จีที 200...ทหารยังมั่นใจเต็มร้อย ท้าพิสูจน์ทุกเวที!
สุเมธ ปานเพชร
โต๊ะข่าวภาคใต้ สถาบันอิศรา
แม้การเปิดประเด็นความผิดพลาดของเครื่องตรวจหาวัตถุระเบิด “จีที 200” ซึ่ง “ทีมข่าวอิศรา” นำเสนอเป็นสกู๊ปข่าวและบทความต่อเนื่องถึง 6 ตอน ตั้งแต่เดือน ต.ค.ที่ผ่านมา จะสร้างแรงสั่นสะเทือนให้กับหลายภาคส่วน โดยเฉพาะหน่วยงานด้านความมั่นคงถึงกับต้องจัดฝึกอบรมทบทวนกันเป็นกรณีพิเศษตามหน่วยเฉพาะกิจต่างๆ ทั่วทั้งสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ทว่าประเด็นที่น่าสนใจก็คือ ผู้รับผิดชอบระดับสูงของฝ่ายกองทัพ ยังคงยืนยันประสิทธิภาพของเครื่อง จีที 200 ด้วยความมั่นใจเต็มร้อยต่อไป
ทั้งๆ ที่เครื่องมือชนิดนี้แสดงผล “พลาด” อย่างน้อย 2 ครั้ง คือก่อนเกิดเหตุ “คาร์บอมบ์” กลางเมืองสุไหงโก-ลก จ.นราธิวาส เมื่อวันที่ 6 ต.ค.2552 และก่อนเกิดเหตุ “มอเตอร์ไซค์บอมบ์” กลางตลาดพิมลชัย ในเขตเทศบาลนครยะลา เมื่อวันที่ 19 ต.ค.ปีเดียวกัน
เป็นความผิดพลาดเมื่อเจ้าหน้าที่ใช้เครื่อง จีที 200 ตรวจรถต้องสงสัยของทั้งสองเหตุการณ์ แต่ไม่พบสิ่งผิดปกติ จากนั้นไม่ถึง 15 นาทีรถก็ระเบิดขึ้น
และทั้งๆ ที่ แพทย์หญิงคุณหญิงพรทิพย์ โรจนสุนันท์ ผู้อำนวยการสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม ก็เคยยืนยันกลางงานเสวนาซึ่งจัดโดย “โต๊ะข่าวภาคใต้ สถาบันอิศรา” เมื่อวันที่ 15 พ.ย.ว่า จีที 200 เป็นแค่เครื่องมือชี้เป้า ใช้ลดขนาดพื้นที่ตรวจค้น ไม่ได้มีความแม่นยำเต็มร้อย และต้องใช้เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์อื่นๆ ประกอบ หากต้องการใช้ผลตรวจเป็นหลักฐานที่มีผลทางกฎหมาย
ล่าสุด “ทีมข่าวอิศรา” จึงขอสัมภาษณ์พิเศษ พ.อ.ทวีศักดิ์ จันทราสินธ์ ผู้บังคับการหน่วยทำลายล้างวัตถุระเบิด (อีโอดี: Explosive Ordnance Disposal) หน่วยเฉพาะกิจอโณทัย และผู้อำนวยการศูนย์ข้อมูลวัตถุระเบิดเฉพาะกิจ เพื่อไขข้อข้องใจต่อสังคม เพราะ อีโอดี คือหน่วยงานที่ริเริ่มนำอุปกรณ์ จีที 200 เข้ามาใช้ และเป็นผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับเครื่องมือชนิดนี้โดยตรง
พ.อ.ทวีศักดิ์ กล่าวว่า จริงๆ แล้วปัญหาเรื่องการทำงานของอุปกรณ์ตรวจหาวัตถุระเบิด จีที 200 ซึ่งไม่สามารถตรวจหาวัตถุระเบิดได้ จนเกิดระเบิดขึ้นถึง 2 ครั้งนั้น ทางกองทัพไม่ได้นิ่งนอนใจ แต่ได้สั่งการให้มีการตรวจสอบหาสาเหตุในทันที
“ในตอนนั้นได้มีการเรียกเก็บ จีที 200 จากเจ้าหน้าที่มาตรวจสอบ พบว่าอุปกรณ์สามารถทำงานได้ตามปกติ ไม่ได้ชำรุดหรือเสียหาย ทำให้ทราบว่าเหตุที่ไม่สามารถตรวจสอบวัตถุระเบิดพบเกิดขึ้นจากตัวบุคคล เนื่องจากบุคคลทำงานอย่างต่อเนื่องยาวนาน ทำให้เกิดความเหนื่อยล้า จนทำให้การตรวจสอบเกิดความผิดพลาด”
