ตระเวนชิม"ตูป๊ะ" บันทึกรายอปอซอที่ปลายขวาน
ห้วงเวลาแห่งความสุข สนุกสนาน อิ่มอร่อยเวียนมาอีกครั้งในปีนี้กับ วันฮารีรายออีดิ้ลฟิตรี (รายอปอซอ) หลังสิ้นสุดเดือนรอมฎอนอันประเสริฐประจำปีฮิจเราะห์ศักราช 1433
ช่วงรายอแวะไปบ้านไหนในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เจ้าบ้านมักต้อนรับด้วย "ตูป๊ะ" ข้าวเหนียวสามเหลี่ยมที่บ่งบอกถึงอัตลักษณ์และวัฒนธรรมพื้นถิ่นของปัตตานีและสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งไม่ใช่หากินกันง่ายๆ ทุกวัน เพราะชาวบ้านจะทำเฉพาะหน้าเทศกาลและวันสำคัญๆ เช่น วันรายออย่างนี้
"ตูป๊ะ" หอมๆ ยิ่งได้จิ้มกับแกงเนื้อหรือซามากุ้ง (น้ำพริกกุ้ง) ยิ่งอร่อย...
แม้จะมีอาหารอย่างอื่นมากมายหลากหลายชนิดให้ได้ลิ้มลองกันในช่วงรายอ หากแต่ "ตูป๊ะ" เป็นยิ่งกว่าอาหาร เพราะมันคือสัญลักษณ์ ...แทบทุกบ้านจะทำ "ตูป๊ะ" เตรียมไว้สำหรับรับประทานกันเองและแจกญาติมิตร แม้ในช่วงหลังๆ หลายบ้านจะไม่ได้ลงมือทำเองแล้ว แต่ก็ต้องหาซื้อหรือจ้างคนทำ เพราะทุกบ้านต้องมี "ตูป๊ะ" เอาไว้ต้อนรับผู้มาเยือน
เมื่อพูดถึงเทศกาลรายอที่ชายแดนใต้ จึงต้องนึกถึง "ตูป๊ะ" ไปพร้อมๆ กันด้วย และคงจะเป็นอย่างนี้ไปอีกนานเท่านาน...
"ตูป๊ะ" หรือ "ตูปัต" คือข้าวต้มใบกะพ้อ มีลักษณะคล้ายข้าวต้มมัด นิยมห่อด้วยใบกะพ้อหรือใบจาก มักทำกันก่อนรายอหนึ่งวัน ด้วยการนำยอดใบกะพ้อที่ยังไม่กางมาสานเป็นลูก ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม มีสามมุม จากนั้นนำข้าวเหนียวขาวหรือข้าวเหนียวดำที่ผัดกับน้ำกะทิ น้ำตาล เกลือ มาห่อด้วยใบกะพ้อที่ขึ้นรูปไว้ จากนั้นนำไปนึ่งจนสุก ก็จะได้ "ตูป๊ะ" แสนอร่อยซึ่งเป็นขนมพื้นถิ่นของชายแดนใต้ และยังเป็นขนมพื้นเมืองของอินโดนีเซียด้วย เรียกว่า Ketupat กินกับซามากุ้ง เนื้อ หรือกินเป็นข้าวซาเต หรือข้าวกับเนื้อสะเต๊ะ
ก่อนออกเดินทางเยี่ยมญาติและตระเวนชิม "ตูป๊ะ" ดังที่เล่ามาแล้ว ช่วงเช้าตรู่วันแรกของเทศกาลรายอ ซึ่งปีนี้ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 19 ส.ค. มุสลิมทั้งหญิงชายหลากหลายวัย สวมเสื้อผ้าใหม่สีสดใส มุ่งหน้าไปยังมัสยิดเพื่อร่วม "ละหมาดอีด" (ละหมาดวันฮารีรายอ อีดิ้ลฟิตริ) กันอย่างมีความสุข หน้าตาชื่นบาน
วันรายอเป็นวันแห่งความสุขและอิ่มบุญของมุสลิมจริงๆ ทุกคนพร้อมใจกันบริจาคเงิน (ซอดาเกาะฮ์) ให้กับเด็กๆ และผู้ยากไร้ หลายครอบครัวไปมัสยิดโดยพาลูกเล็กๆ ไปด้วย เมื่อเจอเพื่อนๆ ก็ผลัดกันอุ้ม ยิ้มแย้มเบิกบาน เป็นภาพที่น่าประทับใจ
เมื่อละหมาดเสร็จ มุสลิมต่างจับมือ (สลาม) กอดกัน และขอโทษ (มาอัฟ) กันและกันในสิ่งที่ต่างคนอาจเคยปฏิบัติไม่ดีต่อกันทั้งกาย วาจา และใจ เป็นนัยแห่งการเคารพความแตกต่าง และรู้อภัย
ภาพเหล่านี้เป็นวิถีปุถุชนธรรมดาที่พบเห็นได้ทั่วพื้นที่ วิถีแห่งความสุข สงบ เรียบง่ายที่ใครๆ ต่างใฝ่ถวิลหา อยากให้ทุกวันของที่นี่เป็นดังเช่นวันรายอ
วันและเวลาแห่งความสุขกลับมาสู่แผ่นดินแห่งนี้ดังเดิมด้วยเถิด...อามีน
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
บรรยายภาพ :
1-2 "ตูป๊ะ" ที่เพิ่งทำเสร็จใหม่ๆ
3 มุสลิมให้สลามและขอมาอัฟ
4 เด็กๆ กอดคอเดินไปมัสยิด