ลำดับข่าว "ฮัสซันถูกปลด-ถอดใจ-BRNล้มโต๊ะ" พร้อมข้อสังเกต
ตั้งแต่วันหยุดสุดสัปดาห์ที่ผ่านมาจนถึงวันนี้ คือ วันที่ 8 เดือน 8 (8 ส.ค.2556) มีข่าวทั้งที่นำเสนอกันอย่างครึกโครมและที่พูดกันปากต่อปากเกี่ยวกับอนาคตของโต๊ะพูดคุยสันติภาพชายแดนใต้ระหว่างรัฐบาลไทยกับบีอาร์เอ็นกลุ่มของ นายฮัสซัน ตอยิบ หลายต่อหลายเรื่อง นำมาซึ่งความสับสนและถามไถ่กันอย่างกว้างขวาง
ศูนย์ข่าวภาคใต้ สำนักข่าวอิศรา จึงขอลำดับความเป็นมาของข่าวดังกล่าว ทั้งข่าว นายฮัสซัน ตอยิบ หัวหน้าคณะพูดคุยสันติภาพฝั่งบีอาร์เอ็นถูกปลดแล้ว บ้างก็ว่าถอดใจ ขอยุติบทบาท และล่าสุดคือคลิปปริศนาอ้างมติสภาซูรอของบีอาร์เอ็นสั่งยุติการพูดคุยเจรจา ฯลฯ
ทั้งนี้เพื่อชี้ให้เห็นว่าข่าวดังกล่าวมีที่มาที่ไปอย่างไร มีปัจจัยอะไรแทรกซ้อนที่ทำให้ข่าวถูกบิดไปจากความเป็นจริงบ้างหรือไม่ พร้อมข้อสังเกตต่างๆ และบทสรุปที่จะว่าไปแล้วก็ยังสรุปอะไรได้ไม่มากนัก โดยเฉพาะอนาคตของโต๊ะพูดคุยสันติภาพ...
ลำดับความเป็นมา
วันเสาร์ที่ 3 ส.ค.
- มีข่าวทางหน้าหนังสือพิมพ์บางฉบับว่า นายฮัสซันถูกปลดจากสภาบีอาร์เอ็นแล้ว และจะส่งผลต่ออนาคตการพูดคุยสันติภาพกับตัวแทนรัฐบาลไทย
วันจันทร์ที่ 5 ส.ค.
- นายฮัสซัน ให้สัมภาษณ์คณะสื่อมวลชนมุสลิมจากสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เนื้อหาโดยสรุปมีการยืนยัน 3 ข้อ คือ 1.บีอาร์เอ็นพร้อมเดินหน้าต่อกับการพูดคุย ขณะที่สถานะของตัวเขายังคงเดิม 2.บีอาร์เอ็นจะไม่โจมตีเป้าหมายอ่อนแอ และเป้าหมายทางเศรษฐกิจ 3.บีอาร์เอ็นเคารพอัตลักษณ์ของคนที่นับถือศาสนาอื่นในพื้นที่
- เครือข่ายวิทยุชุมชนชายแดนใต้ได้นำเสียงสัมภาษณ์มาออกอากาศ 2 วันต่อเนื่องกัน คือคืนวันอังคารที่ 6 ส.ค. และคืนวันพุธที่ 7 ส.ค.
วันอังคารที่ 6 ส.ค.
