สถานการณ์และแนวโน้มของการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น

1 เมษายน 2557 คณะรัฐมนตรีมีมติรับทราบสรุปสาระสำคัญรายงานสถานการณ์ประชากรไทยปี 2556   เรื่อง การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น ตามที่สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติเสนอ   

        สาระสำคัญของผลการศึกษาดังกล่าวมี ดังนี้

        1. มาตรฐานสิทธิของหญิงวัยรุ่นตั้งครรภ์  กรอบอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิมนุษยชนหลายฉบับระบุถึงหน้าที่ของรัฐในการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนให้กับประชาชน โดยมาตรฐานสิทธิของหญิงวัยรุ่นตั้งครรภ์ ประกอบด้วย  อิสรภาพในการได้รับความคุ้มครอง รักษาความเป็นส่วนตัว ไม่ถูกดูหมิ่นศักดิ์ศรี ได้รับข้อมูลข่าวสาร มีอิสระในการแสดงความคิดเห็นและในการแสดงความคิดเห็นและตัดสินใจด้วยตนเอง รวมถึงมีสิทธิในการเข้าถึงการศึกษาและบริการทางสุขภาพ โดยเฉพาะเรื่องอนามัยทางเพศและอนามัยการเจริญพันธุ์

        2.  สถานการณ์และแนวโน้มของการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น

            2.1  การคลอดจากวัยรุ่นหญิงอายุน้อยกว่า 20 ปีของประเทศไทย  เพิ่มขึ้น  โดยข้อมูลสถิติสาธารณสุข พบว่า  ในปี 2555   อัตราการคลอดจากหญิงอายุ 15-19 ปี  เท่ากับ 53.8  ราย   ต่อประชากรวัยเดียวกัน 1,000  คน  เพิ่มขึ้นเกือบเท่าตัว จาก 31.1  ราย ในปี  2543  โดยเป็นการคลอดซ้ำถึง  15,440  ราย หรือร้อยละ 11.9  ของการคลอดในวัยรุ่นทั้งหมด  ตัวเลขดังกล่าวใกล้เคียงกับอัตราการคลอดของหญิงวัยรุ่นในประเทศอินโดนีเซีย  ฟิลิปปินส์  กัมพูชา  และหลายประเทศในละตินอเมริกา  แต่สูงกว่าในประเทศรายได้สูงของทวีปเอเชีย  เช่น ญี่ปุ่น  เกาหลี  จีน  และสิงคโปร์

            2.2  การตั้งครรภ์ในวัยรุ่นในระดับจังหวัด พบว่า จังหวัดชลบุรี  สมุทรสาคร  ระยอง และประจวบคีรีขันธ์ มีอัตราการคลอดของวัยรุ่นหญิงมากที่สุด  คือ ประมาณ  79-85  รายต่อประชากร 1,000 คน   ในขณะที่จังหวัดที่มีอัตราการคลอดของวัยรุ่นหญิงเพิ่มขึ้นกว่าเท่าตัว ในช่วงปี 2543-2555  มีถึงประมาณ 19 จังหวัด ซึ่งความแตกต่างของอัตราการคลอดของวัยรุ่นในพื้นที่ต่าง ๆ  เป็นผลมาจากสภาพเศรษฐกิจ สังคม พฤติกรรม  รวมถึงโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาและบริการอนามัยเจริญพันธุ์ของวัยรุ่น

          2.3 การดำเนินงานของประเทศไทยในการแก้ปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น ได้แก่

1) การจัดการเรียนการสอนเพศศึกษาในโรงเรียน  2) การบังคับใช้กฎหมายเพื่อหยุดความรุนแรง บังคับ หรือละเมิดทางเพศ  3) การให้บริการอนามัยเจริญพันธุ์เชิงรุกและเป็นมิตร  โดยเฉพาะการให้บริการถุงยางอนามัยและอุปกรณ์การคุมกำเนิดแก่วัยรุ่น  4) การบูรณาการงานป้องกันและแก้ไขปัญหาอย่างรอบด้าน  ผ่านการดำเนินงานตามแผนยุทธศาสตร์พัฒนาอนามัยการเจริญพันธุ์แห่งชาติ  กระทรวงสาธารณสุข ปี 2553-2557   ส่งผลให้ทุกจังหวัดมีคณะกรรมการขับเคลื่อนเรื่องการตั้งครรภ์ไม่พร้อมโดยให้ภาครัฐ เอกชนประชาสังคม และชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานมากขึ้น 5) การสร้างต้นแบบการป้องกันและดูแลวัยรุ่นตั้งครรภ์ เช่น “คลินิกวัยรุ่น โรงพยาบาลรามาธิบดี” “ศูนย์พึ่งได้ โรงพยาบาลปทุมธานี” และ “มหิดลโมเดล”   ซึ่งบูรณาการการทำงานระหว่างชุมชน โรงเรียน โรงพยาบาล 6)  การช่วยเหลือเยียวยาในรูปแบบอื่น ๆ  อาทิ  กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ มีกระบวนการเยียวยาให้เด็กกลับคืนสู่สังคมโดยการให้คำปรึกษา ฝึกอาชีพ  และจ่ายเงินสงเคราะห์ในบางกรณี  และ 7) การจัดตั้งศูนย์ช่วยเหลือสังคม OSCC  1300  (One  Stop Crisis Center)  ที่เน้นการเชื่อมโยงข้อมูลและระบบการส่งต่อให้บริการของทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องที่มุ่งให้ผู้เสียหายหรือผู้ประสบเหตุเข้าถึงบริการหรือสิทธิอันพึงได้อย่างมีประสิทธิภาพ