"คณิต" ชี้กระบวนการยุติธรรมที่ดีค่าใช้จ่ายน้อย-ร่วมมือสูง

คปก.เผยกระบวนการยุติธรรมไทย เน้นรักษาความสงบฯ มากกว่าคุ้มครองเสรีภาพ ทำให้เกิดการทรมานเหยื่อ หนุนปฏิรูปกระบวนการ ลดค่าใช้จ่าย-เพิ่มประสิทธิภาพ

วันที่ 26 มิถุนายน ที่โรงแรมทีเค พาเลซ แจ้งวัฒนะ นายคณิต ณ นคร ประธ านคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย กล่าวปาฐกถาพิเศษเรื่อง "การดำเนินคดีอาญาสมัยใหม่กับสิทธิและเสรีภาพของผู้ถูกกล่าวหา" ในเวทีสาธารณะการเข้าถึงความยุติธรรมและการเยียวยาเหยื่อซ้อมทรมาน จัดโดยคณะกรรมการพิจารณาปรับปรุงและพัฒนากฎหมายด้านกระบวนการยุติธรรมในคณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย ตอนหนึ่งว่า กระบวนการยุติธรรมยังมีลักษณะเป็นอำนาจนิยม ซึ่งกระบวนการยุติธรรมที่ดีคือ การเคารพในสิทธิและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ความเป็นประชาธิปไตย มีความโปร่งใส ความยุติธรรม เมื่อคนเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมแล้วรู้สึกถึงความเป็นธรรม 

นายคณิต กล่าวว่า แม้กฎหมายด้านสิทธิและเสรีภาพจะมีแล้วแต่ยังมีปัญหาทางปฏิบัติอยู่มาก กระบวนการยุติธรรมที่มีประสิทธิภาพ จึงต้องมีกระบวนการยุติธรรมที่รักษาความสงบเรียบร้อย ควบคู่กับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ แต่ถ้าหาก ไม่ควบคู่ไปกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพแล้ว ประชาชนอาจต้องตกเป็นเหยื่อ

“กระบวนการยุติธรรมจะมีประสิทธิภาพได้ ต้องประกอบด้วย 1.สามารถรักษาความสงบเรียบร้อยด้วยดี 2.คุ้มครองสิทธิเสรีภาพ แต่กรณีของบ้านเรานั้นมีแนวโน้มไปในทางรักษาความสงบเรียบร้อย ซึ่งส่วนหนึ่งทำให้เกิดการทรมานเหยื่อหรือผู้ต้องสงสัย ขณะเดียวกันโดยภาพรวมกระบวนการยุติธรรมของไทยยังมีค่าใช้จ่ายสูงและขาดความร่วมมือระหว่างกันของแต่ละหน่วยงาน ในขณะที่ต่างประเทศมีต้นทุนค่อนข้างต่ำกว่าไทยมาก”

นายคณิต กล่าวต่อว่า ศาลชั้นต้นและศาลสูงควรมีการปฏิรูป โดยส่วนหนึ่งอาจจะต้องทำองค์คณะให้สมบูรณ์ และบุคคลที่จะทำหน้าที่ดังกล่าวต้องมีประสบการณ์ ทั้งนี้พบว่ายอดคดีคงค้างในศาลฎีกาปัจจุบันมีจำนวน 30,000 กว่าเรื่องและมีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นเป็นทวีคูณ หากไม่มีการปฏิรูปจะต้องใช้เงินภาษีของประชาชนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ดังนั้นจึงเห็นว่าควรทำศาลฎีกาให้เป็นศาลทบทวนข้อกฎหมาย และอาจจะต้องทำศาลพิจารณาให้มีประสิทธิภาพสูงสุดเพื่อให้ข้อเท็จจริงได้ข้อยุติโดยเร็ว ขณะที่การบริหารงานยุติธรรมควรเป็นภารกิจที่ต้องอาศัยพนังงานอัยการ และประเด็นสำคัญคือกระบวนการยุติธรรมที่ดีจะต้องมีค่าใช้จ่ายน้อยแต่มีความร่วมมือสูง เชื่อหากเป็นไปในทิศทางนี้การพัฒนาประชาธิปไตยจึงจะเป็นไปได้

“การปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมของไทยต้องนำไปสู่ความมีประสิทธิภาพและการลดค่าใช้จ่าย จึงควรมีความร่วมมือระหว่างกันไม่ใช่เป็นไปในลักษณะต่างคนต่างทำ ต่างคนต่างมีอำนาจ ซึ่งจุดนี้คือปัญหาทั้งสิ้น ในทางกลับกันหากไม่เข้าใจบทบาทก็จะนำไปสู่ความไม่มีประสิทธิภาพและต้นทุนที่สูงขึ้นอีกด้วย” 

ทั้งนี้ นายคณิต กล่าวด้วยว่า มนุษย์ไม่ว่าจะตกอยู่ในสภาพใดก็ตาม ต้องเป็นผู้ทรงสิทธิคือ มีสิทธิที่จะมีทนายความ มีสิทธิที่จะให้การหรือไม่ให้การก็ได้ ซึ่งแตกต่างจากเดิม เนื่องจากปัจจุบันกฎหมายไทยกำหนดสิทธิผู้ต้องหาเป็นประธานแห่งคดี (Procedural Subject) ที่ต้องได้รับการคุ้มครอง