ชาวมาบตาพุดค้าน 11 โครงการสั่งรัฐทำใหม่ ดึง สช. - คกก.สิทธิร่วม

เครือข่ายประชาชนภาคตะวันออกยื่นข้อเสนอรัฐจัดทำประเภทโครงการรุนแรงใหม่ ยึด 18 ประเภทของคกก. 4 ฝ่ายเป็นหลัก พร้อมเพิ่มพื้นที่เปราะบาง-มลพิษด้วย ดึง สช.-คณะกรรมการสิทธิฯ-องค์การอิสระเฉพาะกาลร่วมทำภายใน 3 เดือน ด้านตัวแทนชาวบ้านชี้มาตรการเยียวยาไม่เป็นรูปธรรมยังเดือดร้อนสะสม

จากการที่คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มีมติที่ประชุมเมื่อวันที่ 23 ส.ค. เห็นชอบให้ประกาศประเภทโครงฯรุนแรง จำนวน 11 รายการ วันนี้ (31 ส.ค.) ที่ทำเนียบรัฐบาล เครือข่ายประชาชนภาคตะวันออกและชาวบ้านผู้ได้รับผลกระทบในพื้นที่ จ.ระยองกว่า 40 คน เข้ายื่นหนังสือถึงนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี เพื่อขอคัดค้านการออกประกาศ 11 ประเภทโครงการหรือกิจการที่อาจมีผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรงทั้งด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพ ของคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ โดยมีนางอัญชลี วานิช เทพบุตร รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรีฝ่ายการเมือง เป็นผู้แทนรับหนังสือ

นายสุทธิ อัชฌาสัย ผู้ประสานงานเครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก กล่าวว่า เครือข่ายฯและองค์กรภาคีไม่เห็นด้วย เนื่องจากการพิจารณาดังกล่าวไม่เป็นที่ยอมรับ ไม่มีเหตุผลทางวิชาการและกระบวนการรับฟังความคิดเห็นอย่างแท้จริง อีกทั้งยังไม่นำเอามติของคณะกรรมการ 4 ฝ่ายแก้ไขมาบตาพุดที่เสนอไว้ 18 โครงการมาพิจารณาทั้งที่ประมวลจากความคิดเห็นของประชาชนทั่วประเทศ
“เราคิดว่า 18 โครงการที่คณะกรรมการ 4 ฝ่ายเสนอค่อนข้างเหมาะสมและพอรับได้ แต่ 11 โครงการนี้มันเปิดช่องให้โครงการอีกจำนวนมากหลุดออกไป วันนี้เรามายื่นหนังสือก่อน แต่ถ้าไม่คืบหน้าอย่างไรคงต้องฟ้องศาลปกครองต่อไป”

ทั้งนี้เครือข่ายฯ มีข้อเสนอต่อรัฐบาลและคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ดังนี้ 1.ให้ดำเนินการจัดทำประกาศโครงการรุนแรงฯ ใหม่ให้เป็นที่ยอมรับแก่ประชาชน 2.เปิดกว้างให้สถาบันวิชาการ องค์กรพัฒนาเอกชนและภาคประชาชนร่วมแสดงความคิดเห็นและเหตุผลประกอบในการกำหนดประเภทโครงการรุนแรงฯ เพราะที่ผ่านมายังไม่เป็นที่ยอมรับ ไม่ตรงกัน ยึดถือหลักวิชาการและเหตุทางเทคนิคด้านวิศวกรรมมากกว่าสิ่งแวดล้อมและความปลอดภัย 3.กระบวนการรับฟังความเห็นยังขาดการให้ความรู้แก่ประชาชนและยังพบว่าภคอุตสาหกรรมได้จัดตั้งกลุ่มชาวบ้านเข้าไปร่วมเวที ข้อมูลที่ได้จึงไม่ทั่วถึง ครบถ้วนรอบด้าน

4.ให้ระบุโครงการหรือกิจการที่ตั้งอยู่ในพื้นที่เปราะบาง เช่น พื้นที่ต้นน้ำ พื้นที่เขตควบคุมมลพิษ เป็นโครงการฯรุนแรง ไม่ว่าโครงการนั้นจะเข้าข่ายหรือไม่ โดยจะต้องดำเนินการตามรัฐธรรมนูญมาตรา 67 วรรค 2 5.ให้มีการปรับเพิ่มรายชื่อโครงการรุนแรงฯทุก 2 ปี 6.จัดทำประเภทโครงการรุนแรงใหม่ โดยมอบหมายให้คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติร่วมกับคณะกรรมการสิทธิชุมชนแห่งชาติและองค์การอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ (เฉพาะกาล) เป็นผู้จัดทำเสนอต่อรัฐบาลภายใน 3 เดือน และ 7.องค์กรที่จะมีอำนาจในการประกาศประเภทโครงการรุนแรงฯ ไม่ได้ถูกบัญญัติไว้ว่าเป็นอำนาจของหน่วยงานใด จึงสมควรจัดให้มีการตีความให้ชัดเจนเสียก่อนมีการประกาศ

