23 ตุลาฯปีนี้ "วันอาชูรอ" ของอิสลาม ตรงกับ "วันปิยมหาราช"

ปีนี้วันที่ 23 ตุลาคม 2558 มีความสำคัญ 2 สิ่งในวันเดียวกัน คือ วันอาชูรอของอิสลาม และวันปิยมหาราชของคนไทย แต่ทั้งสองมีหลักปฏิบัติและวิถีวัฒนธรรมที่ต่างกัน 

1.วันอาชูรอของอิสลาม

          วันอาชูรอของอิสลามหมายถึงวันที่ 10 เดือนมุฮัรรอม หรือเดือนที่ 1 ตามปฏิทินอิสลามที่นับตามจันทรคติ ในขณะที่ปราชญ์อิสลามแบ่งนิกายผู้นับถือออกเป็นสองนิกาย คือ ซุนนะฮ์ และชีอะห์ ที่มีหลักปฏิบัติต่างกัน

          1.1 ซุนนะฮ์

          สำหรับชาวซุนนะฮ์นั้นจะถือศีลอด เพราะท่านศาสนทูตมุฮัมมัด ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม  ได้ยืนยันในความประเสริฐของการถือศีลอดในวันนี้ด้วยกล่าวไว้ความว่า "ท่านนบีถูกถามถึงการถือศีลอดในวันอาชูรอ ท่านตอบว่า ลบล้างความผิดตลอดหนึ่งปีที่ผ่านมา" (บันทึกโดยมุสลิม)

          จากท่านอบีเกาะตาดะฮ์ กล่าวว่า ท่านศาสนทูตมุฮัมมัด ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม  กล่าวไว้ความว่า "การถือศีลอดในวันอาชูรอนั้น ฉันหวังว่าอัลลอฮ์จะลบล้างความผิด (บาปเล็ก) หนึ่งปีก่อนหน้านั้น (ให้แก่ผู้ถือ)" (บันทึกโดยมุสลิม)

          นักวิชาการอิสลามได้มีความเห็นตรงกันถึงความประเสริฐของการถือศีลอดในวันนี้ และมีความเห็นชอบให้ถือศีลอดวันตาซูอาไปด้วย คือวันที่ 9 ของเดือนมุฮัรรอม

          และนักวิชาการอิสลามบางท่านมีความเห็นชอบให้ถือศีล อดวันที่ 11 รวมไปด้วย

          สรุปแล้วการถือศีลอดในวันอาซูรอนี้มี 3 ระดับด้วยกัน
          ระดับที่ 1 ถือศีลอดแค่วันเดียว คือ วันอาซูรอ (วันที่ 10 มุฮัรรอม)
          ระดับที่ 2  ถือศีลอดสองวัน คือ วันตาซูอาและอาซูรอ (วันที่ 9-10 มุฮัรรอม)
          ระดับที่ 3 ถือศีลอดสามวัน คือ วันที่ 9-10-11 มุฮัรรอม

          หลักฐานจากท่านอิบนิอับบาส (ขออัลลอฮ์ทรงพอพระทัยท่านทั้งสอง) แท้จริง ท่านศาสนทูตมุฮัมมัด ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม   กล่าวไว้ความว่า "หากฉันมีชีวิตอยู่ถึงปีหน้าฉันจะถือศีลอดในวันที่ 9 (มุฮัรรอม) ด้วย (คือวันตาสูอาอ์) แต่แล้วท่านก็เสียชีวิตเสียก่อน" (บันทึกโดยมุสลิม)

          สำหรับมุสลิมบางส่วนที่ชายแดนใต้จะมีประเพณีการกวนขนมอาชูรอ เริ่มด้วยสมาชิกในครอบครัวหรือหมู่บ้านจะนำอาหารดิบ เช่น เผือก มัน ฟักทอง มะละกอ กล้วย ข้าวสาร ถั่ว เป็นต้น มารวมเข้าด้วยกัน แล้วปอก หั่น ตัดให้เป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย จากนั้นนำเครื่องปรุง เช่น ข่า ตะไคร้ หอม กระเทียม ผักชี ยี่หร่า เกลือ น้ำตาล กะทิ เป็นต้น มาเป็นเครื่องผสม โดยหั่นตัดให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ เช่นเดียวกัน สำหรับกะทิจะคั้นเฉพาะน้ำมาผสม

          สำหรับวิธีกวน นำกระทะใบใหญ่ตั้งไฟ มีไม้พายสำหรับกวนขนมอาชูรอ หลังจากตั้งกระทะบนเตา คั้นน้ำกะทิใส่ลงไป ตำหรือบดเครื่องแกงหยาบๆ ใส่ลงในน้ำกะทิ เมื่อกะทิเดือด ใส่อาหารดิบต่าง ๆ ที่กล่าวมาแล้ว คนด้วยไม้พายจนกระทั่งทุกอย่างเปื่อยยุ่ย กวนต่อไปจนเป็นเนื้อเดียวกัน เมื่อแห้งได้ที่แล้วตักใส่ถาด โรยหน้าด้วยไข่เจียวหั่นบางๆ หรืออาจโรยหน้ากุ้ง เนื้อสมัน ปลาสมัน ผักชี หอมหั่นฝอย แล้วแต่รสนิยมของท้องถิ่น แล้วตัดเป็นชิ้น ๆ แจกจ่ายกันรับประทาน
(โปรดดู อลี เสือสมิง. เดือนมุหัรรอมและวันอาชูรออฺ https://www.youtube.com/watch?feature=share&v=3iz9c3uxGUE&app=desktop)