ส่วนที่มีนักวิทยาศาสตร์จากสถาบันอุดมศึกษาชื่อดัง ตั้งข้อสังเกตว่าเครื่องมือใดๆ ที่ต้องอาศัยความพร้อมหรือสภาพร่างกายของผู้ใช้ ไม่ถือเป็นวิทยาศาสตร์นั้น พ.อ.ทวีศักดิ์ คัดค้านข้อสังเกตนี้
“จริงๆ แล้วไม่ว่าจะเป็นอุปกรณ์อื่นๆ หรือการทำงานทุกอย่าง หากบุคคลทำงานต่อเนื่องอย่างยาวนานโดยไม่ได้พักผ่อนให้เต็มที่ หรือเกิดความเหนื่อยล้า หรือบุคคลเกิดการเจ็บป่วย ก็จะไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และอาจทำให้เกิดความผิดพลาดในการทำงานได้อยู่แล้ว ซึ่งก็เป็นเช่นเดียวกับกรณีที่เกิดกับการใช้งานอุปกรณ์ จีที 200”
ผู้บังคับการหน่วยทำลายล้างวัตถุระเบิด ย้ำว่า ปัจจัยสำคัญที่จะทำให้สามารถใช้อุปกรณ์ จีที 200 ได้อย่างมีประสิทธิภาพคือ “ตัวผู้ใช้” ส่วนอุปกรณ์นั้น ความสามารถของมันมีอยู่แล้ว เพียงแต่ผู้ใช้จะสามารถใช้ให้ได้ประสิทธิภาพเต็มร้อยหรือไม่เท่านั้นเอง
“ประสิทธิภาพของการใช้เครื่องต้องขึ้นอยู่กับว่า ผู้ใช้ได้รับการฝึกฝนอบรมการใช้งานหรือเทคนิคต่างๆ มาอย่างดีมากน้อยแค่ไหน เพราะอุปกรณ์ จีที 200 นี้ หากเป็นผู้ที่ไม่ได้ผ่านการฝึกอบรมมาก็จะไม่สามารถใช้งานได้ ไม่ใช่ว่าคุณมี จีที 200 อยู่ในมือแล้วคุณจะสามารถใช้งานมันได้ทันที อย่างที่เห็นเจ้าหน้าที่เดินถือ แล้วคุณก็สามารถเดินถือตรวจหาวัตถุและสารระเบิดที่ต้องการได้ ซึ่งมันไม่ใช่”
"เจ้าหน้าที่ทหารที่รับผิดชอบการใช้อุปกรณ์ จีที 200 ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ทุกคนล้วนผ่านการฝึกอบรมเทคนิคและการใช้งานมาเป็นอย่างดี โดยทางหน่วย อีโอดี รับผิดชอบเป็นผู้ดูแลการฝึกให้ การฝึกไม่ได้ใช้เวลาแค่วันเดียว แต่ต้องใช้เวลาหลายวัน ต้องทำให้ผู้ใช้รู้จักและเข้าใจการทำงาน เกิดความคุ้นชินกับอุปกรณ์ให้มากที่สุด เพื่อจะได้นำไปใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ”
เป็นที่ทราบกันดีว่า ภายหลังเกิดปัญหาความผิดพลาดจากการตรวจหาวัตถุระเบิดไม่พบ ได้มีสื่อมวลชนรายงานประเด็นนี้ และมีคณะกรรมาธิการของสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภาหลายชุด เรียกผู้ที่เกี่ยวข้องไปสอบถาม ซึ่งแน่นอนว่าผู้ที่ถูกเชิญย่อมมีหน่วย อีโอดี รวมอยู่ด้วย
ในการชี้แจงต่อคณะกรรมมาธิการบางคณะ ถึงขั้นมีการสาธิตการใช้งานของ จีที 200 ให้ดูกันสดๆ เลย
