นักการศึกษาเผยเตรียมคลอดยุทธศาสตร์สร้างพลเมือง-ประชาธิปไตยชุมชน

ดร.สมพงษ์ จิตระดับ เผยร่างยุทธศาสตร์พัฒนาการศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลงเมือง 10 ปี ที่เตรียมเสนอนายกฯ 19 พย. ให้ กศน. ร่วม อปท. ทำหลักสูตรประชาธิปไตยชุมชน

นายสมพงษ์  จิตระดับ  อาจารย์คณะครุศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในฐานะกรรมการนโยบายปฏิรูปการศึกษาในทศวรรษที่สอง  (กนป.) เปิดเผยว่า ที่ประชุมกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ  กนป. เมื่อเร็ว ๆ ได้ข้อสรุปร่างยุทธศาสตร์พัฒนาการศึกษา  เพื่อสร้างความเป็นพลเมือง  พ.ศ.2553-2561  ซึ่งจะนำเสนอที่ประชุม กปน. ที่มี อภิสิทธิ์  เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี เป็นประธาน ได้พิจารณาในวันที่ 19 พฤศจิกายน  ที่ทำเนียบรัฐบาล  โดยสาระสำคัญได้มีการกำหนดคุณสมบัติ 6 ประการ  ของความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตย  ประกอบด้วย 1.ต้องมีอิสรภาพควบคู่ความรับผิดชอบ  2.เคารพสิทธิผู้อื่น  3.เคารพความแตกต่าง  4.เคารพความเสมอภาค  5.เคารพกติกา  กฎหมาย  ไม่ใช่กำลังแก้ปัญหาและยอมรับผลของการละเมิดกติกาและ  6.มีส่วนร่วมแก้ปัญหาโดยเริ่มต้นที่ตนเองส่วนการให้การศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมืองดังกล่าวจะครอบคลุมพลเมืองทุกวัยของประเทศ  เพื่อทำให้ ประชาชนที่แตกต่างและขัดแย้งกันอยู่ร่วมกันได้บนพื้นฐานของการเคารพกติกาของสังคม และเคารพหลักการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

นายสงพงษ์ กล่าวต่อว่า สำหรับยุทธศาสตร์พัฒนาการศึกษาเพื่อสร้างความเป็นพลเมืองจะมีทั้งหมด 4  ข้อ 23 มาตรการ ดังนี้ ยุทธศาสตร์ที่ 1.การศึกษาเพื่อความเป็นพลเมืองสำหรับเด็กและเยาวชน จำแนกเป็นระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานจะเร่งรัดให้เกิดวัฒนธรรมองค์กรที่เน้นการปฏิบัติความเป็นพลเมือง  ตัดเนื้อหาสาระการเรียนรู้ในวิชาหน้าที่พลเมืองที่เน้นแต่ความรู้เรื่องรัฐธรรมนูญ การเมือง การปกครอง ให้เหลือเท่าที่จำเป็น และให้เนื้อหาในรัฐธรรมนูญปัจจุบันมาสอนเฉพาะมาตราสำคัญเท่านั้น  ตลอดจนสร้างกระบวนการเรียนการสอนและให้นักเรียนลงมือปฏิบัติ  โดยในระดับชั้นอนุบาลจะฝึกฝนกติกาอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคม  ระดับประถมศึกษา ฝึกฝนความรับผิดชอบ  ระดับมัธยมตอนต้น  ฝึกให้เป็นพลเมืองของโรงเรียนมีจิตสาธารณะโดยการให้ทำโครงงานและระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ให้ทำโครงงานแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคม นอกจากนี้ให้สถานศึกษาใช้ชั่วโมงกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนที่มี  120 ชั่วโมงต่อปี  มาเชื่อมโยงวิชาหน้าที่พลเมืองกับวิชาอื่น ๆ ทั้งนี้ ในส่วนของผู้บริหารสถานศึกษาและศึกษานิเทศก์ (ศน.) จะต้องไม่ใช้การบริหารแบบสั่งการหรืออำนาจนิยมแนวดิ่ง  ซึ่งสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) จะต้องจัดทำคู่มือครูและสื่อการเรียน  โดยในการจัดการเรียนการสอนจะต้องแยกวิชาพลเมืองออกจากกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมมาเป็นหน้าที่ของพลเมืองที่ดี โดยเน้นการสอนที่เป็นเนื้อหาสาระการเรียนรู้ร้อยละ 30 ส่วนอีกร้อยละ 70 เน้นกิจกรรมที่สอดแทรกในกิจกรรมลูกเสือเนตรนารี ซึ่งจะสอดรับกับนโยบาบของนายกรัฐมนตรีที่ต้องการให้เรียนในชั้นเรียนครึ่งหนึ่ง และมีการทำกิจกรรมนอกห้องเรียนในช่วงบ่าย 3 วันต่อสัปดาห์  