          1.2 ชีอะห์

          ชีอะห์จะไว้อาลัยท่านฮุเซนในวันอาชูรอ โดยการจัดพิธีกรรม เช่น การเล่าเรื่องอิหม่ามฮุเซนจากประวัติศาสตร์ที่ถูกสังหารอย่างทารุณในสงครามอัฏฏ็อฟในอิรัก ซึ่งตรงกับวันที่ 10 มุฮัรรอม ฮ.ศ.61 (หรือ 10 ตุลาคม พ.ศ.1223)  

          นอกจากนี้มีการขอดุอา (ขอพร) การร้องไห้ การเลี้ยงอาหารและน้ำให้แก่คนยากจน พร้อมทั้งยังมีพิธีการแสดงออกถึงการรำลึกถึงความโหดร้ายและความเจ็บปวดในโศกนาฏกรรมครั้งนั้น เช่น ทุบอกชกตัว  หรือทำร้ายร่างกายจนบาดเจ็บ และเฆี่ยนตัวด้วยใบมีด เป็นต้น
(โปรดอ่านเพิ่มเติม วีรกรรมอาชูรอ แยกชีอะฮฺแท้จริงออกจากชีอะฮฺเทียมเท็จ http://www.ahlulbait.org/main/content.php?page=sub&category=5&id=1861)

2.วันปิยมหาราช

          วันปิยมหาราช ตรงกับวันที่ 23 ตุลาคม ภาษาอังกฤษ คือ Chulalongkorn Day เป็นวันสำคัญและวันหยุดราชการวันหนึ่งของไทยเพื่อรำลึกถึงวันสวรรคตของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งมีพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ่ต่อประเทศไทยหลายด้าน โดยเฉพาะการประกาศเลิกทาส

          ในวันนี้ของทุกปี หน่วยงานต่างๆ จะวางพวงมาลาดอกไม้สักการะ และถวายบังคมที่พระบรมรูปทรงม้า พร้อมด้วยการจัดนิทรรศการเผยแผ่พระราชประวัติ และพระราชกรณียกิจต่างๆ เพื่อเป็นการรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ

          นอกจากนั้นยังมีกิจกรรมบริจาค เช่น ที่อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา ปีนี้มีการบริจาครถจักรยานให้กับนักเรียนยากจน 20 คัน

          แต่สำหรับมุสลิม โดยเฉพาะข้าราชการ มีข้อควรระมัดระวังจากคำตอบของอดีตจุฬาราชมนตรี ท่านประเสริฐ  มะหะหมัด กล่าวไว้ 2 ประเด็น ดังนี้

          - การนำพวงมาลาไปถวายบังคมพระบรมรูปทรงม้านั้น ผิดบทบัญญัติศาสนาอิสลาม เพราะอิสลามห้ามเคารพรูปปั้น ไม่ว่าจะเป็นรูปปั้นอะไรก็ตาม

          - การยืนตรงต่อหน้าพระบรมฉายาลักษณ์นั้น ไม่ผิดบทบัญญัติศาสนาอิสลาม เพราะมิใช่รูปปั้น นักวิชาการอิสลามมีความเห็นว่า
          1.รูปปั้น หรือสลัก หรือหลอมทุกชนิด เป็นสิ่งต้องห้าม (ฮะรอม)
          2.รูปภาพไม่เป็นสิ่งต้องห้าม เมื่อรูปภาพไม่เป็นสิ่งต้องห้าม การจะแขวนไว้ที่ไหนก็ไม่เป็นสิ่งต้องห้าม และการยืนต่อหน้ารูปภาพโดยมิได้เจตนาบูชา จึงไม่เป็นการต้องห้าม
(อ่านเพิ่มเติม : ปัญหาที่ 7 การร่วมในพิธีวันสำคัญของชาติ เช่น วันปิยมหา ราช มีการนำพวงมาลาแล้วมีการถวายบังคมพระบรมรูปทรงม้าหรือพระบรมฉายาลักษณ์ ถ้าชาวไทยมุสลิมทำความเคารพด้วยการยืนตรง หรือคำนับ จะขัดหลักศาสนาอิสลามหรือไม่ และควรปฏิบัติอย่างไร https://www.gotoknow.org/posts/399112)

          สรุปวันอาชูรอของอิสลามและวันปิยมหาราชปีนี้ถึงแม้ตรงกัน แต่วิถีปฏิบัติต่างกัน

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

**หมายเหตุ : อุสตาซอับดุชชะกูรฺ บิน ชาฟิอีย์  (อับดุลสุโก ดินอะ) เป็นผู้ช่วยผู้จัดการโรงเรียนจริยธรรมศึกษามูลนิธิ อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา    

บรรยายภาพ :

1 บรรยากาศการวางพวงมาลา เนื่องในวันปิยมหาราช ซึ่งเป็นวันคล้ายวันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ที่บริเวณลานพระบรมรูปพระปิยมหาราช สนามโรงพิธีช้างเผือก อำเภอเมือง จังหวัดยะลา (ขอบคุณภาพจาก ศอ.บต.)

2 การกวนขนมอาชูรอ (ภาพจากผู้เขียน)

3 รูปชีอะห์ทำร้ายร่างกายเพื่อรำลึกการเสียชีวิตท่านหุซันย์ (อิหม่ามฮุเซน)