ครม.เห็นชอบร่างพ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน-ร่าง พ.ร.บ.การสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

วันที่ 29 พฤษภาคม 2555 คณะรัฐมนตรีเห็นชอบร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... และร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย พ.ศ. .... รวม 2 ฉบับ ที่ตรวจพิจารณาแล้ว ตามที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา (สคก.) เสนอ และให้ส่งคณะกรรมการประสานงานสภาผู้แทนราษฎรพิจารณาก่อนเสนอสภาผู้แทนราษฎรพิจารณาต่อไป

สาระสำคัญของร่างพระราชบัญญัติ

1. ร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. ....

1.1 แก้ไขเพิ่มเติมบทนิยามคำว่า "ความผิดมูลฐาน" "ธุรกรรมที่มีเหตุอันควรสงสัย" และ "ทรัพย์สินที่เกี่ยวกับการกระทำความผิด" (ร่างมาตรา 3 แก้ไจเพิ่มเติมมาตรา 3)

1.2 กำหนดให้คณะกรรมการ ปปง. มีอำนาจกำหนดนโยบายในการประเมินความเสี่ยงเกี่ยวกับการฟอกเงินที่อาจเกิดจากธุรกรรมบางประเภท (ร่างมาตรา 7 เพิ่มมาตรา 25 (1/1))

1.3 กำหนดมาตรการคุ้มครองพยานสำหรับผู้ให้ถ้อยคำหรือผู้ที่แจ้งเบาะแสหรือข้อมูลอันเป็นประโยชน์ต่อการดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้ (ร่างมาตรา 8 เพิ่มมาตรา 37/1)

1.4 กำหนดให้สำนักงาน ปปง. มีอำนาจเกี่ยวกับการกำกับ ตรวจสอบ และประเมินการรายงานการทำธุรกรรม และวิเคราะห์ความเสี่ยงเกี่ยวกับการฟอกเงินหรือการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย (ร่างมาตรา 9 แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 40 (3) และ (4) และเพิ่มร่างมาตรา 10 เพิ่มเติมมาตรา 40 (3/1))

1.5 กำหนดให้ข้าราชการซึ่งได้รับแต่งตั้งเป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ตามพระราชบัญญัตินี้เป็นตำแหน่งที่มีเหตุพิเศษตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการพลเรือน (ร่างมาตรา 11 เพิ่มมาตรา 44 วรรคสาม)

1.6 กำหนดให้กรมสอบสวนคดีพิเศษสนับสนุนการดำเนินการของสำนักงาน ปปง. ในการดำเนินคดีกับผู้กระทำความผิดหรือเพื่อดำเนินการกับทรัพย์สินเกี่ยวกับการกระทำความผิด (ร่างมาตรา 12 เพิ่มมาตรา 46/1)

1.7 กำหนดให้มีคณะกรรมการเปรียบเทียบซึ่งมีอำนาจเปรียบเทียบปรับคดีความผิดตามมาตรา 62 มาตรา 63 และมาตรา 64 (ร่างมาตรา 13 เพิ่มมาตรา 64/1 และมาตรา 64/2)

2. ร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย พ.ศ. ....

2.1 กำหนดบทนิยามคำว่า "ผู้มีหน้าที่รายงาน" "ระงับการดำเนินการกับทรัพย์สิน" เป็นต้น (ร่างมาตรา 3)

2.2 กำหนดให้คณะกรรมการ ปปง. โดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีพิจารณาจัดทำบัญชีรายชื่อผู้ก่อการร้าย เพื่อแจ้งให้ผู้มีหน้าที่รายงานดำเนินการตามพระราชบัญญัตินี้ (ร่างมาตรา 4)

2.3 กำหนดหน้าที่ของผู้มีหน้าที่รายงานซึ่งได้แก่ สถาบันการเงินและผู้ประกอบอาชีพตามมาตรา 16 แห่งพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินฯ ดำเนินการระงับการดำเนินการกับทรัพย์สินของผู้มีรายชื่ออยู่ในบัญชีรายชื่อก่อการร้าย (ร่างมาตรา 5)