นายสุทธิ ยังกล่าวถึงสถานการณ์ในพื้นที่มาบตาพุดว่า ยังไม่ดีขึ้นเพราะรัฐบาลมุ่งแก้ปัญหาระยะยาว เช่น การสร้างโรงพยาบาลเพิ่ม ซึ่งขณะนี้ได้เพียงตัวอาคาร, ศูนย์เฝ้าระวังสุขภาพที่ยังไม่มีบุคลากร, การทำน้ำประปาให้ครอบคลุมเพื่อลดปัญหาน้ำบ่อตื้นที่ใช้ไม่ได้หรือการจัดการขยะเป็นพิษ โดยภาพรวมยังติดขัดและไม่ค่อยเดินหน้า
“คนในพื้นที่ยังประสบกับปัญหาก๊าซพิษรั่วซึมบ่อยครั้งเพราะรัฐพูดเฉพาะการแก้ระยะยาวไม่ได้พูดถึงการแก้ที่แหล่งกำเนิดหรือการจัดการมลพิษ เรายังไม่เห็นอะไรที่ตอบโจทย์ความเดือดร้อนของชาวบ้านได้ สิ่งที่เห็นในวันพิพากษา 2 ก.ย.นี้คือการยืนตามคำสั่งคุ้มครองของศาลปกครองสูงสุด เชื่อว่าหากเป็นเช่นนั้นทุกอย่างจะคลี่คลายได้หมด แต่หากมีการยกฟ้องชาวบ้านมาบตาพุดคงต้องเหนื่อยต่อ”

นายน้อย ใจตั้ง ชาวมาบตาพุด กล่าวว่า ขณะนี้ยังคงประสบความเดือดร้อนทุกด้าน ทั้งอากาศเสีย การขาดแคลนน้ำอุปโภคบริโภค ล่าสุดสาธารณะสุขจังหวัดเพิ่งสั่งปิดบ่อเพิ่มอีก 3 บ่อ ชาวบ้านต้องซื้อน้ำกินน้ำใช้ เห็นว่าการประกาศดังกล่าวจะทำให้โครงการใหญ่ๆ อีกมหาศาลหลุดลอดไปได้ ผลเสียสุดท้ายจะตกอยู่ที่ชาวบ้าน
“ใครๆ พูดถึงมาตรการเยียวยาก็รู้สึกดี แต่คนที่ได้รับการเยียวยาดูแลดีๆ มีแต่กลุ่มที่ถูกนายทุนซื้อให้ถอนฟ้อง คนส่วนมากไม่เคยได้รับการเหลียวแล ดูง่ายๆ เด็กที่มาต่อสู้กับลุงทุกครั้ง วันนี้มาไม่ได้แล้วป่วยเป็นมะเร็งนอนอยู่โรงพยาบาล เราคาดหวังว่าเขาจะประกาศใหม่และศาลตัดสินให้เราไม่ต้องจมทุกข์แบบนี้”

นายธงไชย พรมนาค เครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก กล่าวว่า ชาวบ้านยังคงได้รับผลกระทบซ้ำซาก หนักที่สุดคือกลิ่นเหม็นจากโรงงานอุตสาหกรรมและการขาดแคลนน้ำกินน้ำใช้ เนื่องจากการปนเปื้อนสารหนู ปรอท และแคดเมียม โดยเฉพาะในน้ำบ่อตื้น นอกจากนั้นยังพบว่าเด็กที่คลอดใหม่ มักมีปัญหาระบบสุขภาพ ส่วนมาตรการเยียวยาช่วยเหลือยังคงเลื่อนลอยไม่เห็นเป็นรูปธรรมสู่การปฏิบัติ

“สำหรับการประกาศ 11 โครงการรุนแรงฯ เห็นควรว่าต้องกลับมาทบทวนใหม่ เพราะตั้งคณะกรรมการ 4 ฝ่าขึ้นมาแก้ไขปัญหาแล้ว แต่รัฐกลับไม่ได้นำข้อเสนอแนะเหล่านั้นมาปฏิบัติเลย ตรงนี้อาจต้องมาพิจารณาว่าตกลงแล้วสาระสำคัญที่รัฐดำเนินการเช่นนี้คืออะไรและเพื่อชาวบ้านมาบตาพุดหรือใคร”