“ตอนเข้าไปชี้แจงกับคณะกรรมาธิการชุดหนึ่ง ผมได้นำสารระเบิดไปด้วย 3 ก้อน และให้ทางคณะกรรมาธิการนำไปซ่อนไว้ โดยผมไปอยู่อีกห้องหนึ่ง จากนั้นก็เข้ามาค้นหา ก็สามารถหาเจอทั้ง 3 ก้อน ต่อมาก็ให้ทางคณะกรรมาธิการเอาดินระเบิดไปซ่อนอีกครั้ง และให้ตัวแทนในคณะกรรมาธิการลองใช้อุปกรณ์ จีที 200 ค้นหาสารระเบิดที่เอาไปซ่อน แต่ก็ไม่สามารถหาเจอแม้แต่ก้อนเดียว ตรงนี้ชี้ให้เห็นว่ามันไม่ได้อยู่ที่ตัวอุปกรณ์ แต่มันขึ้นอยู่กับผู้ใช้งาน”
“อีกครั้งที่ไปชี้แจงกับคณะกรรมาธิการการทหาร ซึ่งมี พ.ต.ท.สมชาย เพศประเสริฐ เป็นประธาน ผมเดินเข้าไปในห้อง ยังไม่ทันได้เริ่มชี้แจง ท่านก็ถามว่าในห้องนี้มีอาวุธปืนอยู่หรือไม่ ผมจึงได้ใช้อุปกรณ์ จีที 200 ตรวจสอบจากนอกห้องโดยไม่ได้เข้าไปใช้อุปกรณ์ในห้อง และได้ตอบไปว่ามีอาวุธปืนหรืออุปกรณ์เกี่ยวกับอาวุธปืนอยู่ภายในห้อง ท่านถามต่อว่าตรงไหนของห้อง ผมก็ใช้ จีที 200 ตรวจภายในห้องจนพบ และตอบว่าอยู่ในกระเป๋าใบหนึ่งซึ่งอยู่ห่างจากท่านสมชายไป 3 เมตร เมื่อท่านสมชายเปิดกระเป๋าดังกล่าวให้ดู ก็พบว่ามีกระสุนปืนอยู่จำนวนหนึ่งจริงๆ ทำให้คระกรรมาธิการการทหารเข้าใจอุปกรณ์ จีที 200 มากขึ้น”
พ.อ.ทวีศักดิ์ กล่าวอีกว่า ที่ผ่านมาหลังจากที่เป็นข่าว มีหลายกลุ่มออกมาถกเถียงกันถึงประสิทธิภาพของ จีที 200 กระทั่งสร้างกระแสขยายวงอย่างกว้างขวางในอินเตอร์เน็ต แต่ส่วนใหญ่ผู้ที่ออกมาวิจารณ์อุปกรณ์ตัวนี้ ไม่ได้เป็นผู้ที่ใช้งานหรือเคยใช้ จึงพูดแบบไม่เข้าใจ
“จนถึงทุกวันนี้ความไม่เข้าใจเกี่ยวกับอุปกรณ์ จีที 200 ยังคงมีอยู่มาก และมาจากคนหลายกลุ่ม ฉะนั้นผมจึงอยากให้มีการทดสอบอุปกรณ์ จีที 200 อย่างเป็นทางการต่อหน้าองค์กรต่างๆ ที่ยังสงสัยในตัวเครื่องว่าเป็นอุปกรณ์ที่มีประสิทธิภาพจริงหรือไม่ โดยหากใครสนใจสามารถติดต่อมาที่ผมได้เลย เพื่อจะได้ไปสาธิตการทำงานให้เกิดความเข้าใจในประสิทธิภาพอย่างแท้จริง”
ส่วนกรณีที่มีองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนเกิดความไม่สบายใจ หลังจากพบว่าเครื่อง จีที 200 มีความผิดพลาดเกิดขึ้น จนทำให้เกิดความสงสัยว่าการจับกุมคุมขังบุคคลในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยอ้างผลตรวจของอุปกรณ์ตัวนี้ว่าปนเปื้อนสารประกอบระเบิด อาจทำให้ผู้บริสุทธิ์ได้รับความเดือดร้อน เพราะสารประกอบระเบิดบางตัวเป็นสารที่ใช้ทางการเกษตรด้วยนั้น พ.อ.ทวีศักดิ์ กล่าวว่า การตรวจหาสารระเบิดด้วยอุปกรณ์ จีที 200 จะไม่มีการใช้การ์ดไนเตรท (สารเคมีที่เป็นส่วนผสมของปุ๋ยที่ใช้ในการเกษตร) โดยเจ้าหน้าที่จะใช้การ์ดทีเอ็นที กับการ์ดอาร์ดีเอ็กซ์เป็นหลักในการตรวจสอบเท่านั้น เพราะเป็นสารที่ไม่มีใช้ในพลเรือนหรือบุคคลทั่วไป