- เว็บไซต์ข่าวชื่อดังแห่งหนึ่งนำเสนอข่าวโดยอ้างแหล่งข่าวจากหน่วยงานความมั่นคงในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ว่า นายฮัสซันถอดใจแล้ว จึงแจ้งไปทางผู้อำนวยความสะดวกกระบวนการพูดคุยสันติภาพ คือทางการมาเลเซีย ขอถอนตัวจากการเป็นหัวหน้าคณะพูดคุยฝ่ายบีอาร์เอ็น เพราะข้อตกลงหยุดยิงช่วงรอมฎอนไม่ประสบความสำเร็จ
- มีข่าวจากเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงไทยที่ประสานงานอยู่กับ ดาโต๊ะ สรี อาห์มัด ซัมซามิน ฮาซิม อดีตผู้อำนวยการสำนักข่าวกรองมาเลเซีย ในฐานะผู้อำนวยความสะดวกกระบวนการพูดคุยสันติภาพ ว่าบีอาร์เอ็นได้ยื่นประท้วงไทยอีกหลายกรณี โดยเฉพาะกรณีที่มีคนมุสลิมถูกสังหารถึง 11 รายในช่วงที่ผ่านมา (ไม่รวมอิหม่ามยะโก๊ป หร่ายมณี อิหม่ามมัสยิดกลางจังหวัดปัตตานี ที่ถูกยิงเสียชีวิตเมื่อเย็นวันจันทร์ที่ 5 ส.ค.) และเรียกร้องให้ฝ่ายไทยชี้แจง พร้อมยืนยันว่าไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเผาโรงงาน ตลอดจนสถานประกอบการร้านค้า 13 จุดเมื่อวันศุกร์ที่ 2 ส.ค.ด้วย
วันพุธที่ 7 ส.ค.
- พล.ต.อ.ประชา พรหมนอก รองนายกรัฐมนตรีฝ่ายความมั่นคง ให้สัมภาษณ์ที่ทำเนียบรัฐบาล ยืนยันว่าจะยังมีการพูดคุยกับกลุ่มบีอาร์เอ็นต่อไป และนายฮัสซันยังเป็นตัวแทนของบีอาร์เอ็นบนโต๊ะพูดคุยสันติภาพอยู่
- มีการเผยแพร่คลิปวีดีโอลึกลับจากบุคคลที่ปิดบังใบหน้า 3 คน อ่านข้อความเป็นภาษามลายูอ้างเป็นมติสภาซูรอ (สภาที่ปรึกษาอาวุโส) ของบีอาร์เอ็น และมีการแปลเป็นภาษาไทยสรุปว่า จะไม่สานต่อกระบวนการพูดคุยสันติภาพ และจะไม่มีตัวแทนของบีอาร์เอ็นในการพูดคุยสันติภาพกับตัวแทนของทางการไทย "ตลอดไป" เพราะฝ่ายไทยผิดข้อตกลงลดเหตุรุนแรงช่วงรอมฎอน และไม่ได้ปฏิบัติตามข้อเรียกร้อง 5 ข้อ ตลอดจนเงื่อนไข 7 ข้อที่เสนอก่อนหน้านี้เลยแม้แต่ข้อเดียว โดยในคำแถลงยังระบุถึงฝ่ายไทยซึ่งถูกขนานนานเป็น "นักล่าอาณานิคมสยาม" ว่าไม่มีสิทธิอยู่ในผืนแผ่นดินปาตานีด้วย
วันพฤหัสบดีที่ 8 ส.ค.
- มีข่าวทางสื่อหลายแขนงอ้างข้อมูลจากคลิปวีดีโอลึกลับดังกล่าวว่า บีอาร์เอ็นล้มโต๊ะพูดคุยสันติภาพแล้ว
- พล.ต.อ.ประชา ให้สัมภาษณ์ว่า ได้ประสานไปทางมาเลเซียซึ่งเป็นผู้อำนวยความสะดวกการพูดคุยแล้ว ยืนยันว่าเป็นแค่การชะลอการพูดคุย แต่ไม่ได้ยกเลิกกระบวนการพูดคุย
- มีการเสนอข่าวขยายความต่อไปว่า บีอาร์เอ็นเลื่อนนัดพูดคุยจากที่นัดกันไว้เดิมวันที่ 18 ส.ค.นี้ออกไปก่อน
