"ฮามีซี อัคคี-รัฐ" 10คำถามกับหนังเรื่อง "อมีน"
กลายเป็นกระแสไม่ใช่แค่ในประเทศ แต่ดังไกลถึงต่างแดน สำหรับ "อมีน" ภาพยนตร์เทิดเกียรติศาสนทูตมุฮัมมัด
แม้ภาพยนตร์เรื่องนี้จะไม่ได้ลงโรงฉายเหมือนหนังไทยและเทศทั่วไป แต่กลับสร้างปรากฏการณ์ได้มากกว่า ทั้งๆ ที่เป็นภาพยนตร์ที่นิยามตัวตนชัดว่า มีแก่นของเรื่องเกี่ยวกับศาสนาอิสลาม
และในการรับรู้ของใครหลายๆ คนก็เชื่อว่า ศาสนาเป็นเรื่องค่อนข้างน่าเบื่อ!
ยังคงมีอีกหลายคำถามกับปรากฏการณ์ของหนังเรื่อง "อมีน" และผู้ที่ให้คำตอบได้ดีที่สุด ย่อมหนีไม่พ้น ฮามีซี อัคคี-รัฐ ผู้กำกับภาพยนตร์เรื่องนี้...
1.คำว่า อมีน ที่เป็นชื่อหนังเรื่องนี้ หมายถึงอะไร?
อมีน เป็นฉายาของท่านศาสนทูตมุฮัมมัด แปลว่าความซื่อสัตย์ แม้ท่านจะมีนามว่ามุฮัมมัด แต่ท่านก็มีฉายาด้วย ซึ่งความซื่อสัตย์นั้นเป็นสิ่งที่ทุกคนยอมรับ แม้คนที่ต่อต้านท่านศาสนทูต แต่ก็ยอมรับในความซื่อสัตย์
2.ที่มาของภาพยนตร์ที่บอกว่าเทิดเกียรติศาสนทูตมุฮัมมัด?
เราเริ่มต้นงานชิ้นนี้เมื่อ 3 ปีก่อน ช่วงนั้นมีหนังลบหลู่ศาสนาและท่านศาสนทูตมาหลายเรื่อง จนเกิดกระแสต้านจากมุสลิมทั่วโลก ตอนนั้นทางมูลนิธิมุสลิมเพื่อสันติก็ไปยื่นหนังสือถึงสถานทูตสหรัฐในประเทศไทยให้ไปบอกประเทศของตัวเองให้หยุดฉายหนังดูหมิ่นศาสนาอิสลาม และทำหนังสือถึงทางยูทิวบ์ ให้ระงับการเผยแพร่หนังเรื่องนี้ผ่านเว็บไซต์ แต่ก็ไม่สำเร็จ ทุกคนอ้างว่าเป็นเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น
เมื่อไม่เป็นผล เราก็มานั่งนึกถึงคำสอนในศาสนา ที่บอกเราว่าเวลาถูกใครต่อว่าหรือวิจารณ์ในแง่ร้าย เราต้องไม่ใช้ความรุนแรงตอบโต้ แต่เราต้องตอบโต้ในสิ่งที่ดีกว่า เราจึงตัดสินใจทำภาพยนตร์ที่ดีกว่าภาพยนตร์ที่ดูหมิ่นศาสนา เพื่อตอบโต้คนเหล่านี้
ที่ผ่านมามุสลิมเรารู้สึกเจ็บปวด หากดูภาพยนตร์ฮอลลีวู้ด ตัวร้ายต้องเป็นมุสลิมตลอด บางทีอาจมีคนไม่ดีแค่ครึ่งสนามฟุตบอล แต่คุณกลับเหมารวมมุสลิมทั้งโลก
3.ที่บอกว่าหนังเรื่องนี้ฮาลาล 100% คืออะไร?
ก่อนหน้านี้มีการสร้างหนังเกี่ยวกับศาสนทูตหรือศาสนามาแล้วหลายเรื่อง แต่ที่ฮาลาล 100% ยังไม่เคยมี ฮาลาล 100% หมายถึงถูกต้องตามหลักศาสนาทุกอย่าง ยืนยันว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องแรก
4.เชื่อได้อย่างไรว่าเป็นหนังฮาลาล 100%?
