บสส.5 สถาบันอิศราจัดสัมมนา:บางชันโมเดล คืนความสุขให้หมู่บ้านไร้แผ่นดิน

สถาบันอิศรา มูลนิธิพัฒนาสื่อมวลชนแห่งประเทศไทย ร่วมกับผู้เข้าอบรมหลักสูตรบริหาร การสื่อสารมวลชนระดับสูง (บสส.) รุ่นที่ 5 สนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดสัมมนาสาธารณะ ในหัวข้อ “บางชันโมเดล : คืนความสุขให้หมู่บ้านไร้แผ่นดิน” มุ่งยกระดับประเด็นคนไทยไร้เอกสารสิทธิครอบครองที่ดินและไร้สิทธิในการประกอบอาชีพ กว่า 600 หมู่บ้านตลอดแนวชายฝั่งทะเลกว่า 2,000 กิโลเมตรทั่วประเทศ ขึ้นสู่พิจารณาในระดับประเทศเพื่อความเป็นธรรมของคนในชุมชน

นายภีม ธงสันติ ประธานคณะผู้เข้าอบรมหลักสูตรบริหารการสื่อสารมวลชนระดับสูง รุ่นที่ 5 กล่าวว่า การสัมมนาดังกล่าวจะจัดขึ้นในวันที่ 23 สิงหาคม 2557 ณ วัดบางชัน หมู่บ้านปากน้ำเวฬุ หมู่ 2 ตำบลบางชัน อำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี โดยมีผู้เกี่ยวข้องจากภาครัฐ นักวิชาการและคนในชุมชนบางชันเข้าร่วมในการสัมมนาครั้งนี้กว่า 200 คน เพื่อเป็นการรับฟังความคิดเห็นของคนในชุมชนและนำไปสู่การแก้ปัญหาอย่างเป็นรูปธรรมโดยการกำหนดเป็นนโยบายของรัฐในการแก้ปัญหา

สำหรับตำบลบางชันเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ในอำเภอขลุง จังหวัดจันทบุรี มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ 64.4 ตารางกิโลเมตร หรือ ประมาณ 40,305 ไร่ แบ่งเป็นพื้นที่เกษตร 19,050 ไร่, พื้นที่ว่างเปล่าและป่าไม้ชายเลน 21,225 ไร่ มีหมู่บ้านในเขตปกครอง จำนวน 6 หมู่บ้าน มีจำนวนครัวเรือนทั้งสิ้น 1,323 ครัวเรือน ประชากร 3,678 คน ลักษณะพื้นที่ส่วนใหญ่ติดทะเล

หมู่บ้านแห่งนี้ยังเป็นชุมชนเก่าแก่ตั้งอยู่บริเวณปากน้ำเวฬุ ก่อตั้งก่อนปี พ.ศ.2410 หรือประมาณ 147 ปีมาแล้ว ซึ่งเป็นหนึ่งในหมู่บ้านไร้แผ่นดิน เนื่องจากชุมชนดังกล่าวอาศัยอยู่บนเกาะโดยไม่มีเอกสารสิทธิ พื้นที่อยู่อาศัยมีกระแสน้ำขึ้นและน้ำลง โดยสิทธิในการครอบครองที่ดินเป็นของกรมประมงและกรมป่าไม้ ดังคำพูดที่ว่า “น้ำขึ้นเป็นของประมง น้ำลงเป็นของป่าไม้”

พื้นที่ดังกล่าวเดิมเป็นป่าชายเลนมีไม้โกงกางหนาแน่น ทำให้คนชุมชนมีรายได้จากการเผาถ่านไม้โกงกางขายเป็นอาชีพ และยังเป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ จึงมีการประกอบอาชีพประมงพื้นบ้าน ได้แก่ เลี้ยงกุ้ง ตกปลา ยกยอ วางลอบปู แร้วปู เบ็ดราว เบ็ดธง อวนปู อวนลอยกุ้ง กร่ำ แห และแทบทุกครัวเรือนใช้หลักเคยหรือยอยก 4 หู

อย่างไรก็ตาม คนในชุมชนกำลังประสบปัญหาทำกิน เนื่องจากทางราชการตีความใช้หลักเคยหรือยอยก 4 หู เป็นโพงพาง ทำให้กลายเป็นอาชีพที่ผิดกฏหมายในการประกอบอาชีพทางการประมง ประกอบกับปัญหาสำคัญของชาวบ้านบางชันอีกอย่างหนึ่งสิทธิในการครอบครองที่ดิน เพราะที่ดินเกือบทั้งหมดของตำบลอยู่ในพื้นที่ประกาศเป็นเขตป่าสงวนแห่งชาติ ซึ่งภาครัฐมีการกำหนดขึ้นภายหลังและทับซ้อนกับพื้นที่อยู่อาศัย ทำให้คนในชุมชนไม่มีโฉนดเป็นของตนเอง

นอกจากหมู่บ้านบางชันแล้ว ประเทศไทยยังมีหมู่บ้านไร้แผ่นดินอีกกว่า 600 แห่งตลอดแนวชายฝั่งทะเลไทย 2,000 กว่ากิโลเมตร ซึ่งปัญหาของคนในชุมชนเหล่านั้นควรได้รับการแก้ไขอย่างรวดเร็วและเป็นระบบเพื่อคืนความสุขให้หมู่บ้านเหล่านั้น เพื่อสร้างอาชีพอย่างยั่งยืนและสนับสนุนการเป็นครัวของโลกด้านอาหารทะเล รวมถึงการพัฒนาการท่องเที่ยวด้านโฮมสเตย์ที่มีมนต์เสน่ห์ เพื่อเตรียมความพร้อมประเทศไทยในการก้าวสู่การเปิดเสรีอาเซียนในปี 2558 ต่อไป.