ข้อสังเกต 3 ประเด็น
1.การเลื่อนนัดพูดคุยหรือชะลอการพูดคุย
- ยังมีข้อน่าสงสัยว่าการเลื่อนนัดพูดคุยจะเกิดขึ้่นได้อย่างไร เพราะทั้งฝ่ายไทยและบีอาร์เอ็นยังไม่ได้กำหนดวันนัดพูดคุยกันเลย ส่วนวันที่ 18 ส.ค.ที่อ้างถึงนั้น เป็นวันสุดท้ายของข้อตกลงลดเหตุรุนแรงร่วมกันช่วงเดือนรอมฎอน (30 วัน) บวกกับเดือนเซาวาลอีก 10 วัน (ช่วงเทศกาลฮารีรายอและต่อเนื่องจากนั้น คือวันที่ 10 ก.ค.ถึง 18 ส.ค.) รวมเป็น 40 วัน อันเป็นไปตามหลักการที่พูดคุยตกลงกันไว้เมื่อ 13 มิ.ย.2556 และ ดาโต๊ะซัมซามิน ในฐานะผู้อำนวยความสะดวกฯ แถลงเมื่อ 12 ก.ค.2556 โดยหลังจากวันที่ 18 ส.ค. มีการพูดกันไว้กว้างๆ ว่าจะประเมินสถานการณ์ช่วงลดเหตุรุนแรงร่วมกัน และกำหนดวันนัดพูดคุยครั้งใหม่ (ครั้งที่ 4 อย่างเป็นทางการ)
2.เรื่องคลิปปริศนาอ้างมติสภาซูรอ
- เจ้าหน้าที่หน่วยงานความมั่นคงที่เชี่ยวชาญปัญหาชายแดนภาคใต้ตั้งข้อสังเกตว่าเป็นคลิปน่าสงสัย เพราะสภาของบีอาร์เอ็นไม่เคยแถลงมติของตน และกระบวนการจัดทำคลิปก็ไม่ใช่มืออาชีพ เป็นคนละระดับกับทีมงานที่จัดทำคลิปให้นายฮัสซันและพวก ซึ่งเป็นมืออาชีพมากกว่า
- เจ้าหน้าที่หน่วยงานความมั่นคงที่สามารถประสานงานตรงกับสำนักงานของบีอาร์เอ็นในมาเลเซีย และผู้อำนวยความสะดวกการพูดคุย ให้ข้อมูลว่าได้รับการยืนยันจากทั้ง 2 ส่วน (บีอาร์เอ็นและผู้อำนวยความสะดวกฯ) ว่ากระบวนการพูดคุยสันติภาพยังเดินหน้าต่อไปเหมือนเดิม เพียงแต่ยังไม่ได้นัดวันพุดคุยกันรอบใหม่
- คลิปถูกเผยแพร่ช่วงปลายเดือนรอมฎอน ซึ่งเป็นช่วงของการปฏิบัติศาสนกิจเข้มข้น และต้องเตรียมการสำหรับวันฮารีรายอที่ต้องมีการละหมาดใหญ่ที่มัสยิดในช่วงเช้าของวันรายอด้วย หากสภาซูรอซึ่งหมายถึงสภาที่ปรึกษาอาวุโสมีจริง ย่อมต้องประกอบด้วยอุสตาซหรือผู้นำศาสนาคนสำคัญของขบวนการ คนเหล่านี้น่าจะมีภารกิจล้นมือในห้วงปลายเดือนรอมฎอน ไม่น่าจะมีเวลามานั่งประชุมกันได้
- ถ้อยคำที่ใช้ในคลิปค่อนข้างรุนแรง แฝงไปด้วยอารมณ์ เช่น การใช้คำว่า "ไม่สานต่อกระบวนการพูดคุยตลอดไป" เท่ากับเป็นการปิดตายการพูดคุย ซึ่งไม่น่าใช่เจตจำนงที่แท้จริงของบีอาร์เอ็นรุ่นอาวุโส หรือการลงท้ายการแถลงด้วยคำว่า "เอกราช เอกราช เอกราช" ซึ่งน่าสังเกตว่าไม่เคยปรากฏในการแถลงของนายฮัสซันและพวก การใช้ถ้อยคำลักษณะนี้จึงไม่น่าเป็นมติของสภาซูรอ แต่น่าจะเป็นท่าทีของบรรดานักรบรุ่นใหม่ไฟแรงมากกว่า