2.4 กำหนดสิทธิของผู้ถูกระงับการดำเนินการกับทรัพย์สิน (ร่างมาตรา 8)

2.5 กำหนดหลักเกณฑ์การเข้าถึงทรัพย์สินของผู้ถูกระงับการดำเนินการกับทรัพย์สิน (ร่างมาตรา 9)

ทั้งนี้ คณะรัฐมนตรีเห็นชอบมาตรการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย เรื่อง การกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม ตามมติคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ครั้งที่ 4/2554 วันที่ 26 ธันวาคม 2554 ตามที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมในฐานะบังคับบัญชาสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน (สำนักงาน ปปง.) เสนอ

สาระสำคัญของเรื่อง

สำนักงาน ปปง. รายงานว่า

1. ประเทศไทยได้เข้ารับการประเมินการปฏิบัติตามมาตรฐานสากลด้านการป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย (Anti-Money Laundering and Combating the Financing of Terrorism : AML/CFT) ซึ่งเป็นการประเมินการปฏิบัติตามข้อแนะนำ 40+9 ของ FATF โดยคณะผู้เชี่ยวชาญจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศและธนาคารโลก เมื่อเดือนมีนาคม 2550 นั้น FATF ได้ออกประกาศ FATF Public Statement ซึ่งได้จัดให้ประเทศไทยมีความเสี่ยงด้านการฟอกเงินและการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย ส่วนหนึ่งมาจากการขาดการกำกับดูแลด้าน AML/CFT ที่เข้มข้น ซึ่งหมายรวมถึงการกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมอันทำให้สถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมมีความเสี่ยงในการฟอกเงินโดยอาชญากร จึงอาจส่งผลเสียหายแก่การทำธุรกิจและก่อให้เกิดความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจในภาพรวมของประเทศ

2. จากผลการประเมินตามข้อ 1 คณะกรรมการการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินจึงออกมาตรการป้องกันปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย เรื่อง การกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม อันเป็นส่วนหนึ่งของมาตรฐานสากล ด้าน AML/CFT เพื่อใช้ในการกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม ไม่น้อยกว่า 60,000 แห่ง และจำนวนรายงานการทำธุรกรรมตั้งแต่วันที่ 27 ตุลาคม 2543 – 30 กันยายน 2554 จำนวนทั้งสิ้น 12,162,190 รายงานธุรกรรม ให้ปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ซึ่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมเห็นชอบกับมาตรการดังกล่าวด้วยแล้ว โดยมาตรการดังกล่าวมีสาระสำคัญ ดังนี้

2.1 การดำเนินงานของสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินในการกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม

2.1.1 ประสานงานระหว่างหน่วยงานกำกับดูแลหลักสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม สมาคม ชมรม หน่วยงานภาครัฐ และภาคเอกชน เพื่อให้เกิดความร่วมมือในการแลกเปลี่ยนข้อมูลและในการสนับสนุนในการดำเนินการด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

2.1.2 ศึกษา จัดทำหรือปรับปรุงนโยบาย มาตรการคู่มือ และแนวทางปฏิบัติที่เกี่ยวกับการกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม เพื่อการดำเนินการด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

2.1.3 จัดทำแนวทาง สิ่งพิมพ์เผยแพร่ การฝึกอบรมเผยแพร่ ให้ความรู้ ความเข้าใจกับสถาบันการเงิน และผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมในการปฏิบัติตามกฎหมาย นโยบาย และแนวทางด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

2.1.4 รับ ประมวลผล และตอบกลับรายงานการทำธุรกรรม และข้อมูลที่เกี่ยวข้องจากสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม

2.1.5 รับ หรือส่งรายงาน หรือข้อมูลเกี่ยวกับการทำธุรกรรมกับหน่วยงานกำกับหลักหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อการดำเนินการด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย

2.1.6 ดำเนินการประเมินความเสี่ยงกลุ่มสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม โดยวิเคราะห์จากปัจจัยความเสี่ยงต่อการเป็นแหล่งฟอกเงินและปัจจัยเกี่ยวกับความเข้มข้นในการกำกับดูแลในด้านโครงสร้าง ระบบงานและวิธีปฏิบัติงานในด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินและการต่อต้านการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย เพื่อพิจารณาจัดลำดับ และวิธีการตรวจสอบสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม

