ศ.ดร.ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ :ความจริงมีราคาที่จะต้องจ่าย
“ผมคิดว่า สังคมไทยเก่งมากในเรื่องหลอกตัวเอง อันนี้ใครๆ ก็สู้เราไม่ได้ อันนี้อันตราย”
ศ.ดร.ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ อาจารย์สาขาการเมืองการปกครอง คณะรัฐศาสตร์ มธ. กล่าวไว้บนเวทีปาฐวาที 50 ปี นิเทศศาสตร์ จุฬาฯ ชุด “นิเทศศาสตร์แห่งอนาคต” ครั้งที่ 5 เรื่อง “การจัดการความจริง-ความลวงในสื่อ กับศานติภาวะของสังคมไทย” จัดโดยคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาฯ
ช่วงหนึ่งหลังปาฐวาทีเสร็จ ศ.ดร.ชัยวัฒน์ ให้สัมภาษณ์ถึงสังคมไทยกับความรุนแรง โดยได้ขยายความ ประเด็นเรื่องความรุนแรงที่สังคมไทยมักเชื่อว่า เราเป็นสังคมรักสันติ เราเป็นสังคมอารีอารอบ ใจดี
“ถามว่า ของพวกนั้นจริงไหม ก็มีข้อเท็จจริง แต่จริงไหมในทางกลับกันเราเป็นสังคมที่ในรอบ 30-40 ปี มีเหตุการณ์ฆ่ากันกลางเมือง จริงไหมที่เราไม่พอใจก็ใช้ความรุนแรง จริงไหมที่คดีฆาตกรรมก็มีอัตราส่วนสูงมากในประเทศไทย ก็จริงหมด รวมถึงเรื่องการทำร้ายเด็กก็มีสัดส่วนสูงในประเทศนี้”
เพราะฉะนั้น สิ่งที่เกิดขึ้น นักวิชาการด้านสันติวิธี เห็นว่า ปัญหาเวลาสังคมไทยหลอกตัวเอง จนกระทั่งเราคิดว่าเรามีแต่ด้านดี ทำให้เรากลายเป็นว่า เราไม่เหมือนสังคมมนุษย์อื่นๆ
“ผมต้องการชี้ว่า ความจริงของสังคมถูกผลิต และถูกผลิตมาโดยองค์กรอะไร ผลิตมาโดยสถานการณ์อะไร ถูกผลิตในบริบทอะไร”
ก่อนยกกรณีการวางระเบิดราชประสงค์ ที่สื่อมวลชนต้องทำให้เห็นข้อเท็จจริงว่า ความจริงมาจากหลายทิศหลายทาง
“โจทย์ทางนิเทศศาสตร์อาจไม่ใช่การบอกว่า จริงๆ คืออะไร แต่ทำอย่างไรให้ผู้บริโภค พลเมือง ประชาชน รู้เท่าทันว่า สิ่งที่คุณได้ยินอาจไม่ใช่ความจริง
หากคุณบอกข้อเท็จจริงที่คุณพบเป็น Global Terrorism ก็พาประเทศไปอีกที่หนึ่ง แต่หากบอกว่า Local Political การเมืองภายใน ก็เป็นอีกอย่างหนึ่ง ความจริงพวกนี้มันมีราคาที่จะต้องจ่าย”
เมื่อถามถึงกรณีการจับผู้ต้องสงสัย ที่เกี่ยวพันคดีระเบิดในกรุงเทพฯ นั้น ฝ่ายเจ้าหน้าที่รัฐไม่พยายามระบุสัญชาติ ศ.ดร.ชัยวัฒน์ บอกว่า “ผมพอเข้าใจได้ วิธีการกับการจัดการความจริง กับปัญหาแบบนี้ ต้องทำเช่นนี้ เพราะหากคุณอธิบายว่า เป็นอย่างหนึ่ง ก็หมายถึงว่า บทบาทต่างประเทศจะเพิ่มขึ้น เช่น บอกระเบิดที่ราชประสงค์เป็นการก่อการร้ายข้ามชาติ สิ่งที่จะตามมาคือ การประกันการเดินทางก็จะแพงมาก ในการเดินทางมาในประเทศนี้
หมายความว่า ไม่ว่าคุณเลือกอะไร ข้อเท็จจริง หรือความจริงแต่ละเรื่อง มีราคาที่คุณต้องจ่าย สิ่งที่คุณต้องทำ นักวิชาการด้านสันติวิธี แนะทิ้งท้ายว่า ประเทศนี้ สังคมนี้ต้องเตรียมตัวรับกับราคาที่จะต้องจ่ายกับความจริงที่ตัวเองอยากได้...