ทีดีอาร์ไอชี้ปฏิรูปพลังงานต้องสลายผูกขาดเจ้าเดียว

ทีดีอาร์ไอแนะปฏิรูปพลังงานต้องสลายปตท.ผูกขาดโรงแยกก๊าซ-ท่อก๊าซ-สถานีรับก๊าซ หนุนปรับขึ้นราคาก๊าซ LPG ทุกกลุ่มอุตสาหกรรม อ้างอิงตามตลาดโลก ยกเลิกเก็บกองทุนน้ำมัน

วันที่ 3 กรกฎาคม 2557 ที่สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) ดร.เดือนเด่น นิคมบริรักษ์ ผอ.วิจัยด้านการบริหารจัดการระบบเศรษฐกิจ ทีดีอาร์ไอ แถลงข่าว ‘การปฏิรูปพลังงานไทย:มุมมองจากทีดีอาร์ไอ’ โดยกล่าว่าปัจจุบันปตท. ผูกขาดในกิจการพลังงานไทย 3 จุด คือ โรงแยกก๊าซ ท่อก๊าซ และสถานีรับก๊าซ (Terminal) จึงจำเป็นต้องแก้ไขโครงสร้างธุรกิจก๊าซไทยในประเด็นเหล่านี้

ดังนั้น เพื่อสลายการผูกขาด ระยะสั้น (ภายในปีนี้) จะต้องผลักดันให้คณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) ออกประกาศกำหนดให้บุคคลที่สาม (third party access) ใช้ท่อก๊าซปตท.ได้ ซึ่งกกพ.มีร่างประกาศฉบับนี้แล้ว และภายใน 2 ปี ต้องแยกธุรกิจท่อก๊าซและโรงแยกก๊าซ ออกจากปตท. พร้อมห้ามผู้ประกอบธุรกิจเกี่ยวเนื่องถือหุ้น เพื่อให้เกิดการแข่งขันธุรกิจปิโตรเคมีต่อเนื่อง แต่ต้องกำหนดราคาที่เหมาะสมให้ปตท.ด้วย

ในด้านการบิดเบือนราคานั้น นักวิชาการทีดีอาร์ไอ กล่าวว่า ต้องปรับขึ้นราคา LPG NGV ให้เหมือนกันทุกกลุ่ม และเป็นไปตามต้นทุนราคาตลาดโลก ส่วนก๊าซธรรมชาติชนิดใดสกปรกให้รัฐจัดเก็บภาษีแทน แต่มิใช่ใช้นโยบายบิดเบือนราคา

สำหรับราคาส่วนต่างของก๊าซธรรมชาติราคาถูกให้เก็บเข้ากองทุนน้ำมันและนำมาอุดหนุนแก่ผู้ใช้ที่มีรายได้น้อย หรือนำมาใช้เพื่อการผลิตไฟฟ้า ซึ่งน่าจะเป็นวิธีที่เป็นธรรม เพราะทุกคนต้องใช้ไฟฟ้า และยกเลิกการเก็บเงินเข้ากองทุนน้ำมันจากแหล่งพลังงานนอกเหนือจากนี้

ดร.เดือนเด่น ยังระบุถึงสิทธิการเข้าถึงก๊าซอ่าวไทย ควรกำหนดราคา LPG ที่เท่าเทียมทุกอุตสาหกรรมอย่างเหมาะสมตามราคาตลาดโลก และจัดโครงสร้างตลาด LPG ไม่ให้มีการเลือกปฏิบัติ หรือให้เปิดเผยรายละเอียดของสัญญาซื้อขายก๊าซต่อหน่วยงานกำกับดูแล พร้อมเรียกร้องให้มีสูตรราคาที่อิงกับ ‘ต้นทุนที่มีประสิทธิภาพ’

“ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต้องมีส่วนร่วมในการพิจารณาความเหมาะสมของค่าตัวแปรในสูตรที่ใช้กำหนดราคา และให้เปิดเผยรายละเอียดเกี่ยวกับวิธีการคำนวณต้นทุนและราคาพลังงานต่อสาธารณชน” นักวิชาการทีดีอาร์ไอ กล่าว

ดร.เดือนเด่น ยังกล่าวถึงการส่งเสริมธรรมาภิบาลในการบริหารจัดการธุรกิจพลังงาน ผู้ประกอบการต้องเปิดเผยสัญญาซื้อขายพลังงานในกรณีที่เป็นผู้ซื้อหรือขายรายเดียวกับหน่วยงานกำกับดูแลและต่อสาธารณชน อีกทั้ง กระทรวงพลังงานและกกพ. ควรเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับราคาพลังงานที่มีการจ่ายจริงทุกประเภทในเว็บไซต์ รวมทั้งค่าธรรมเนียมต่าง ๆ อย่างเป็นระบบและเข้าใจง่าย และที่มาของค่าตัวแปรต่าง ๆ ที่ใช้ในการกำหนดราคาตามสูตร

นอกจากนี้ห้ามผู้มีบทบาทในการกำหนดนโยบายกิจการพลังงานหรือกำกับกิจการพลังงานเป็นกรรมการบริษัท และให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียมีส่วนร่วมกำหนดโครงการและระดับราคาพลังงาน ทั้งนี้ หน่วยงานกำกับดูแลต้องมีเป้าหมายที่ชัดเจนด้วย 

ด้านดร.อัมมาร สยามวาลา นักวิชาการเกียรติคุณ ทีดีอาร์ไอ กล่าวราคาที่เหมาะสมจะอยู่ระหว่าง import parity และ export parity เพราะหากคิดราคาตาม export parity จะขาดทุน แต่หากคิดราคาตาม import parity ก็จะสูงเกินไป และเชื่อว่าจะให้น้ำหนักไปทาง import parity เพราะฐานของไทยมาจากการนำเข้าน้ำมันดิบเป็นหลัก

ภาพประกอบ:ไทยพีบีเอส