิดปฏิบัติการเมื่อวันที่ 14 มกราคมที่ผ่านมา
ประเด็นที่ต้องขบคิดกันอย่างรอบคอบสำหรับประเทศไทย กับความยากของการรับมือกลุ่มไอเอส ก็คือบทเรียนจากประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งเราเรียกมันว่าการก่อการร้าย และรณรงค์กันอยู่ในขณะนี้ว่าอย่ากลัว และรับมือได้ แต่ในทางกลับกัน เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นคือการพลีชีพ คนเพียงแค่หยิบมือลุกขึ้นสู้กับเจ้าหน้าที่รัฐที่มีอาวุธครบมือเป็นร้อย จำนวนคนตายก็เป็นพวกเครือข่ายไอเอสมากกว่าเจ้าหน้าที่ ฯลฯ
คำถามคือ คนเหล่านี้คิดอะไรจึงออกมาพลีชีพ และคนที่มีความเชื่อแบบนั้น มองว่าการพลีชีพคือการก่อการร้ายหรือวีรกรรม ถ้ามองว่าเป็นวีรกรรม เราจะรับมืออย่างไร การสกัดกั้นเซลล์อิสระอย่างโลน วูลฟ์ ทำได้จริงหรือไม่ การค้นหาและทำลายล้าง ที่เรียกว่า seek and destroy ตามแนวคิดตะวันตก โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา ใช้กับการต่อสู้ด้วยความเชื่อทางจิตวิญญาณได้จริงหรือ
เป็นโจทย์ที่ต้องขบคิดกันต่อไป...
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ขอบคุณ : ภาพแผนที่บางส่วนของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตามแนวคิดตั้งรัฐอิสลามบริสุทธิ์ฺ จากเว็บไซต์อาเซียนวอทช์