“ส่วนระดับอาชีวศึกษา จำแนกเป็นระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.)  จะต้องฝึกให้เป็นพลเมืองของสถานศึกษา  มีจิตสาธารณะ  และให้ทำโครงงานที่ต้องลงมือแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในสถานศึกษาและระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพขั้นสูง (ปวส.)  ให้ทำโครงงานแก้ปัญหาในสังคม  โดยผู้บริหารสถานศึกษาจะต้องสร้างวิถีชีวิตและบรรยากาศในสถานศึกษาให้เป็นประชาธิปไตย  และให้สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) จัดทำคู่มือครู  และสื่อการเรียนรู้  ส่วนในระดับอุดมศึกษา ให้สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา  (สกอ.) กำหนดให้มีวิชาพลเมืองในหลักสูตรวิชาการศึกษาทั่วไปที่นักศึกษาระดับชั้นปีที่ 1 ทุกคนต้องเรียน  โยอาจจัดเป็นวิชาชีพขึ้นมาใหม่ หรือปรับวิชาที่มีอยู่เดิมให้เป็นวิชาพลเมือง  นอกจากนี้สถาบันอุดมศึกษาต้องเปลี่ยนการเรียนการสอนให้เป็นการเรียนเพื่อนำไปบริการสังคม จัดทำวิชาจริยธรรมวิชาชีพซึ่งเป็นวิชาชั้นปีสุดท้าย  โดยนำปัญหาเป็นแนวตั้ง และเชื่อมโยงกับยุทธศาสตร์  1 จังหวัด 1 มหาวิทยาลัย” นายสมพงษ์กล่าว

นายสมพงษ์กล่าวว่า ยุทธศาสตร์ที่ 2.การศึกษาเพื่อความเป็นพลเมืองสำหรับผู้ใหญ่  ครอบครัวและชุมชน กำหนดให้สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัทธยาศัย (กศน.) สร้างหลักสูตรการศึกษาเพื่อความเป็นพลเมืองสำหรับผู้ใหญ่  และให้  กศน.ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.)  และเอกชน  ร่วมกันทำหลักสูตรและการอบรม  “พลเมืองในประชาธิปไตยในชุมชนให้กับ อปท.ผู้นำชุมชน” ร่วมถึงคู่มือการเลี้ยงลูกเพื่อเป็นพลเมืองด้วย  ยุทธศาสตร์ที่ 3. การสร้างพลเมืองในวงกว้าง โดยใช้สื่อมวลชน อาทิ ประสานสมาคมวิชาชีพสื่อมวลชน  จัดอบรมสื่อเพื่อสร้างความรู้และความตื่นตัวในการมีส่วนร่วมสร้างพลเมืองตลอดจนจัดรายการโทรทัศน์สำหรับครูเป็นต้น   4.การเชื่อมประสานเครือข่ายภาครัฐและเอกชน  อาทิ ให้หน่วยงานหลักของ ศธ.สร้างเครือข่ายการทำงานร่วมกับหน่วยงานอื่น ๆ เป็นต้น ทั้งนี้ ตามยุทธศาสตร์ดังกล่าวได้ตั้งเป้าหมายไว้ว่า ในช่วง 3-4 ปีแรกจะต้องสร้างความเป็นพลเมืองให้เกิดขึ้นร้อยละ 35  ของประเทศ และอีก 6-7 ปีต่อไปต้องทำให้ครอบคลุม 100%

ภาพประกอบจาก  http://ithai.jp/?m=pc&a=page_n_inew_detail&target_n_inew_id=2246