“ทื่สำคัญแม้จะมีการตรวจสอบด้วยอุปกรณ์ จีที 200 แล้วพบว่ามีการปนเปื้อนสารระเบิดหลักในตัวบุคคลที่ถูกตรวจ เราก็ไม่ได้ชี้ชัดเลยว่าบุคคลผู้นั้นต้องเป็นคนร้าย เพราะยังต้องใช้พยานหลักฐานอื่นๆ ประกอบอีก โดยเฉพาะเมื่อคดีเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม การตรวจด้วยอุปกรณ์ จีที 200 จึงเป็นเพียงการตรวจสอบขั้นต้น ไม่ได้เป็นตัวชี้ขาดอย่างที่เข้าใจ อยากให้หลายๆ ฝ่ายสบายใจได้”
พ.อ.ทวีศักดิ์ กล่าวด้วยว่า จากการใช้งาน จีที 200 ที่ผ่านมาของหน่วยอีโอดี ยังไม่พบความผิดพลาดเลย จึงถือเป็นอุปกรณ์ที่ช่วยให้การทำงานของเจ้าหน้าที่ชุดเก็บกู้วัตถุระเบิดทำได้ง่ายขึ้น และมีความปลอดภัยมากขึ้น สามารถตรวจสอบวัตถุต้องสงสัยได้อย่างชัดเจนว่าเป็นวัตถุระเบิดหรือไม่ และเป็นวัตถุระเบิดที่มีสารประกอบอะไร เนื่องจากการ์ดของ จีที 200 ที่ใช้แยกแยะค่อนข้างละเอียดมาก
“ผมเคยไปตรวจหาอาวุธปืนที่จุดตรวจบ้านเกาะหม้อแกง อ.หนองจิก จ.ปัตตานี โดยใช้ จีที 200 ภายใน 4 ชั่วโมงสามารถตรวจหาอาวุธปืนทั้งถูกกฎหมายและผิดกฎหมายจากรถยนต์ที่ผ่านจุดตรวจได้ถึง 94 กระบอก นอกจากนั้นเหตุการณ์ลอบวางระเบิดที่เกิดขึ้นในหลายๆ ครั้งก็สามารถตรวจสอบได้ด้วย จีที 200 จนทำให้พบระเบิดลูกที่สองหรือลูกที่สามที่คนร้ายแอบซ่อนเอาไว้ ทำให้เจ้าหน้าที่และผู้ที่อยู่ในที่เกิดเหตุได้รับความปลอดภัย”
“ไม่ใช่แค่การตรวจหาวัตถุระเบิดหรืออาวุธปืนเท่านั้น ประสิทธิภาพของ จีที 200 จากการใช้งานจริงที่ผ่านมายังสามารถตรวจหายาเสพติดที่ถูกลักลอบนำเข้าไปในพื้นที่ได้อีกด้วย เพราะการ์ดที่ใช้ตรวจหาสารเสพติดก็ค่อนข้างละเอียดมาก สามารถหาสารเสพติดแยกประเภทกับชนิดได้เลย มีทั้งการ์ดหากัญชา ใบกระท่อม ฝิ่น เฮโรอีน และโคเคน”
“ส่วนการตรวจหาศพผู้เสียชีวิต อุปกรณ์ จีที 200 ก็เคยใช้อย่างได้ผลมาแล้ว หากใครจำกรณีเฮลิคอปเตอร์ตกในเขื่อนบางลาง จ.ยะลา เมื่อเกือบ 2 ปีที่แล้วได้ จริงๆ การค้นหาศพนักบินและจุดที่เครื่องบินตกลงไปในน้ำจนสามารถหาพบนั้น มาจากประสิทธิภาพของอุปกรณ์ จีที 200”
พ.อ.ทวีศักดิ์ กล่าวอีกด้วยว่า สถิติเหตุระเบิดที่เกิดขึ้นในช่วงปี 2551 และ 2552 ลดลงไปอย่างมาก เนื่องจากทางเจ้าหน้าที่มีอุปกรณ์ จีที 200 มาใช้งาน และสามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้กลุ่มผู้ก่อความไม่สงบเกิดความเกรงกลัว ไม่กล้าลักลอบนำวัตถุระเบิดเข้ามาก่อเหตุ จึงทำให้การลอบวางระเบิดเกิดขึ้นน้อยกว่าในอดีต เพราะเป็นเหมือนการป้องปรามผู้ก่อความไม่สงบ