วันเดียวกัน นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี เปิดเผยภายหลังการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) ว่า ครม.มีมติเห็นชอบร่างประกาศฯของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เรื่องกำหนดประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติสำหรับโครงการรุนแรงฯ ที่ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจหรือเอกชน จะต้องจัดทำรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2553 ตามมติคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ส่วนที่เสนอให้กำกับตัวพื้นที่ด้วยนั้น เบื้องต้นสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีการับไปดูว่าควรทำในรูปแบบใดจึงเหมาะสมที่สุด สำหรับความคืบหน้าการออกประกาศ 11 ประเภทของกิจการต้องห้ามในนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด ขณะนี้อยู่ในขั้นของการส่งให้สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เมื่อตรวจถ้อยคำและรูปแบบเรียบร้อยก็ประกาศลงในราชกิจจานุเบกษาได้

ส่วนประเด็นที่มีกลุ่มเอ็นจีโอคัดค้าน เพราะไม่ตรงกับการเสนอของคณะกรรมการ 4 ฝ่าย นายกรัฐมนตรี กล่าวว่า คงไม่สามารถทำให้ตรงกับความคิดของทุกฝ่ายได้ แต่ยืนยันในคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมฯ ว่าได้นำเอาสิ่งที่เป็นความตั้งใจของคณะกรรมการ 4 ฝ่ายมาดูอย่างครบถ้วน

“บางเรื่องรัฐบาลได้ออกประกาศโดยคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมฯ ว่าถ้าโครงไหนที่ไม่อยู่ในกิจการที่ประกาศแต่เห็นว่ามีผลกระทบรุนแรงก็สามารถอุทธรณ์ได้ต่อคณะกรรมการอุทธรณ์ เพราะฉะนั้นสิ่งที่ได้ประกาศไปก็น่าจะอยู่บนความพอดี บางเรื่องเข้มมาน้อย รูปแบบต่างกัน แต่อย่างไรก็ไม่ได้ละเลยในความห่วงใยของคณะกรรมการ 4 ฝ่าย" นายกรัฐมนตรี กล่าว

สำหรับกิจการที่มีเหตุผลสมควรถอดออกจากร่างรายชื่อจำนวน 2 กิจการ ได้แก่ กิจการชลประทานตั้งแต่ 80,000 ไร่ขึ้นไป โดยคณะกรรมการเห็นว่าเป็นโครงการที่เป็นประโยชน์กับภาคเกษตรมากกว่าสร้างผลกระทบรุนแรง กับกิจการสูบเกลือใต้ดินทุกขนาด เนื่องจากเป็นกิจการที่รัฐบาลจะมีการยกเลิกไม่ให้มีการดำเนินการแล้ว ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องประกาศเป็นกิจการรุนแรงซ้ำซ้อนอีก

กิจการที่ให้คณะกรรมการผู้ชำนาญการ (คชก.) เป็นผู้พิจารณาว่า เป็นกิจการรุนแรงหรือไม่ 2 กิจการ ได้แก่ กิจการที่ต้องทำรายงานอีไอเอ ที่อยู่ในพื้นที่อ่อนไหว เช่น แหล่งมรดกโลก-อุทยานประวัติศาสตร์-ป่าอนุรักษ์ เป็นต้น กับกิจการก่อสร้างหรือขยายสิ่งก่อสร้างถาวรนอกชายฝั่งทะเลเดิม เพื่อกันคลื่นหรือกระแสน้ำในทะเลทุกขนาดในพื้นที่คุ้มครองสิ่งแวดล้อม-แหล่ง ธรรมชาติอนุรักษ์-แหล่งท่องเที่ยว และแหล่งอาชีพ

และกิจการที่สร้างผลกระทบ แต่ไม่ถึงขั้นรุนแรงจนต้องดำเนินการตามเงื่อนไขมาตรา 67 (2) จำนวน 3 กิจการ ให้ดำเนินการแค่จัดทำรายงานอีไอเอ เท่านั้น ได้แก่ เตาเผาขยะติดเชื้อ ทุกขนาด, กิจการผันน้ำข้ามลุ่มน้ำหลักทุกขนาด และกิจการสิ่งก่อสร้างกั้นขวาง การไหลของน้ำในแม่น้ำสายหลักทุกขนาดหรือประตูระบายน้ำ ส่วน 11 กิจการรุนแรงที่เหลือ ได้มีการปรับปรุงรายละเอียดบางส่วน โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้

ประเภทโครงการหรือกิจการที่อาจมีผล กระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรง ทั้งทางด้านคุณภาพสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพ