นักสิทธิฯ ระบุ 16 ปี 28 ศพ แกนนำชาวบ้านคัดค้านโครงการกระทบชุมชน

อดีต กก.สิทธิฯ เผยกระสุนปืนไม่เคยดับ เพราะรัฐเพิกเฉยสิทธิชุมชน คดีแกนนำชาวบ้านตาย ส่วนมากสาวไม่ถึงตัวการ โครงการต้นเหตุยังเดินหน้าได้ต่อในหลายพื้นที่ “เมียนักต่อสู้บ่อนอก” เปิดโปงผลประโยชน์มหาศาลถ่านหิน ตั้งแต่ทุนท้องถิ่น-ระดับประเทศ-บรรษัทข้ามชาติ

 จากกรณีที่ นายทองนาค เสวกจินดา แกนนำคัดค้านโรงงานถ่านหิน ต.ท่าทราย จ.สมุทรสาคร ถูกสังหารเมื่อวันที่  28 ก.ค. 54 ล่าสุดตำรวจได้ตัวคนร้ายได้ 5 ราย และให้ซัดทอดผู้จ้างวานเป็นนักธุรกิจถ่านหินในจังหวัด และศาลปกครองมีคำสั่งคุ้มครองชั่วคราวในคดีถ่านหินจังหวัดสมุทรสาคร ให้ระงับการประกอบกิจการถ่านหินทุกกรณี

ศูนย์ข่าวเพื่อชุมชน สำนักข่าวอิศราได้รวบรวมข้อมูลตั้งแต่ปี 2538-2554 พบว่ามีแกนนำชาวบ้านที่ต่อสู้คัดค้านโครงการต่างๆ ที่สร้างผลกระทบกับชุมชน และถูกสังหารเสียชีวิต 28 ราย (เท่าที่ปรากฏต่อสาธารณะ) จาก 27 กรณีความขัดแย้ง ซึ่ง นางสุนีย์ ไชยรส อดีตคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) เปิดเผยกับศูนย์ข่าวเพื่อชุมชนว่า ความสูญเสียดังกล่าวสะท้อนบทเรียน 4 ประการ ได้แก่ หนึ่ง-สิทธิเสรีภาพนั้นจำเป็นต้องได้มาด้วยการต่อสู้ แต่ก็ไม่มีใครสามารถคุ้มครองชีวิตพวกเขาที่ลุกขึ้นมาต่อสู้ได้

สอง-หลายกรณีเป็นการลุกขึ้นมาใช้สิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญ เพื่อปกป้องฐานทรัพยากร และวิถีชุมชน ซึ่งสะท้อนว่าสถานการณ์แย่งชิงฐานทรัพยากรนับวันยิ่งรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ ข้อสาม-การเพิกเฉยไม่เคารพสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญ ของรัฐ กฎหมาย นโยบาย โดยไม่ได้ช่วยปกป้องหรือเยียวยาชาวบ้าน ทั้งที่รัฐมีหน้าที่โดยตรงในการแก้ปัญหา หนำซ้ำเจ้าหน้าที่รัฐมักคิดว่า การที่ชาวบ้านลุกขึ้นมาต่อสู้ เพราะต้องการเรียกร้องผลประโยชน์จากกลุ่มทุน เป็นเรื่องของการก่อความวุ่นวายหรือขัดขวางการพัฒนา

“ความขัดแย้งระหว่างทุนกับชาวบ้านเป็นคดีความมากมาย มีทั้งที่แกนนำชาวบ้านถูกยิงตาย หรือถูกจับติดคุก แต่รัฐที่ควรทำหน้าที่ตรวจสอบโครงการต่างๆของนายทุนและปราบปรามการกระทำผิด กลับไม่ดำเนินการ ทำให้กลุ่มผู้มีผลประโยชน์ฮึกเหิมใช้อำนาจเหนือกฎหมายฆ่าชาวบ้านเพื่อยุติปัญหามาตลอด ซึ่งที่ผ่านมาไม่เคยมีกรณีใดเลยที่จะยกเป็นตัวอย่างได้ว่า รัฐเข้าไปช่วยเหลือชาวบ้านทันท่วงทีก่อนเกิดความรุนแรง ทั้งที่ส่วนใหญ่การต่อสู้ในพื้นที่ใช้เวลากว่า 5 -10 ปี” อดีต กสม. กล่าว

ข้อสี่- การต่อสู้และความสูญเสียของขบวนชาวบ้าน เชื่อมโยงไปถึงกระบวนการยุติธรรม ที่วันนี้ผู้เสียหายและครอบครัวผู้เสียชีวิตจำนวนมากยังต้องเจ็บปวดที่ไม่สามารถจับตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษได้ หรือสาวไปไม่ถึงคนบงการ

“มีหลายกรณีจับกุมผู้กระทำผิดไม่ได้ และส่วนที่จับกุมส่วนใหญ่สาวไม่ถึงผู้จ้างวาน ที่ผ่านมามีหลายคดีที่ดูเหมือนว่าป็นชัยชนะของชาวบ้าน แต่ภายหลังก็มีกลุ่มทุนเข้าไปเปิดกิจการในพื้นที่อีก เช่น กรณีการเสียชีวิตของนายพิทักษ์ โตนวุธ แกนนำคัดค้านโรงโม่หิน จ.พิษณุโลก”

ด้าน นางกรณ์อุมา พงษ์น้อย ภรรยาของนายเจริญ วัดอักษร อดีตแกนนำกลุ่มอนุรักษ์บ่อนอก จ.ประจวบคีรีขันธ์ ที่คัดค้านโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหิน และเรียกร้องให้ตรวจสอบการบุกรุกที่สาธารณะของนายทุนผู้มีอิทธิพลในท้องถิ่น จนถูกยิงเสียชีวิตในปี 2547 เปิดเผยว่า การที่ชาวบ้านสมุทรสาครออกมาต่อสู้ครั้งนี้ เพราะถ่านหินมีผลกระทบต่อชุมชนอย่างมาก แต่การต่อสู้นี้ทำให้กลุ่มทุนเสียผลประโยชน์ ที่ไม่ใช่แค่ระดับท้องถิ่น แต่เป็นระดับประเทศ และเป็นธุรกิจที่เชื่อมโยงไปถึงบรรษัทข้ามชาติ