ส่วนมาตรการแก้ไขหลังจากที่พบความผิดพลาดเนื่องจากตรวจหาวัตถุระเบิดไม่พบถึง 2 ครั้งนั้น ผู้บังคับการหน่วยเก็บกู้ทำลายล้างวัตถุระเบิด ย้ำว่า เป็นความผิดพลาดของตัวบุคคลผู้ใช้ ฉะนั้นขณะนี้ทางหน่วยจึงได้เปิดการฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ทหารจากหน่วยเฉพาะกิจทุกหน่วยที่ทำงานอยู่ในพื้นที่ ให้มีความเชี่ยวชาญและชำนาญการใช้อุปกรณ์ จีที 200 มากขึ้น รวมไปถึงเรียนรู้เทคนิคการใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพ และเพิ่มบุคลากรที่มีประสิทธิภาพสำหรับการใช้งาน จีที 200 ให้มากขึ้นกว่าเดิมด้วย
ที่สำคัญ การใช้งาน จีที 200 ยังให้เพิ่มจำนวนเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบเพิ่มขึ้น เมื่อก่อน 1 เครื่องมีเจ้าหน้าที่ผู้ใช้งาน 2 คน เพิ่มเป็น 1 เครื่อง มีเจ้าหน้าที่ผู้ใช้งาน 10 คน เพื่อป้องกันความผิดพลาดจากการใช้งานเครื่องของเจ้าหน้าที่คนใดคนหนึ่ง และป้องกันปัญหาการขาดแคลนเจ้าหน้าที่ผู้ใช้งานในระหว่างการลาพักหรือสับเปลี่ยนกำลังด้วย
“การฝึกอบรมจะมีการฝึกภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ใช้เวลาหลักสูตรละ 5 วัน ผู้เข้าอบรม 20 คนต่อ 1 หลักสูตร เพื่อให้ผู้เข้าอบรมได้รับความรู้และเทคนิควิธีการใช้อย่างเต็มที่แท้จริง โดยในปัจจุปันอุปกรณ์ จีที 200 มีใช้อยู่ในทุกหน่วยกำลังของทหารในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยใน 1 หมวด จะต้องมีอย่างน้อย 1 เครื่อง รวมๆ แล้วในพื้นที่จะมีใช้อยู่ 500 กว่าเครื่อง ซึ่งอาจจะมองว่ามาก แต่ถ้าเทียบกับจำนวนสถานการณ์ที่เกิดขึ้นแล้ว ต้องถือว่ายังน้อยอยู่” พ.อ.ทวีศักดิ์ กล่าว
เป็นคำชี้แจงอย่างละเอียดและเป็นระบบที่สุดจากหัวหน้าหน่วยที่รับผิดชอบโดยตรง ตั้งแต่เครื่อง จีที 200 ถูกตั้งคำถามเป็นต้นมา!
---------------------------------
สกู๊ปและบทความเกี่ยวกับ จีที 200 ในเว็บอิศรา
- รู้จัก "จีที 200" ไขปมเครื่องหรือคน "พลาด" เหตุบอมบ์โก-ลก
http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=4907&Itemid=86
- ความผิดพลาดของ "จีที 200" ใครจะรับผิดชอบ
http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=4910&Itemid=86
- "นักวิทยาศาสตร์"-ชาวเน็ต" รุมวิพากษ์สรรพคุณเครื่องตรวจระเบิด "จีที 200"
http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=4920&Itemid=86
- อีกครั้งกับ "จีที 200"...คำตอบจากรัฐที่ยังไม่ใช่คำตอบ
http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=4935&Itemid=86
- ฟัง "ทหาร-นิติวิทย์" แจงประสิทธิภาพ "จีที 200" เผยมีใช้ 535 เครื่องที่ชายแดนใต้
http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=4951&Itemid=86
- "หมอพรทิพย์" ยอมรับ "จีที 200" แค่ชี้เป้าเบื้องต้น ไม่แม่น 100% แต่จำเป็นสำหรับชายแดนใต้