เรามีการตรวจสอบถึง 3 ขั้นตอน คือ 1.บทภาพยนตร์ มีบอร์ดชารีอะฮ์ มาทำหน้าที่ตรวจว่าเป็นไปตามหลักศาสนาหรือไม่ มีตัวแทนสำนักจุฬาราชมนตรีมาร่วมด้วย 2.การตัดต่อ และ 3.ภาพ ทั้งหมดมีนักวิชาการด้านศาสนามาช่วยกันพิจารณาอย่างใกล้ชิด รวมทั้งตัวแทนจากศาสนิกอื่น เพื่อให้มาช่วยกันดูว่าเนื้อหาของหนังกระทบความรู้สึกของศาสนิกอื่นหรือไม่
กฎเหล็กสำคัญข้อหนึ่งก็คือ ห้ามคนเล่นเป็นศาสดาหรือศาสนทูต นี่คือโจทย์ที่ยาก เราจึงต้องเล่าเรื่องผ่านตัวเอกในเรื่องแทน โดยไม่มีภาพของท่านศาสนทูต
นอกจากนั้น หนังเรื่องนี้ยังเป็นครั้งแรกของโลกที่ไม่มีดนตรีจากเครื่องดนตรีประกอบ เพราะศาสนาห้าม เราจึงใช้เสียงจากธรรมชาติทั้งหมดแทน เช่น ใช้เสียงมนุษย์ทับซ้อนกัน ใช้เสียงหยดน้ำ เสียงบดถนนของยางรถยนต์ที่ผมนำมาแทนเสียงแห่งความเจ็บปวด ขณะเดียวกันก็ไม่มีภาพอบายมุขต่างๆ ไม่มีคนดื่มเหล้า ไม่มีฉากผู้หญิงโป๊เปลือย
5.ทุนสร้างนำมาจากไหน?
ผมคิดว่าหนังเรื่องนี้ป็นเรื่องแรกที่มีคนไทยทั่วทั้งประเทศเป็นผู้อำนวยการสร้าง เพราะเราเริ่มจากเราไม่มีสตางค์ เราก็ออกรับบริจาค 5 บาท 10 บาท ทุกคนก็ให้มา เหมือนหยอดกระปุก จนเราได้เงินมาก้อนหนึ่งจึงสามารถสร้างได้ แต่ก็ไม่เพียงพอ
เราสร้างหนังเรื่องนี้ขึ้นมาอย่างยากลำบาก บางฉากที่เราถ่ายสมบูรณ์แล้ว มั่นใจว่าไม่มีแก้ไขเปลี่ยนแปลงแล้ว เราก็เอาเสื้อผ้านักแสดงไปขายเพื่อให้ได้เงินมาทำฉากต่อไป หรือการถ่ายทำบางฉาก เราถ่ายทำในโกดังร้าง พอถ่ายจบก็ถอดไปขายซาเล้ง เสื้อของนักแสดงตัวประกอบ พอถ่ายทำฉากถูกยิงจนเสื้อเป็นรู ก็เอามากลับด้าน ให้เรย์ (หมายถึง เรย์ แมคโดนัลด์ ตัวเอกของเรื่อง) ถ่ายฉากอื่นต่อ
6.พูดถึงเรย์ แมคโดนัลด์ ทำอย่างไรถึงได้เขามาเล่น?
ผมเคยเจอเขามาก่อนแล้ว สมัยผมทำแกรมมี่ และทำหนังโฆษณา ความยาว 15 วินาที 30 วินาที แต่ผมไม่เคยทำหนังเรื่องยาว ฉะนั้นก็เคยเจอกับเรย์ แต่ไม่ได้รู้จักกันส่วนตัว
ทีแรกที่ติดต่อไป เรย์เขาปฏิเสธนะ เขาบอกว่าทำหนังเกี่ยวกับศาสนา จะยัดเยียดคนดูไปหรือเปล่า ผมก็เลยให้โจทย์เขาไป 3 ข้อ คือ 1.ทุกวันนี้มีหนังมากมาย รวมถึงที่ฉายทางโทรทัศน์ ที่มีฉากโป๊เปลือยไม่เหมาะสม 2.ทุกวันนี้มีหนังมากมายที่เต็มไปด้วยฉากความรุนแรง และ 3.ทุกวันนี้มีหนังอีกมากมายที่เต็มไปด้วยฉากอบายมุข ดื่มเหล้า เบียร์ เสพยาเสพติด แทบจะสอนวิธีเสพยา
ทำไมเราไม่คิดว่าหนังเหล่านั้นยัดเยียดสิ่งไม่ดีให้กับคนดูบ้าง แต่พอเวลาเราจะทำหนังดีๆ พูดถึงสิ่งดีๆ อย่างศาสนา กลับมาหาว่ายัดเยียด คุณเรย์ได้ฟังแล้วก็ขอไปคิด 1 วัน จากนั้นเขาก็โทรศัพท์กลับมาบอกว่ารับเล่น โดยยอมปฏิเสธงานอื่นที่ติดต่อเขามาในช่วงเวลาเดียวกัน
7.ทำไมใช้เวลาถ่ายทำนานถึง 3 ปี?