2.1.7 ดำเนินการตรวจสอบการปฏิบัติของสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมโดยวิธีการตรวจสอบจากเอกสาร รายงาน และข้อมูลที่เกี่ยวข้อง และหรือการตรวจสอบ ณ สถานที่ทำการของสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม เพื่อประเมินผลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมในการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟองเงิน

2.1.8 พิจารณาผลการตรวจสอบเพื่อประเมินผลการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินของสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม และบังคับใช้กฎหมายในการกำกับดูแลให้สถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมโดยหลักนิติธรรม

2.1.9 ดำเนินการติดตาม แก้ไข ปรับปรุงตามแผนงานของสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมตามข้อสังเกตจากการตรวจสอบและประเมินผล และนำผลการประเมินมาวิเคราะห์และทบทวนระดับความเสี่ยงโดยรวมของแต่ละกลุ่มสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมเพื่อประกอบการประเมินในรอบถัดไป

2.2 แนวทางการกำกับดูแลสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม

2.2.1 การกำหนดคณะผู้ตรวจสอบ และคณะกรรมการพิจารณาผลการตรวจสอบและประเมินผล

2.2.2 กำหนดการประเมินความเสี่ยงเบื้องต้นสำหรับสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมทุกประเภท โดยกำหนดความเสี่ยงตามปัจจัยความเสี่ยงต่อการเป็นแหล่งฟอกเงิน และปัจจัยเกี่ยวกับความเข้มข้นในการกำกับดูแลทั้งในด้านนโยบายทางเศรษฐกิจและมาตรการในการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินของสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม เพื่อใช้เป็นหลักในการเลือกตรวจสอบและประเมินครั้งแรก

2.2.3 การกำหนดการติดตามข้อมูลเบื้องต้นเพื่อการตรวจสอบ โดยคำนึงถึงสาระสำคัญของแนวปฏิบัติด้านการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินเป็นหลัก

2.2.4 การกำหนดหลักเกณฑ์ในการเลือกใช้วิธีการตรวจสอบและประเมินผล ขั้นตอนในการตรวจสอบตามวิธีต่าง ๆ ที่กำหนด

(1) การตรวจสอบจากเอกสาร รายงาน และข้อมูลที่ได้รับจากสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม แหล่งข้อมูลที่เหมาะสม (Off-site Examination)

(2) การตรวจสอบโดยเข้าตรวจและสัมภาษณ์ ณ ที่ทำการสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม ประกอบการขอข้อมูลของสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมที่เหมาะสม (On-site Examination)

2.2.5 การกำหนดรอบระยะเวลาในการตรวจสอบและประเมินผลสำหรับสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรม เพื่อความต่อเนื่องในการกำกับดูแล

2.2.6 การกำหนดกระบวนการหลังการตรวจสอบและกระบวนการหลังแจ้งผลการประเมิน

(1) การรวบรวมข้อมูลและสอบถามเพิ่มเติม

(2) คณะกรรมการพิจารณาผลการตรวจสอบและประเมิน เพื่อความเป็นมาตรฐานเดียวกัน

(3) แจ้งผลการตรวจสอบและการประเมินที่ผ่านการอนุมัติให้สถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมเป็นลายลักษณ์อักษร

(4) การกำหนดให้สถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมจัดทำแผนงานเฉพาะกรณีปรับปรุง แก้ไข ให้สอดคล้องตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ยกเว้นกรมที่ดิน

(5) การให้ข้อแนะนำในการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ในกรณีที่ได้ส่งแผนงานมายังคณะผู้ตรวจ

(6) การดำเนินคดีอาญา หากสถาบันการเงินและผู้มีหน้าที่รายงานการทำธุรกรรมมีการปฏิบัติงานที่อาจเสี่ยงต่อการฝ่าฝืนกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินอย่างเป็นสาระสำคัญ ยกเว้นกรมที่ดิน