เมื่อ "สื่อ" ยอมศิโรราบ ให้ "นักการเมือง” -ไขปม ‘สมุทรสงคราม’ ทำไมไม่มี นสพ.?
"..เมื่อก่อนที่นี่ก็เคยมีหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นเช่นกัน แต่ว่าตอนนี้เลิกไปแล้วเพราะว่าบรรณาธิการบริหารหันเหไปเอาดีทางการเมือง หลังจากนั้นก็ไม่มีใครทำหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นอีก.."
เชื่อหรือไม่ว่า “จังหวัดสมุทรสงคราม” หรือ “เมืองแม่กลอง” จังหวัดที่เศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับ 14 ของประเทศ จังหวัดที่แต่ละปีมีเงินสะพัดกว่าพันล้าน จังหวัดที่มีตลาดน้ำโด่งดังที่สุดในประเทศไทย กลับไม่มี “หนังสือพิมพ์ท้องถิ่น ?”
ทั้งนี้ ในนิตยสารราชดำเนิน ฉบับที่ 26 ประจำเดือน เมษายน – มิถุนายน 2556 ได้เผยแพร่รายงานวิจัยเรื่อง “สถานภาพและบทบาทของหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นไทย” เมื่อปี 2551 โดยมีคณะทำงานเป็นคณาจารย์นิเทศศาสตร์หลายมหาวิทยาลัยร่วมกันทำวิจัย และมีนายบรรยงค์ สุวรรณผ่อง อดีตกรรมการสภาการหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย เป็นหัวหน้าโครงการวิจัย ระบุว่า 10 จังหวัดที่ไม่มีหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นแม้แต่ฉบับเดียวมี ‘สมุทรสงคราม’ ติดอยู่ด้วย
อย่างไรก็ตามที่น่าแปลกใจยิ่งกว่านั้น เมื่อพบว่า ‘เมืองแม่กลอง’ มีเคเบิ้ลท้องถิ่นให้บริการอยู่ถึง 3 ช่องด้วยกัน ! และทุกช่องก็มีการรายงานข่าวภายในจังหวัดอย่างสม่ำเสมอ
คำถามคือ จังหวัดที่มีความมั่นคงของมนุษย์สูงที่สุดในประเทศจากการสำรวจดัชนีความมั่นคงเมื่อปลายปี 2550 และมีเคเบิ้ลท้องถิ่นถึง 3 ราย ทำไมถึงไม่มีการทำ ‘หนังสือพิมพ์ท้องถิ่น ?’
นายสุขุม ตั้งฑีฆะรักษ์ ประธานชมรมผู้สื่อข่าวท้องถิ่น จ.สมุทรสงคราม เล่าถึงสาเหตุที่ไม่มีหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นในจังหวัดว่า จริง ๆ ก็อยากทำหนังสือพิมพ์ท้องถิ่น แต่หลายอย่างที่ได้มามันไม่คุ้ม รวมไปถึงปัจจัยอย่างแม่กลองเป็นจังหวัดขนาดเล็ก ผู้บริโภคสามารถรับข้อมูลข่าวสารได้จากส่วนกลางได้อย่างสะดวกรวดเร็ว นอกจากนี้การทำหนังสือพิมพ์ก็ไม่ใช่อาชีพหลัก
นายสุขุม อธิบายว่า เมื่อก่อนที่นี่ก็เคยมีหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นเช่นกัน แต่ว่าตอนนี้เลิกไปแล้วเพราะว่าบรรณาธิการบริหารหันเหไปเอาดีทางการเมือง หลังจากนั้นก็ไม่มีใครทำหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นอีก อย่างไรก็ตามขณะนี้ก็อาศัยใช้หนังสือพิมพ์ส่วนภูมิภาคกระจายข้อมูลข่าวสารแทน
“ปัญหาสำคัญคือ ไม่มีนายทุนนำเงินมาลงทุนกับหนังสือพิมพ์ท้องถิ่น เนื่องจากพวกเขาคิดว่ามันไม่คุ้มกับโฆษณาที่เสียไป” ประธานชมรมผู้สื่อข่าวท้องถิ่นฯ ระบุ
‘ทุน’ มีความสำคัญมากขนาดนั้นเลยหรือในการทำหนังสือพิมพ์ท้องถิ่น ?
นายอนันต์ นิลมานนท์ นายกสมาคมหนังสือพิมพ์ส่วนภูมิภาคแห่งประเทศไทย เล่าว่า ข้อดีของสื่อท้องถิ่นคือสามารถเข้าถึงชาวบ้าน และเกี่ยวพันกับชีวิตประจำวันของคนในท้องถิ่น อย่างไรก็ตามปัจจัยสำคัญในการผลิตหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นก็คือ ‘ทุน’
“เรื่องทุนเป็นเรื่องสำคัญ และผู้ประกอบการก็ไม่ค่อยให้ความร่วมมือ เพราะหนังสือพิมพ์ส่วนใหญ่มักออกรายเดือน หรือบางฉบับอาจออกรายสะดวก ดังนั้นหากให้มาลงทุนก็อาจไม่ได้ประโยชน์ หรือเป้าหมายเท่าที่ควร” นายอนันต์ ระบุ
ปัญหาโลกแตกอีกอย่างของหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นคือ มักมีเอี่ยวกับผลประโยชน์กับการเมืองท้องถิ่นอยู่เนือง ๆ ทั้งนี้ปัญหาดังกล่าว นายอนันต์ ยืนยันว่า มีหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นบางฉบับรับผลประโยชน์จากนักการเมืองจริง เพราะเขาถือว่าเสมือนเป็นการช่วยเหลือเกื้อกูลกัน แต่ใช่ว่าจะเป็นทุกฉบับ เพราะก็มีสื่อบางสำนักที่ยังมีจริยธรรมอยู่
“นักการเมืองเป็นเหมือนคนที่อยู่ใกล้ชิด เช่น เมื่อเราเป็นนักข่าวท้องถิ่นนี้ ก็จำเป็นที่จะต้องใกล้ชิดกับเทศมนตรีเพื่อทำข่าว และหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นส่วนมากถ้าจะให้อยู่ได้ก็ต้องพึ่งพิงนักการเมืองท้องถิ่น และข้าราชการอยู่ดี เพราะกลุ่มคนพวกนี้ก็จะมีธุรกิจในแต่ละจังหวัด ซึ่งเป็นแหล่งเงินทุนรายใหญ่อยู่แล้ว” นายอนันต์กล่าว
เมื่อมีเอี่ยวกับผลประโยชน์นักการเมืองแล้ว ‘ข่าวตรวจสอบหรือข่าวสืบสวน’ คงเป็นแค่ ‘ข่าวในฝัน’ ของหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นกระนั้นหรือ ?
นายอนันต์ อธิบายว่า ส่วนนี้ ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแต่ละคน เพราะเรื่องอย่างนี้มันขึ้นอยู่กับผู้บริหารหนังสือพิมพ์ หรือบรรณาธิการมากกว่า อย่างไรก็ตามเรื่องแบบนี้ก็ต้องให้ประชาชนเป็นผู้ตัดสินเอาเองว่า หนังสือพิมพ์ฉบับนี้เอียงซ้าย – ขวา มากน้อยแค่ไหน อย่างบางฉบับเขียนเชียร์ทั้งเล่มเลย ประชาชนในพื้นที่เองก็อาจจะไม่ซื้อก็ได้ ทั้งนี้ในส่วนของสมาคมฯ มีหน้าที่แค่แนะนำเรื่องจริยธรรมเท่านั้น แต่จะมีใครทำตามหรือไม่ ก็ไม่มีใครบอกได้เช่นกัน
‘สวัสดิการของนักข่าว’ โดยเฉพาะนักข่าวท้องถิ่น ซึ่งถือว่าเป็นคนที่เข้าไปข้อมูลข่าวสารโดยตรง หรือที่เรียกว่า ‘Stringer’ และบางครั้งอาจเข้าไปอยู่ในพื้นเสี่ยงอันตรายตลอดเวลา แต่กลับได้สิทธิไม่เท่าเทียมกับสื่อกระแสหลัก ทำให้บางครั้งถูกมองว่าต่ำชั้นกว่า
นายอนันต์ เล่าว่า ปัญหาตรงนี้ต้องคุยกับ หนังสือพิมพ์ส่วนกลาง เพราะขึ้นอยู่กับค่าตอบแทนที่คุยกันไว้ อย่างไรก็ตามกว่าจะได้เงิน ข่าวก็ต้องได้ลงก่อน ซึ่งตรงนี้เป็นเรื่องที่ลำบาก แต่อย่างว่า คนที่ทำหนังสือพิมพ์สิ่งแรกคือต้องเป็นคนใจรักก่อน แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นนักข่าวท้องถิ่นส่วนมากมักจะทำงานอื่นควบคู่กันไปด้วยอยู่แล้ว
“อันตรายก็อันตราย ความเสี่ยงก็ใกล้เคียงกับเจ้าหน้าที่ เผลอ ๆ มากกว่าอีก แต่เราก็ไม่สามารถแก้ไขได้ แต่สิ่งที่ทำได้สำหรับสมาคมฯ ก็คือการมอบสวัสดิการให้บุตรหลาน มอบเกียรติคุณให้นักข่าวท้องถิ่น แม้จะไม่ครอบคลุมทั้งหมดก็ตาม” นายอนันต์ ระบุ
ขณะนี้โลกกำลังหมุนไปสู่ ‘ยุคข้อมูลข่าวสารแบบออนไลน์’ ซึ่งกระเทือนไปทั่ววงการสิ่งพิมพ์ แล้วหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นที่มีคนอ่านเพียงหยิบมือจะอยู่รอดได้อย่างไร
นายอนันต์ กล่าวไว้อย่างน่าสนใจว่า หนังสือพิมพ์คงจะยังไม่ตายตอนนี้อย่างแน่นอน และข้อเสียของสื่อออนไลน์คือเมื่อผ่านวันไปก็ต้องไปรื้ออ่านใหม่ หรืออย่างสื่อโทรทัศน์ก็ออกอากาศเป็นช่วง ๆ จะหาดูย้อนหลังก็ต้องไปดูในอินเทอร์เน็ต อย่างไรก็ตามขณะนี้หนังสือพิมพ์ยังอยู่ได้
แม้ว่าอาจไม่ดีแบบยุคก่อนแล้วก็ตาม!!
----
หมายเหตุ : สารคดีเชิงข่าวเรื่องนี้ เป็นส่วนหนึ่งในโครงการค่ายหนังสือพิมพ์ฝึกปฏิบัติ “จันทรเกษมโพสต์” ในรายวิชาสิ่งพิมพ์ชุมชน ของนักศึกษาชั้น ปีที่ 4 คณะวิทยาการจัดการ สาขานิเทศศาสตร์ เอกวารสารศาสตร์และสื่อออนไลน์ ที่จังหวัดสมุทรสงคราม เมื่อวันที่ 19 -25 สิงหาคม 2556 ที่ผ่านมา