3.เรื่องความขัดแย้งภายในของบีอาร์เอ็นจนทำให้ต้องล้มโต๊ะพูดคุย
- การเผยแพร่เสียงสัมภาษณ์ล่าสุดของนายฮัสซัน 2 วันต่อเนื่องกันผ่านเครือข่ายวิทยุชุมชนที่ชายแดนใต้ ทำให้เกิดความสับสนโดยไม่ได้ตั้งใจ หน่วยงานความมั่นคงบางหน่วยเข้าใจว่าเป็นการสัมภาษณ์แบบสดๆ (live) ฉะนั้นเมื่อในช่วงเวลาเดียวกัน (6-7 ส.ค.) มีข่าวลือในเรื่องนายฮัสซันถอดใจออกมา และยังมีคลิปปริศนาอ้างมติสภาซูรอ จึงทำให้หน่วยงานความมั่นคงบางหน่วยตีความว่าภายในองค์กรของบีอาร์เอ็นขัดแย้งกันอย่างหนัก บ้างก็ว่ากลุ่มขบวนการรุ่นใหม่ (นับรบในพื้นที่) ยึดอำนาจรุ่นเก่า (กลุ่มนายฮัสซัน) แล้ว
- ปัญหาการวิเคราะห์โครงสร้างและสถานการณ์ภายในบีอาร์เอ็นของหน่วยงานความมั่นคงไทยค่อนข้างมีปัญหา เพราะมีผู้รู้ข้อมูลภายในค่อนข้างน้อย เมื่อเจอกับสงครามข่าวลือทั้งในและนอกพื้นที่จึงทำให้ยิ่งสับสน (อ่านเพิ่มเติมได้ใน ข่าวปลดฮัสซัน ตอยิบ http://bit.ly/15PDdJS)
- ข่าวที่อ้างว่านายฮัสซันถอดใจ หรือถูกปลดจากสภาบีอาร์เอ็น เจ้าตัวได้ตอบไว้แล้วในการให้สัมภาษณ์ครั้งล่าสุด (อ่านเพิ่มเติมได้ใน "ฮัสซัน"ยังไม่ถอดใจ แถมยื่นประท้วงไทยปมมุสลิมถูกสังหาร 11 ราย http://bit.ly/15PCW9I)
บทส่งท้าย
ถึงที่สุดแล้วไม่ว่าบีอาร์เอ็นจะเลิกหรือล้มกระบวนการพูดคุยหรือไม่ บีอาร์เอ็นแตกคอกันเองจริงหรือเปล่า กลุ่มใหม่ยึดอำนาจกลุ่มเก่าใช่ไหม ฯลฯ ยังไม่เห็นว่ามีอะไรที่ส่งผลดีกับไทยมากนัก เพราะปัญหาความไม่สงบยังคงเดิม การก่อเหตุรุนแรงยังมีเหมือนเดิม ผู้บริสุทธิ์ยังคงต้องตาย ความคิดไม่ไว้วางใจรัฐ หรือกระทั่งกระแสความต้องการแยกตัวเป็นเอกราชยังมีอยู่ การกระทำของรัฐที่ยังสร้างเงื่อนไขก็ยังไม่เปลี่ยนแปลง
ยิ่งบีอาร์เอ็นหรือกลุ่มผู้เห็นต่างจากรัฐแตกแยกเป็นกลุ่มย่อย ในบางมิติอาจยิ่งไม่เป็นผลดีกับไทย เพราะการก่อการร้ายสมัยใหม่ใช้คนแค่ 4-5 คนก็ก่อเหตุรุนแรงได้ทุกที่ ทุกเวลา และการพูดคุยเจรจาเพื่อสถาปนาสันติภาพจะยิ่งทำได้ยากขึ้น
รัฐบาลกับหน่วยงานความมั่นคงจึงน่าจะตั้งหลักใหม่แล้วแก้ปัญหากันจริงๆ จังๆ โดยมุ่งไปที่ประชาชนคนพื้นที่ส่วนใหญ่ เอาชนะใจประชาชนให้ได้ดีกว่าไหม เพราะที่ผ่านมาชาวบ้านเขาบ่นว่าปัญหาและปมคาใจต่างๆ ยังไม่ถูกแก้หรือคลี่คลายเลย...
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ : ภาพจากคลิปวีดีโอที่อ้างว่าเป็นการแถลงมติสภาซูรอของบีอาร์เอ็น แต่ยังไม่ได้รับการยืนยันจากผู้เกี่ยวข้องว่าเนื้อหาในคลิปเป็นความจริงหรือไม่