ก็เพราะปัญหาเรื่องงบประมาณและทีมงาน ส่วนใหญ่เป็นทีมจิตอาสา มาช่วยๆ กัน บางคนเป็นนักเรียน ก็มาช่วยช่วงปิดเทอม บางคนเป็นคนทำงาน ก็ลามา 3 วัน แล้วก็ต้องกลับไปทำงาน เราก็อยู่กันแบบนี้
ส่วนตัวแสดง อย่างคุณเรย์ ช่วงที่ไม่มีถ่าย หรือช่วงที่เราหยุดกองเพราะติดปัญหาเรื่องโน้นเรื่องนี้ เรย์เขาก็ไปถ่ายงานอื่น พอเราโทรศัพท์ไปตามเขาให้กลับมาถ่าย เขาก็บอกว่าไปถ่ายครัวชาคริตมา (หมายถึงรายการครัวแล้วแต่คริต) โกนหนวดโกนเคราหมดเลย ก็ต้องรอให้เขามีเคราก่อน ถึงถ่ายต่อได้
8.คิดว่าคนดูจะได้อะไรเมื่อนั่งชม "อมีน" จนจบ?
ผมคิดว่าอมีนคือภาพยนตร์ "รอยต่อสันติภาพ" ดูจบ 90 นาทีจะเข้าใจอิสลามมากขึ้นทันที หนังจะบอกคนดูว่าคำสอนของศาสนาอิสลามคืออะไร โดยเป็นการอธิบายอย่างง่าย เข้าใจง่าย เพราะเราตั้งใจทำให้คนศาสนิกอื่นได้ดู
9.ทำไมถึงไม่จัดฉายตามโรงภาพยนตร์?
เราติดปัญหาเรื่องเงินทุน เพราะการฉายในโรงภาพยนตร์ต้องใช้เงินมาก เราจึงต้องหาฉายเอาตามหอประชุม และในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ แต่ผมก็คิดว่าเป็นโอกาสที่ดี อย่างที่นราธิวาส ไม่มีโรงหนังมานาน และไม่มีหนังไปฉายเลยตลอด 10 ปีที่เกิดสถานการณ์ความรุนแรง เรื่องอมีนเป็นเรื่องแรก ทราบว่าได้รับการตอบรับจากคนในพื้นที่อย่างมาก
การที่หนังได้ไปฉายที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ผมคิดว่าจะส่งผลดีอีกด้านหนึ่งเกี่ยวกับการแก้ไขปัญหา เพราะแม้หนังจะไม่ได้บอกตรงๆ เกี่ยวกับเรื่องภาคใต้ แต่หนังจะบอกว่าเป็นไปได้หรือไม่ที่ศาสนาจะสอนให้ฆ่าคนบริสุทธิ์ ฉะนั้นคนดูจะสามารถเทียบเคียงกับปัญหาภาคใต้ได้ทันที
10.สิ่งที่ยากที่สุดของหนังเรื่องนี้?
ความยากคือ การทำศิลปะของภาพยนตร์ให้สอดคล้องกับหลักศาสนาภายใต้ทุนอันจำกัด แต่เราก็ทำออกมาได้ ผมบอกตรงๆ ในฐานะที่เป็นผู้กำกับ ผมไม่คิดว่าฉากบางฉากจะเกิดขึ้นได้เลยด้วยซ้ำ แสงจะไม่สวยแบบนี้เลย หากไม่ใช่ความพอใจของพระผู้เป็นเจ้า
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ :
1 ฮามีซี อัคคี-รัฐ
2-3 พระมหาสมปอง ตาลปุตโต พระนักเทศน์ชื่อดัง ไปร่วมชมภาพยนตร์และถ่ายภาพร่วมกับนักแสดง รวมถึงผู้กำกับ และ "โต" อดีตนักร้องนำวงซิลลี่ฟูล